Chiến dịch đột kích Kursk bảo mật đến phút chót của Ukraine

Trước sự bất ngờ của Nga và cả các đồng minh phương Tây, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn binh sĩ Ukraine đã đột kích vào vùng biên giới Kursk rạng sáng 6/8.

Sau hơn 1 tuần, Ukraine tuyên bố đã kiểm soát hơn 1.000km2 ở Kursk, đánh dấu lần đầu tiên kể từ Thế chiến 2, lãnh thổ Nga bị quân đội nước ngoài kiểm soát.

Kiev đã lặng lẽ điều lực lượng quân y đến khu vực Sumy ở biên giới Ukraine. Đây là khu vực đã không có giao tranh trong hơn 2 năm qua. Nga có thể đã chuẩn bị tốt hơn nếu phát hiện thông tin này sớm hơn bởi sự hiện diện của các lực lượng quân y sẽ chỉ được yêu cầu khi giao tranh sắp bùng phát.

"Chúng tôi đã đến vào hôm 5/8. Lực lượng đã được chuẩn bị từ 2 ngày trước đó", một bác sĩ phẫu thuật nói với phóng viên Guardian.

Ngay hôm sau, cuộc tấn công táo bạo của Ukraine vào Nga bắt đầu. Các bác sĩ đã làm việc gần như suốt ngày đêm kể từ đó.

"Chúng tôi chỉ được nghỉ vài giờ mỗi ngày", một người khác chia sẻ.

Trong khi đó, chính quyền địa phương không hề hay biết. Thống đốc vùng Sumy Volodymyr Artyukh cho biết, ông chỉ nắm được thông tin khi cuộc tấn công đã xảy ra và ngay sau đó ra lệnh sơ tán 7.000 người sống cách biên giới từ 5km đến 10km. Đối với dân thường nhiều người chỉ nhận ra khi các ngôi làng bị ném bom dữ dội vào ban ngày lúc cuộc tấn công bắt đầu.

Bà Halyna Denina, 63 tuổi, đến từ Khrapivshchyna, một trong nhiều ngôi làng trên con đường chính từ Sumy vào Nga, kể lại có tiếng pháo kích lớn và cửa hàng tạp hóa của con gái bà đã bị đánh bom hoàn toàn. 

Bảo mật thông tin là điều tối quan trọng của cuộc tấn công và là chiến lược của Tổng Tư lệnh Vũ trang Ukraine Oleksandr Syrskyi. Ông được Tổng thống Volodymyr Zelensky bổ nhiệm vào tháng 2 sau khi tướng Valery Zaluzhny bị sa thải sau cuộc phản công thất bại vào mùa hè năm ngoái.

Cuộc tấn công bất ngờ đã xảy ra như một phép nghi binh, mở ra một mặt trận mới cách xa trận chiến chính ở miền đông, nơi Nga đang tiến công nhanh chóng vào thành phố Povrosk. 

Lần gần đây nhất tướng Syrskyi thử điều tương tự là vào mùa thu năm 2022 khi ông chỉ huy một cuộc phản công chớp nhoáng ở tỉnh Kharkov, đông bắc Ukraine.

Sau khi sử dụng máy bay không người lái và hình ảnh vệ tinh để trinh sát, ông Syrskyi đã cẩn thận lập bản đồ lãnh thổ và các vị trí phía trước.

Ukraine từng thất bại nhiều lần trong nỗ lực chọc thủng các phòng tuyến kiên cố của Nga từ tháng 6 đến tháng 9/2023, nhưng họ nhận ra rằng hệ thống phòng thủ ở tỉnh Kursk rất mỏng manh.

Kế hoạch lần này phụ thuộc rất nhiều vào sự cơ động của xe tăng và xe bọc thép. Rybar, một kênh blogger quân sự Nga, tóm tắt: "Trong khi 1/3 số xe bọc thép xây dựng phòng tuyến, số khác tiến vào các khu định cư gần đó và tổ chức phục kích".

Thiết giáp của phương Tây là trái tim của cuộc tấn công bởi không có hạn chế rõ ràng nào đối với việc sử dụng chúng, bao gồm xe bọc thép Stryker và Marder của Đức với tốc độ tối đa lần lượt khoảng hơn 60km/h và gần 100km/h, cùng với đó là một số xe thiết giáp của Anh gồm 13 xe tăng Challenger 2. 

