ASEAN hoan nghênh các nước đóng góp cho Quỹ Ứng phó Covid-19

Vào chiều 12/9, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã chủ trì cuộc họp báo quốc tế về kết quả Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 53 và các Hội nghị liên quan.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 53 và các Hội nghị liên quan được tổ chức trực tuyến từ ngày 9-12/9/2020 đã thành công hết sức tốt đẹp với sự tham dự, đóng góp tích cực của tất cả các Bộ trưởng Ngoại giao các nước thành viên ASEAN và đối tác, Tổng Thư ký ASEAN và các khách mời.

Thành công của Hội nghị AMM-53 và các Hội nghị liên quan diễn ra trong thời điểm đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp đã thể hiện sự ứng phó, thích ứng với tình hình cũng như sự đoàn kết, thống nhất và quyết tâm mạnh mẽ của các nước ASEAN; các nước ASEAN đã hỗ trợ, giúp đỡ Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2020.

Xem xét và thông qua 42 văn kiện

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết tổng cộng đã diễn ra 19 Hội nghị cấp Bộ trưởng, trong đó có Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53, các Hội nghị trong khuôn khổ ASEAN+3, EAS, ARF cũng như giữa ASEAN với các Đối tác. Ngoài ra, còn có Đối thoại giữa các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với đại diện Ủy ban liên chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR), Phiên họp đặc biệt của Hội đồng Điều phối ASEAN về Phát triển tiểu vùng, Đối thoại cấp Bộ trưởng ASEAN về tăng cường vai trò của Phụ nữ vì hoà bình và an ninh bền vững và Hội nghị Bộ trưởng Quan hệ đối tác Mekong - Mỹ lần thứ nhất.

Tại các Hội nghị lần này, các Bộ trưởng đã xem xét và thông qua 42 văn kiện, trong đó có Thông cáo chung của Hội nghị AMM-53, Kế hoạch Hành động Hà Nội II của Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF). Các nước cũng nhất trí với nhiều đề xuất của Việt Nam, trong đó Việt Nam tại Hội nghị lần này đã đưa ra 10 sáng kiến và đã được thông qua đó là Tuyên bố Hà Nội kỷ niệm 15 năm thành lập EAS dịp Hội nghị Cấp cao EAS lần thứ 15, tổ chức họp Nhóm chuyên gia EAS về COVID-19; ra Tuyên bố Lãnh đạo ASEAN+3 về tăng cường hợp tác kinh tế ASEAN+3 về kinh tế và ổn định tài chính…

Theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, các Bộ trưởng ASEAN tiếp tục khẳng định quyết tâm và cam kết mạnh mẽ thực hiện đầy đủ, hiệu quả các mục tiêu và ưu tiên hợp tác trên tinh thần “Gắn kết và Chủ động thích ứng” của năm ASEAN 2020. Các Bộ trưởng nhất trí tiếp tục nỗ lực triển khai đúng tiến độ các Kế hoạch tổng thể thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 trên cơ sở kết quả kiểm điểm giữa kỳ trên cả 3 trụ cột.

“Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi đầy đủ và hiệu quả các quy định của Hiến chương ASEAN, thông qua đánh giá kịp thời về kết quả triển khai Hiến chương thời gian qua. Chúng tôi đã nỗ lực thảo luận xây dựng định hướng phát triển cho ASEAN trong giai đoạn mới sau khi hoàn thành Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025”, Phó Thủ tướng cho biết.

Các Bộ trưởng cũng dành quan tâm cao đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy ASEAN và các cơ chế, diễn đàn do ASEAN dẫn dắt trong bối cảnh môi trường toàn cầu và khu vực thay đổi nhanh chóng, phức tạp. Các Bộ trưởng thống nhất thúc đẩy vai trò của ASEAN trong hợp tác tiểu vùng, gắn kết phát triển tiểu vùng với tiến trình phát triển chung của ASEAN. Tiếp tục đóng góp của ASEAN cho các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh quốc tế, các Bộ trưởng đã trao đổi và thống nhất tạo điều kiện để phát huy vai trò của phụ nữ ASEAN trong hòa bình và an ninh.

Triển khai sáng kiến của ASEAN về Ứng phó Covid-19

Nhận thức về các tác động nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-19 đối với khu vực, các Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đoàn kết, thống nhất, cách tiếp cận tổng thể của cả Cộng đồng ASEAN trong kiểm soát lây nhiễm và giảm thiểu tác động của dịch bệnh, giữ vững đà hợp tác liên kết, xây dựng Cộng đồng ASEAN. Các Bộ trưởng nhất trí triển khai hiệu quả các sáng kiến quan trọng của ASEAN về Ứng phó Covid-19.

