Antonov giải thể: Cái chết của tượng đài hàng không thế giới

Cái tên Antonov sẽ biến mất sau 2 tháng nữa

Giới truyền thông Ukraine cho biết, Tập đoàn hàng không Antonov của Liên Xô từng nổi tiếng khắp thế giới suốt hàng nửa thế kỷ qua hiện nay đang bị chính quyền Ukraine yêu cầu phải thanh lý dứt khoát.

Trước đó, Tập đoàn Antonov cũng đã bị xóa khỏi thành phần liên doanh Nga-Ukraine mang tên “UAC-Antonov” vào ngày 14/9/2015. Tập đoàn này do Moscow và Kiev thành lập thời quan hệ hai bên còn “mặn nồng”, để đảm trách nhiệm vụ phát triển hàng loạt mẫu máy bay mới.

Sau khi Liên bang Xô viết sụp đổ, các nước cộng hòa tách ra và tự tuyên bố độc lập, theo thỏa thuận phân chia tài sản giữa các quốc gia thành viên, Ukraine được nhận phần thừa kế nhiều cơ sở công nghiệp quốc phòng, viện nghiên cứu kỹ thuật quân sự hàng đầu của Liên Xô.

Đặc biệt, Ukraine được thừa hưởng tới 1/3 số xí nghiệp và phòng thiết kế của ngành tên lửa và hàng không Xô viết, trong đó có Tập đoàn chế tạo máy bay hàng đầu thế giới Antonov. Suốt từ khi Liên Xô tan rã, Antonov có sự liên kết mật thiết với ngành quốc phòng của Nga,.

Tuy nhiên, sau khi cắt đứt hợp tác với Nga, suốt 3 năm qua, Antonov lâm vào tình trạng khủng hoảng sâu sắc. Đại diện của công ty là ông Andrei Khaustov vừa qua đã phải thừa nhận rằng, trong năm 2016, Antonov không hề lắp ráp được chiếc máy bay nào, do thiếu những linh kiện do Nga sản xuất.

Do đó, chính quyền Ukraine đã quyết định cải tổ bộ máy của Antonov cũng như các doanh nghiệp quốc phòng khác. Thế rồi, cuối cùng họ đã chính thức khai tử cái tên Antonov lừng lẫy khắp thế giới từ thời Liên Xô.

Theo quyết định được nêu rõ trong Nghị định của Nội các Ukraine hôm 19 tháng 7, Chính phủ Ukraine đã giao nhiệm vụ “xử lý dứt khoát” tình trạng giải thể của Antonov cho một Ủy ban đặc biệt, đứng đầu là Thứ trưởng Phát triển Kinh tế-Thương mại Yuri Brovchenko.

Theo mệnh lệnh của người đứng đầu Ukraine, cái tên Antonov sẽ chấm dứt sự tồn tại sau 2 tháng nữa, Ủy ban nói trên chịu trách nhiệm thanh toán hoàn toàn các khoản nợ của tồn đọng của Tập đoàn. Sau ba tháng, Ủy ban này cần trình Chính phủ báo cáo tổng kết thanh lý tập đoàn.

Theo bộ phận báo chí của Bộ Phát triển Kinh tế - Thương mại, quyết định về việc thanh lý Antonov đã thông qua ngay từ hồi tháng 1/2016. Điều này xuất phát từ nguyên nhân là Antonov "thiếu thành viên tham gia", bởi cả ba xí nghiệp sở hữu và tạo thành tập đoàn này đã ra khỏi Antonov để nhập vào tập đoàn Ukroboronprom.

Khi đó, chính phủ Ukraine có thông báo rằng, họ có kế hoạch thành lập "Tập đoàn xây dựng hàng không Ukraine" nên các thành viên chủ chốt của Antonov như “Xí nghiệp quốc doanh chế tạo máy bay Kharkov” (KSAMC) và "Nhà máy 410 GA" (Nhà máy hàng không dân dụng Kiev) đã gia nhập Ukroboronprom.

Lịch sử ra đời và phát triển của Antonov

Antonov, tên đầy đủ là Tổ hợp Khoa học/Công nghệ Hàng không Antonov (Antonov ASTC), (tiếng Ukraina: Авіаційний науково-технічний комплекс імені Антонова, АНТК ім. Антонова), được thành lập vào năm 1946 tại vùng Novosibirsk, đến năm 1952, trụ sở của nó được dời đến Kiev.

