"Chắp cánh" cho việc bình thường hóa quan hệ song phương giữa Mỹ và Cuba

Sự kiện này được ví như việc "chắp cánh bay" cho tiến trình bình thường hóa quan hệ song phương giữa Cuba và Mỹ lên những tầm cao mới kể từ khi hai nước tuyên bố khôi phục quan hệ ngoại giao vào tháng 12/2014.

Bộ trưởng Giao thông Cuba Adel Yzquierdo và người đồng cấp Mỹ Anthony R. Foxx; Chủ tịch Viện Hàng không dân dụng Cuba Alfredo Cordero; Đại sứ Mỹ, Trợ lý Bộ trưởng Kinh tế và Thương mại Mỹ Charles H. Rivkin đã cùng ký bản ghi nhớ.

Bản ghi nhớ này cho phép các hãng hàng không Mỹ có thời hạn 15 ngày để trình đề nghị lên Bộ Giao thông Mỹ về các tuyến bay họ muốn hoạt động, trước khi Bộ này xét duyệt và chuyển cho đối tác Cuba trong tối đa 3 tuần. Trong khi đó, Hãng hàng không quốc gia Cuba Cubana de Aviación vẫn không được tham gia hoạt động đấu thầu công khai để mở các tuyến bay do vẫn bị hạn chế về quy định trừng phạt của Mỹ, nhưng hai bên cam kết sẽ tìm giải pháp cho vấn đề này.

Thỏa thuận này cho phép thực hiện lên tới 110 chuyến bay đến Cuba mỗi ngày, gấp hơn năm lần số lượng chuyến bay thuê hiện tại giữa Mỹ và Cuba.

Khi thỏa thuận có hiệu lực, các hãng hàng không của cả hai quốc gia có thể ký kết các thỏa thuận hợp tác về thị trường như bay liên danh và cho thuê máy bay giữa hai nước hoặc với hãng hàng không của nước thứ ba.

Nhiều hãng hàng không của Mỹ, trong đó có American Airlines, United Airlines và JetBlue, đã bày tỏ quan tâm đến việc đấu thầu các đường bay tới La Habana.

Văn bản này cũng cho phép mở tối đa 20 chuyến bay/ngày từ các sân bay của Mỹ tới sân bay quốc tế La Habana, cảng hàng không lớn nhất của Cuba, và tối đa 10 chuyến/ngày tới 9 sân bay quốc tế khác của Cuba. Ngoài ra, các địa điểm khác của Cuba cũng sớm trở thành hành trình đến đối với du khách Mỹ trong thời gian tới như: Camaguey, Cayo Coco, Cayo Largo, Cienfuegos, Holguin, Manzanillo, Matanzas, Santa Clara và Santiago de Cuba.

Dự kiến, các tuyến bay sẽ được xác định chậm nhất vào mùa hè tới và các chuyến bay đầu tiên sẽ được thực hiện vào mùa thu. Ngoài ra, chính phủ hai nước cũng cam kết bảo vệ an ninh hàng không dân dụng theo tiêu chuẩn và Hiệp ước quốc tế liên quan mà Mỹ và Cuba đã ký kết.

Sau lễ ký kết, Bộ trưởng Giao thông Mỹ Anthony R.Foxx nhận định, đây là một sự kiện lịch sử và “việc khởi động các chuyến bay thương mại sẽ củng cố mối quan hệ song phương và mang lại lợi ích cho cả hai nước”.

Đáp từ, Bộ trưởng Giao thông Cuba Yzquierdo đánh giá, việc ký kết thỏa thuận đánh dấu bước khởi đầu của một giai đoạn mới trong quan hệ song phương Cuba - Mỹ. Ông khẳng định “mong muốn của các quan chức Cuba về duy trì và mở rộng những trao đổi kỹ thuật và hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực hàng không dân dụng, bao gồm cả việc điều hành an ninh, trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau và có đi có lại”.