Các Bộ trưởng hoan nghênh những đóng góp ban đầu đáng khích lệ của các nước cho Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19 và nhất trí chỉnh sửa các quy định của Quỹ để tạo thuận lợi cho đóng góp từ các nước Đối tác cho Quỹ; sớm thành lập và đưa vào vận hành Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của khu vực; triển khai xây dựng Quy trình ứng phó chung của ASEAN đối với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp; đảm bảo quyền tiếp cận công bằng, rộng rãi của người dân với vắc-xin phòng chống Covid-19… Với sự hỗ trợ của các Đối tác, ASEAN sẽ sớm thành lập Trung tâm khu vực về Ứng phó dịch bệnh và các Tình huống y tế công cộng khẩn cấp.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết Quỹ ứng phó Covid-19 của ASEAN được thành lập ngay sau khi dịch Covid-19 bùng phát và do chính các nước ASEAN đưa ra, đồng thời có Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp.

Phó Thủ tướng cho biết Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19 đã đi vào hoạt động với nguồn đóng góp tích cực ban đầu của các nước ASEAN và các đối tác. Số tiền cho đến nay khoảng hơn 4 triệu USD, và khi thành lập quỹ, các nước ASEAN mong muốn nhận được thêm nhiều sự đóng góp. ASEAN mong đợi cam kết đóng góp từ các đối tác, và cho đến nay đã có một số đối tác cam kết đóng góp vào Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19.

Các Bộ trưởng nhấn mạnh song song với các nỗ lực kiểm soát dịch bệnh, cần tập trung hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khắc phục hậu quả kinh tế - xã hội của Covid-19 và từng bước thúc đẩy phục hồi.

Các Bộ trưởng đã thông qua Tài liệu khái niệm và các thành tố chính của Khung phục hồi tổng thể ASEAN, giao Ban thư ký ASEAN phối hợp với các cơ quan chuyên ngành trên 3 trụ cột khẩn trương xây dựng dự thảo đầu tiên của Khung phục hồi để kịp hoàn tất, báo cáo kết quả lên Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37.

“Chúng tôi khẳng định quyết tâm duy trì khu vực Đông Nam Á hòa bình, an ninh, trung lập và ổn định, củng cố đoàn kết, tự cường, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, tăng cường xây dựng lòng tin, đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật như tinh thần Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN nhân dịp kỷ niệm 53 năm thành lập ASEAN ngày 8/8/2020 vừa qua”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Tăng cường quan hệ đối tác của ASEAN

Các Bộ trưởng đã trao đổi về các biện pháp tăng cường quan hệ đối tác của ASEAN vì hoà bình và phát triển bền vững. Các Đối tác tiếp tục bày tỏ sự coi trọng ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong định hình cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ.

ASEAN và các Đối tác nhất trí phối hợp tăng cường vai trò và hiệu quả các diễn đàn do ASEAN chủ trì, trong đó có Cấp cao Đông Á (EAS) nhân kỷ niệm 15 năm thành lập, Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) nhân 10 năm thành lập.

Các Bộ trưởng ASEAN và các Đối tác tái khẳng định cam kết ủng hộ hợp tác đa phương và khuôn khổ quan hệ giữa các quốc gia dựa trên nền tảng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế. Các Bộ trưởng khẳng định tiếp tục đẩy mạnh hợp tác hiệu quả giữa ASEAN với các đối tác trong ứng phó với các thách thức đang nổi lên, trong đó có đẩy lùi đại dịch Covid-19 và thúc đẩy phục hồi toàn diện.

ASEAN cũng nhất trí trao quy chế Đối tác phát triển cho Pháp và Italia, chấp thuận Colombia và Cuba tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC). Các Bộ trưởng cũng đề ra các biện pháp tăng cường sự đóng góp của ASEAN trên các vấn đề toàn cầu, qua đó nâng cao vai trò và tiếng nói của ASEAN trong khu vực và trên thế giới.

ASEAN không muốn bị kẹt trong cạnh tranh nước lớn

Trả lời câu hỏi của phóng viên về vấn đề cạnh tranh giữa các nước lớn, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết cạnh tranh chiến lược giữa các nước là một thực tế đang diễn ra và được trao đổi tại các hội nghị, diễn đàn trên thế giới, và cả ở Đông Nam Á- khu vực có vị trí chiến lược quan trọng.

