5 "bài toán" của tân Tổng thống Hàn Quốc

Ông Lee Jae-myung chính thức nhậm chức Tổng thống thứ 21 của Hàn Quốc hôm 4/6, đánh dấu một chương mới trong lịch sử chính trị đầy biến động của quốc gia này.

Con đường phía trước của ông Lee Jae-myung được dự đoán không hề bằng phẳng. Ông phải đối mặt với 5 thách thức lớn về chính sách đối nội và đối ngoại, từ việc hàn gắn sự chia rẽ trong nước, phục hồi kinh tế, đến định hình quan hệ với các cường quốc và láng giềng khu vực.

Hàn gắn sự chia rẽ chính trị và cải cách hiến pháp

Theo giới chuyên gia, Hàn Quốc đang đối mặt với sự phân cực chính trị sâu sắc, được thể hiện rõ qua kết quả bầu cử tổng thống năm 2025. Mặc dù ông Lee Jae-myung giành chiến thắng, đối thủ Kim Moon-soo vẫn nhận được số phiếu bầu 41,15%, cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ từ một bộ phận cử tri bảo thủ, đặc biệt là nam giới trẻ tuổi (độ tuổi 20-30) và thế hệ lớn tuổi.

Sự phân cực này không chỉ đến từ khác biệt ý thức hệ mà còn từ những vết rạn nứt chính trị sau vụ thiết quân luật của Yoon Suk-yeol, vốn đẩy đất nước vào khủng hoảng hiến pháp tồi tệ nhất trong nhiều thập niên.

Trong bài phát biểu nhậm chức, ông Lee Jae-myung nhấn mạnh nhu cầu đoàn kết xã hội, cam kết giao tiếp cởi mở với đảng đối lập và minh bạch trong hoạch định chính sách. Tuy nhiên, cam kết cải cách hiến pháp của ông, bao gồm thắt chặt các yêu cầu áp đặt thiết quân luật, hạn chế quyền phủ quyết của tổng thống, đề xuất giới hạn nhiệm kỳ Tổng thống thành hai nhiệm kỳ 4 năm, đang đối mặt nhiều trở ngại.

Theo Giáo sư Leif-Eric Easley từ Đại học Ewha Womans (Seoul), “ông Lee Jae-myung cần tránh bị xem là tiến hành thanh trừng chính trị khi thúc đẩy các cải cách này. Việc cân bằng giữa trách nhiệm giải trình và đoàn kết quốc gia là bài toán khó”.

Đảng Dân chủ (DP), với đa số ghế tại Quốc hội, mang lại lợi thế cho ông Lee trong việc thúc đẩy các dự luật cải cách. Tuy nhiên, sự đối kháng từ PPP, vốn vẫn còn lấn cấn với việc tách biệt hoàn toàn khỏi Yoon Suk-yeol, có thể làm gia tăng căng thẳng. Ví dụ điển hình là tranh cãi xung quanh việc điều tra hành động thiết quân luật của Yoon. Ông Lee Jae-myung cam kết đảm bảo các cuộc điều tra độc lập nhưng nếu đi quá xa, ông có nguy cơ bị cáo buộc trả đũa chính trị, làm sâu sắc thêm chia rẽ.

Theo báo Korea Herald, “Để gặt hái được thành công, tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung cần xây dựng nền tảng đối thoại liên đảng, tập trung vào các vấn đề chung như phúc lợi xã hội và cải cách thị trường chứng khoán, thay vì chỉ tập trung vào bất đồng”.

Phục hồi nền kinh tế trì trệ

Giới chuyên gia nhận định, kinh tế Hàn Quốc đang đối mặt với triển vọng tăng trưởng thấp, dự kiến chỉ đạt 0,8% trong năm 2025, do tác động từ bất ổn chính trị, biến động thương mại toàn cầu và các rào cản thuế quan từ Mỹ. Ông Lee Jae-myung đã xác định phục hồi kinh tế là ưu tiên hàng đầu, kêu gọi Quốc hội thông qua dự luật ngân sách bổ sung trị giá 30.500 tỷ won nhằm tái thiết nền kinh tế và khôi phục sinh kế người dân. Ông cũng thành lập một lực lượng đặc nhiệm để giải quyết các vấn đề kinh tế cấp bách, tập trung vào chi phí sinh hoạt và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ.

