Bắc Kinh vật lộn thoát mác "thủ đô ô nhiễm toàn cầu"

Sau 20 năm kể từ năm 1998, giới chức Bắc Kinh dường như đã thành công trong nỗ lực trong cuộc chiến chống ô nhiễm không khí. Chất lượng không khí tại Bắc Kinh được cải thiện và nhiều bài học hữu ích đã được rút ra.

Báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UN Environment) và Cục Sinh thái và Môi trường Thành phố Bắc Kinh (BEE) đã chỉ ra hành trình của Bắc Kinh kéo dài từ năm 1998 đến 2017 nhằm kiểm soát chất lượng không khí.

“Sự cải thiện trong chất lượng không khí không ngẫu nhiên xảy ra. Đó là kết quả của một quá trình đầu tư khổng lồ về thời gian, tài nguyên và quyết tâm chính trị”, quyền giám đốc điều hành của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc Joyce Msuya cho biết.

He Kebin, Trưởng khoa Môi trường Đại học Thanh Hoa, một trong những tác giả của báo cáo, cho hay Bắc Kinh đã có sự tiến bộ từ năm 1998-2013 nhưng bước tiến đáng kể và quan trọng nhất được thực thi dưới Kế hoạch hành động không khí sạch Bắc Kinh từ 2013-2017.

Các biện pháp quyết liệt

Năm 1998, ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh chủ yếu đến từ việc đốt than và khí thải từ xe cơ giới. Hóa chất độc hại trong không khí vượt quá mức quy định của Trung Quốc.

Trong vòng 15 năm, Bắc Kinh đã thực hiện các biện pháp tập trung vào tối ưu hóa cơ sở hạ tầng năng lượng, kiểm soát ô nhiễm từ đốt than và kiểm soát khí thải từ xe cơ giới. Đến năm 2013, mức độ ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh đã giảm bớt, một số chất độc hại như Cacbon Mônôxít, Lưu huỳnh Điôxít dã tiệm cận với tiêu chuẩn của Trung Quốc. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí vẫn là vấn nạn nghiêm trọng với Bắc Kinh khi vào một số thời điểm mức độ ô nhiễm vẫn được xếp vào hạng “cực kỳ nguy hiểm”.

Kể từ năm 2013, Bắc Kinh áp dụng các biện pháp có hệ thống và quyết liệt hơn trong việc kiểm soát ô nhiễm. Vào cuối năm 2017, ô nhiễm bụi mịn (PM2.5) giảm 35% ở toàn thành phố, và 25% ở khu vực trọng điểm Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc.

Thành công trên đến từ các biện pháp kiểm soát nồi hơi đốt than, cung cấp nhiên liệu sạch và cải tổ công nghiệp. Hàng trăm biện pháp đã được đưa ra bao gồm sử dụng năng lượng thay thế có lượng lưu huỳnh thấp, các công cụ kiểm soát quá trình khử lưu huỳnh, từ bỏ than đá sử dụng khí tự nhiên, năng lượng sạch.

Ngoài ra, với các xe cơ giới, để giải quyết tình trạng phát thải, Bắc Kinh ra quy định chặt chẽ về tiêu chuẩn xả thải và nhiên liệu, kêu gọi sử dụng nhiên liệu và năng lượng mới giảm thải ra môi trường. Thành phố này cũng có quy định rõ ràng về việc xóa bỏ phương tiện đời cũ gây ô nhiễm và phát triển đồng hộ giao thông công cộng.

Đối với xả thải từ công nghiệp, quá trình cải tổ của Bắc Kinh bao gồm cải thiện kiểm soát ô nhiễm trong chuỗi sản xuất, ra quy định chặt chẽ về xả thải và tối ưu hóa các quá trình sản xuất.

Bắc Kinh cũng xây dựng quy trình kiểm soát bụi từ công trường xây dựng nhà cửa, đường xá. Họ tiến hành xây dựng hệ thống nhằm định lượng chất lượng không khí và mức độ ô nhiễm để có cơ sở khoa học nhằm theo dõi quá trình thực thi kế hoạch hành động.

Theo báo cáo, hệ thống quản lý chất lượng không khí ở Bắc Kinh bao gồm các hoạt động kiểm soát và đánh giá, phân bổ nguồn ô nhiễm và tồn kho phát thải. Hệ thống cũng bao gồm các tiêu chuẩn pháp lý toàn diện và việc thực thi pháp luật môi trường nghiêm ngặt. Sự đồng bộ thể hiện ở chỗ chính sách về cải thiện chất lượng không khí có được sự tương hỗ từ các chính sách kinh tế, sự tham gia của công chúng và phối hợp về phòng chống ô nhiễm không khí ở khu vực Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc.

Sau quá trình này, lượng phát thải SO2, Nox, bụi mịn PM10 và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi ở Bắc Kinh giảm lần lượt 83%, 43%, 55% và 42%.

Vẫn còn những quan ngại

Tuy nhiên, theo ông Yu Jianhua, Phó trưởng phòng sinh thái và môi trường thành phố Bắc Kinh, dù Bắc Kinh đã đạt được nhiều thành tựu về giảm ô nhiễm không khí, nhưng vẫn còn một số điều mà thành phố này cần làm trong tương lai.

Hiện hàm lượng bụi mịn PM2.5 vẫn chưa đạt được chuẩn quốc gia và cách xa so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới WHO. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm không khí vẫn xảy ra vào mùa thu và mùa đông. Ông Yu cho rằng để giải quyết toàn bộ các vấn đề môi trường, Bắc Kinh cần một quá trình dài hạn.

Helena Molin Valdés, người đứng đầu Liên minh Khí hậu và Không khí Sạch (Pháp), đánh giá cao nỗ lực của Bắc Kinh trong 20 năm qua, nhấn mạnh rằng các động thái của thành phố này đã mang lại lợi ích về sức khỏe, phát triển bền vững, cho hệ sinh thái và vượt xa những tác hại của việc ngồi yên không hành động mang lại.

Đức Hoàng

Tổng hợp