ASEAN có các cơ chế như EAS và ARF là những diễn đàn để trao đổi về các vấn đề chiến lược và những vấn đề trong quan hệ giữa các nước liên quan đến khu vực. Do vậy, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn cũng là một phần chương trình nghị sự của các cuộc họp của ASEAN.

Phó Thủ tướng cho biết nhân dịp kỷ niệm 53 năm thành lập ASEAN, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã ra tuyên bố về duy trì hòa bình, ổn định ở Đông Nam Á, thể hiện rõ quan điểm của các nước thành viên mong muốn xây dựng Đông Nam Á là khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, mong muốn tất cả các nước trên thế giới và trong khu vực đóng góp tích cực, hỗ trợ thúc đẩy duy trì hòa bình, ổn định khu vực Đông Nam Á. Điều đó cũng thể hiện vai trò trung tâm của ASEAN mà ASEAN mong muốn xây dựng. Các nước ASEAN không muốn bị kẹt vào trong cạnh tranh giữa các nước, tác động đến hòa bình ổn định của khu vực.

Sớm hoàn tất Bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông

Các Bộ trưởng đã trao đổi về các thách thức an ninh phi truyền thống như an ninh mạng, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, thiên tai, biến đổi khí hậu… và các vấn đề quốc tế và khu vực, trong đó có tình hình Bán đảo Triều Tiên, bang Rakhine của Myanma…

Về Biển Đông, lập trường nguyên tắc của ASEAN nhấn mạnh tầm quan trọng và lợi ích của hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, là lợi ích chung của tất cả các quốc gia, được các nước Đối tác tiếp tục ủng hộ.

Các Bộ trưởng khẳng định cần tiếp tục thúc đẩy đối thoại và tăng cường xây dựng lòng tin, kiềm chế không có hoạt động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình, không quân sự hoá, không sử dụng và đe doạ sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về vấn đề Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết tất cả các nước trong tuyên bố của mình tại hội nghị lần này đều đề cập đến việc tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Phó Thủ tướng khẳng định việc các nước thành viên của UNCLOS 1982, bao gồm các nước ASEAN và Trung Quốc, tuân thủ công ước này là điều đương nhiên.

Các Bộ trưởng cũng bày tỏ mong muốn Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) được thực hiện đầy đủ và hiệu quả, và kêu gọi sớm hoàn tất xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Vai trò tích cực của Việt Nam

Liên quan tới công tác tổ chức hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết dịch Covid-19 đã tác động tới tất cả các nước trên thế giới, tác động trực tiếp tới các hội nghị quốc tế cũng như khu vực, và ASEAN không phải là ngoại lệ.

Phó Thủ tướng nêu rõ đối với chủ đề của ASEAN 2020 là Gắn kết và Chủ động thích ứng, các nước ASEAN và Việt Nam với vai trò chủ tịch đã tích cực thích ứng với tình hình dịch bệnh. Việc tổ chức hội nghị trực tuyến là sự thích ứng của nước chủ nhà Việt Nam để đảm bảo rằng các hoạt động của ASEAN vẫn được tiếp tục, và các mục tiêu cũng như cam kết của ASEAN vẫn được triển khai.

Đối với hội nghị AMM 53, Phó Thủ tướng cho biết mặc dù diễn ra chậm hơn so với dự định đầu tháng 8, nhưng hội nghị đã diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp. Phó Thủ tướng cho biết so với tổ chức hội nghị trực tiếp, việc tổ chức trực tuyến có những khó khăn nhất định. Một trong những khó khăn có thể thấy là tại các hội nghị trực tuyến là không có phiên chụp ảnh chung và vòng tay kết nối của ASEAN - một "thương hiệu kết nối" của ASEAN.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng khẳng định việc tổ chức hội nghị trực tuyến không ảnh hưởng tới nội dung chương trình và các văn kiện của hội nghị ASEAN cấp bộ trưởng lần này được soạn thảo nhanh chóng. Cho tới hôm nay, các văn kiện của ASEAN đều đã được thông qua và có sự thống nhất cao.

Về Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37 dự kiến tổ chức vào tháng 11 tới, cho đến nay Phó Thủ tướng hy vọng các nước sẽ sớm vượt qua dịch Covid-19. Với vai trò chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam vẫn đang tích cực chuẩn bị để có thể tổ chức hội nghị cấp cao lần thứ 37 trực tiếp. Đây là quyết tâm của nước chủ nhà, và Phó Thủ tướng cũng mong các nước đối tác ASEAN ủng hộ quyết tâm này của Việt Nam.