Bộ Quốc phòng Nga cho biết cuộc tấn công bắt đầu lúc 8h sáng ngày 6/8 với khoảng 300 binh sĩ Ukraine vượt qua biên giới. Vài chục lính biên phòng Nga, bao gồm cả lính nghĩa vụ trẻ tuổi, đã nhanh chóng bị phục kích.

Các video bằng máy bay không người lái xuất hiện vài ngày sau đó cho thấy vài chục quân nhân Nga đầu hàng trong và xung quanh trạm kiểm soát, đây là nhóm đầu tiên trong số hàng trăm người bị Ukraine bắt giữ làm tù binh.

Vào ngày đầu tiên, quân Ukraine đã chạy xe bọc thép dọc theo con đường đến rìa phía tây của thị trấn Sudzha, cách tiền tuyến khoảng 10km.

Đến ngày thứ ba, họ đã tiếp cận vùng ngoại ô của làng Korenevo, khoảng hơn 20km sâu trong lãnh thổ. Tiếp đến, họ tìm cách tiến sâu và rộng hơn theo những con đường từ Sudzha trước khi thực hiện thành công cuộc tấn công nhất cho đến nay.

Từ giữa tuần trước, các lực lượng Ukraine đã phá hủy một đoàn xe của Nga trên đường cao tốc trong lãnh thổ Kursk với một cuộc tấn công có thể là bằng pháo phản lực HIMARS. Hàng chục người có lẽ đã thiệt mạng trong một cuộc phục kích.

Thành công của cuộc tấn công Kursk gần như chắc chắn lớn hơn dự kiến của Kiev rất nhiều. Minh chứng là ông Zelensky và các quan chức cấp cao khác chỉ chính thức thừa nhận các hoạt động của mình sau khi cuộc tấn công diễn ra vài ngày. Trong khi đó, Nga cung cấp thông tin cập nhật ngay từ đầu.

Trong một video do Tổng thống Zelensky công bố hôm 15/8, tướng Syrskyi nói các lực lượng của Kiev đã tiến sâu tới 35km, thêm từ 0,5km đến 1,5km trong 24 giờ qua, so với 1-2km được báo cáo một ngày trước đó.

Tổng thống Zelensky sau đó nhấn mạnh lợi thế đàm phán ngày càng tăng mà cuộc tấn công đang mang lại. Số lượng tù binh đã được "bổ sung thêm" để đổi lấy khoảng 4.000 người Ukraine bị giam giữ ở Nga.

Một tuần rưỡi sau, cuộc tấn công phần lớn được công chúng Ukraine ủng hộ nhưng quân đội thì lại khác. Họ lo lắng về rủi ro của nó và tình hình đang xấu đi nhanh chóng ở mặt trận phía đông, nơi Nga đang tăng tốc tấn công về phía trung tâm đường bộ và đường sắt Povrosk. Các quan chức ở Povrosk cho biết tiền tuyến chỉ cách ngoại ô thành phố hơn 10km.

Trong khi đó, Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sẽ có đáp trả xứng đáng, mặc dù hiện tại Điện Kremlin vẫn chưa có một cuộc phản công hiệu quả. 

Khoảng 200.000 dân thường Nga đã phải sơ tán cho đến nay. Đến một lúc nào đó, Nga có thể sẽ phải rút về một số lực lượng trong khoảng 500.000 quân ở Ukraine để cố gắng giáng một đòn chí mạng vào lực lượng đột kích của Ukraine.

Trung tá Bohdan Krotevych, Tham mưu trưởng Lữ đoàn Azov của Ukraine đang đóng ở mặt trận phía đông, cho biết điều đó có thể có lợi cho Ukraine. 

"Chiến dịch Kursk, đó là một ý tưởng táo bạo. Nhưng các vấn đề khác trên chiến trường vẫn không biến mất. Nó phụ thuộc vào thời gian mà chúng tôi có thể giữ tiền tuyến ở Kursk. Nếu có thể giữ một thời gian dài, tôi nghĩ người Nga sẽ bắt đầu rút các đơn vị dự bị của họ từ Povrosk về Kursk", ông nói.

Một binh sĩ Ukraine giấu tên tham gia chiến dịch Kursk lại tỏ ra hoài nghi: "Tôi không biết ý tưởng chung. Các đơn vị tấn công của chúng tôi đang làm một việc cực kỳ khó khăn, phía bên kia cũng đang chiến đấu chống cự. Chúng tôi cần quân dự bị, nếu không thành quả này sẽ bị hủy hoại. Chúng tôi có thể sẽ bị Nga đẩy lùi".

Hải Đăng - Anh Ngọc