Nó được xem là cơ quan nghiên cứu và thiết kế hàng không tuyệt mật, đồng thời là hãng sản xuất máy bay chở hàng, chở khách và máy bay chuyên dụng hàng đầu của Liên Xô và thế giới, với sở trường là sản xuất các loại máy bay, đặc biệt là những chiếc máy bay vận tải siêu lớn.

Xét theo số lượng phiên bản máy bay vận tải và quá khứ lẫy lừng, hiện nay có thể gọi Antonov là thủ lĩnh trên thị trường máy bay vận tải trên thế giới.

Một số loại máy bay nổi tiếng của hãng như An-32, An-148, An-158, An-74, An-124, An-70 và An-225 (loại máy bay lớn nhất thế giới với 6 động cơ phản lực, sức chở gần 200 tấn, chỉ chế tạo 1 chiếc từ thời Liên Xô vào năm 1988), đã trở thành những cái tên nổi tiếng trên toàn thế giới.

Vào tháng 5-1993, Nga và Ukraine ký Hiệp định liên chính phủ về hợp tác kỹ thuật-quân sự, theo đó hai bên thỏa thuận duy trì và phát triển hợp tác trong chế tạo và sản xuất các loại hàng hóa quân sự để cung cấp cho nhau, đồng thời cung cấp lẫn nhau các dịch vụ liên quan.

Tuy nhiên, khi quan hệ hợp tác giữa ngành hàng không hai nước bắt đầu suy yếu trong giai đoạn những nhà lãnh đạo thân phương Tây lên nắm quyền, Nga đã bắt đầu hướng tới việc độc lập sản xuất một số mảng linh kiện, thiết bị trước đây do Ukraine làm, nhằm tính đến tương lai.

Tất cả những ước vọng của Nga và Antonov đã chấm dứt sau 1 đêm, khi cuộc chính biến Maidan 2 bùng phát, lật đổ chính quyền Yanukovych và dựng lên chính quyền thân phương Tây, dẫn đến việc Crimea sáp nhập vào lãnh thổ Liên bang Nga.

Quan hệ Nga-Ukraine càng trở nên căng thẳng sau khi cuộc nội chiến ở nước này bùng phát ở vùng Donbass, dẫn đến việc 2 Nhà nước tự xưng là Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) và Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR), cùng với đó là việc chính quyền Kiev chấm dứt thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Moscow.

Việc chấm dứt hoàn toàn hợp tác Antonov họ phải tìm kiếm những đối tác và đơn hàng mới. Tuy nhiên, thị phần vũ khí có liên quan đến công nghệ Liên Xô/Nga hiện rất ít ỏi, nếu có thì đơn hàng cũng rất nhỏ, rất khó kiếm được tiền để duy trì hoạt động chứ đừng nói là thiết kế mới hay phát triển công nghệ mới.

Bước ngoặt dẫn đến việc giải thể Antonov có thể xuất phát từ việc chính quyền Ukraine tin tưởng vào sự hỗ trợ của Mỹ, nhưng sau khi chính quyền Washington từ chối hỗ trợ Kiev vực dậy ngành công nghiệp hàng không kiểu Liên Xô, vốn không phù hợp với phương Tây, chính quyền Kiev đã vỡ mộng và lâm vào tuyệt vọng. Do đó, Antonov mới bị giải thể.

Việc cái tên Antonov bị xóa sổ không chỉ có ý nghĩa đơn thuần là sự sụp đổ của một công ty chế tạo hàng không lẫy lừng của Liên Xô và trên toàn thế giới đã để lại sự nuối tiếc cho giới chuyên gia hàng không cũng như những người có xuất xứ từ Liên Xô cũ.

Không những thế, việc Antonov bị chính quyền Ukraine giải thể cũng là hồi chuông báo động sự sụp đổ của một nền công nghiệp quốc phòng vốn trước đây thuộc loại hàng đầu thế giới. Điều này có điều kiện chúng ta sẽ tìm hiểu trong một bài viết khác.

Theo Huy Bình

Báo Đất việt