Kể từ khi chính quyền Washington nới lỏng lệnh cấm sang Cuba, số công dân Mỹ thăm nước này trong năm 2015 đã tăng 57% so với năm 2014, lên 160.000 người, bất chấp việc công dân Mỹ vẫn chưa được tới “hòn đảo tự do” dưới dạng du lịch do hạn chế từ chính Washington.

Hiện các hãng hàng không Mỹ đang tiến hành khoảng 20 chuyến bay/ngày tới Cuba theo dạng “tuyến bay theo đơn đặt hàng”. Tuy nhiên, đây không phải là các chuyến bay thương mại, tức là vé không được bán trực tiếp cho khách hàng. Chỉ những người thuộc diện 12 hạng công dân Mỹ được phép thăm Cuba (theo quy định của Mỹ) mới được đăng ký sử dụng dịch vụ này. Nghĩa là họ phải đáp ứng ít nhất 1 trong số 12 tiêu chuẩn ngặt nghèo về nhân thân và mục đích như thăm người thân hoặc tham gia các chuyến công tác liên quan đến giáo dục. Với việc ký thỏa thuận khôi phục đường bay trực tiếp trên, Cuba hy vọng lượng du khách Mỹ tới La Habana sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Một số chuyên gia về quan hệ quốc tế nhận định, hình như trong những tháng cuối nhiệm kỳ, Tổng thống Mỹ Barack Obama đang muốn đẩy nhanh quá trình bình thường hóa quan hệ giữa hai nước và đặt thêm dấu mốc trong chính sách đối ngoại của mình.

Còn nhớ, tháng 12/2014, Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Raul Castro đã đưa ra tuyên bố lịch sử đẩy lùi những bất đồng sau hơn một nửa thế kỷ thù địch giữa hai nước láng giềng. Kể từ đó, lãnh đạo của hai nước đã đưa ra nhiều bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy mối quan hệ song phương như: mở cửa trở lại đại sứ quán hai bên, Mỹ đưa Cuba ra khỏi cái gọi là "Danh sách các nước bảo trợ khủng bố"…

Tuy nhiên, tiến trình tan băng và bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Cuba sau hơn 50 năm đối địch rõ ràng rất phức tạp và đổi thay không thể diễn ra trong "một sớm, một chiều”. Quan hệ giữa hai nước tiếp tục đối mặt với không ít thách thức.

Rào cản lớn nhất hiện nay vẫn là lệnh cấm vận mà Mỹ áp đặt đối với Cuba từ năm 1962 đến nay vẫn chưa được gỡ bỏ hoàn toàn. Chính quyền Tổng thống Barack Obama đã vận dụng quyền hành pháp để nới lỏng nhiều hạn chế với Cuba, song hiện nay chỉ Quốc hội Mỹ mới có thẩm quyền dỡ bỏ lệnh cấm vận.

Trong khi đó, các nghị sĩ Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện Quốc hội vẫn cương quyết phản đối bước đi này. Ngoài ra, vấn đề liên quan tới căn cứ quân sự ở Vịnh Guantanamo cũng là một chướng ngại vật lớn. La Habana từng tuyên bố việc Mỹ trao trả căn cứ này là một trong những điều kiện tiên quyết để bình thường hóa quan hệ. Tuy nhiên, Tổng thống Barack Obama dường như đang bị “bó tay” trong nỗ lực đóng cửa nhà tù gây tranh cãi này vì sự phản đối của các nghị sĩ Cộng hòa.

Bất chấp những khó khăn, trong hơn một năm qua, quan hệ song phương giữa Mỹ và Cuba vẫn đạt được những bước tiến mới trong xu thế đối thoại, tránh đối đầu. Với những tiến triển đạt được trong thời gian qua, nhân dân Cuba và nhân dân Mỹ cùng nhân loại yêu chuộng hòa bình trên thế giới đều có thể đặt niềm tin quan hệ giữa hai nước Mỹ và Cuba./.

Theo Tôn Nữ (tổng hợp)

Đảng Cộng sản Việt Nam