Tuy nhiên, thách thức kinh tế của ông Lee không chỉ nằm ở con số tăng trưởng. Hàn Quốc, một nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu như linh kiện bán dẫn và ô tô, đang chịu áp lực từ các chính sách bảo hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump, bao gồm mức thuế đối ứng 25% đối với hàng hóa Hàn Quốc.

Lee Kyoung-Min, chiến lược gia tại Daishin Securities, nhận định: “Tân Tổng thống Lee Jae-myung cần triển khai các biện pháp mạnh mẽ để kích thích nhu cầu nội địa và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, trong bối cảnh các ngành công nghiệp chủ chốt của Hàn Quốc bị đe dọa bởi chính sách thuế quan Mỹ”.

Ngoài ra, ông Lee cam kết cải cách cấu trúc quản trị doanh nghiệp, giảm quyền lực của các tập đoàn gia đình và tăng nguồn cung nhà ở để hỗ trợ người lao động. Những chính sách này, dù được đánh giá cao bởi cử tri tiến bộ, có thể vấp phải sự phản đối từ giới doanh nghiệp và các nhóm bảo thủ.

Theo Guardian, Tổng thống Lee Jae-myung, với xuất thân từ một gia đình nghèo khó, có xu hướng dân túy, tập trung vào chống bất bình đẳng và tham nhũng nhưng ông cần thận trọng để không làm mất lòng các tập đoàn lớn, vốn là động lực của kinh tế Hàn Quốc.

Cân bằng quan hệ với Mỹ và Trung Quốc

Về đối ngoại, ông Lee hiện phải đối mặt với bài toán địa chính trị phức tạp: duy trì liên minh quân sự với Mỹ trong khi cải thiện quan hệ kinh tế với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc. Trong bài phát biểu nhậm chức, ông nhấn mạnh liên minh Hàn - Mỹ là “trụ cột” của chính sách đối ngoại nhưng tránh đề cập trực tiếp đến Trung Quốc, ám chỉ cách tiếp cận thực dụng dựa trên lợi ích quốc gia.

Một thách thức lớn là đàm phán với chính quyền Trump về thuế quan và chi phí duy trì 28.500 binh sĩ Mỹ tại Hàn Quốc. Theo Giáo sư Stephen Robert Nagy từ Đại học Cơ Đốc giáo Quốc tế (Nhật Bản), “Tổng thống Lee Jae-myung sẽ phải đối mặt với áp lực từ ông Trump để Hàn Quốc đóng góp nhiều hơn vào chi phí quốc phòng, đồng thời tham gia tích cực hơn vào chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ”.

Tuy nhiên, ông Lee cũng cần duy trì quan hệ ổn định với Trung Quốc để bảo vệ các ngành xuất khẩu chủ chốt. Theo Guancha, “Chính sách ngoại giao thực dụng của ông Lee, tách biệt lịch sử và kinh tế, có thể giúp cải thiện quan hệ Trung-Hàn, vốn xấu đi dưới thời Yoon Suk-yeol.”

Cuộc điện đàm đầu tiên của ông Lee với Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi nhậm chức là dấu hiệu cho thấy ông ưu tiên lợi ích quốc gia hơn ý thức hệ. Tuy nhiên, việc cân bằng giữa Washington và Bắc Kinh đòi hỏi sự khéo léo, đặc biệt khi Hàn Quốc phải đối mặt với áp lực tham gia vào các tranh chấp địa chính trị liên quan đến Nga và Trung Quốc.

Tái khởi động đối thoại với Triều Tiên

Quan hệ liên Triều là một trong những thách thức lớn nhất của tân Tổng thống Lee Jae-myung. Dưới thời Yoon Suk-yeol, quan hệ hai miền xấu đi nghiêm trọng, với Triều Tiên tuyên bố “thuyết hai nhà nước” và chỉ định Hàn Quốc là “quốc gia thù địch”.

Sau khi nhậm chức, ông Lee đã có những động thái thiện chí như ngừng phát loa tuyên truyền và thả bóng bay tuyên truyền qua biên giới. Triều Tiên đáp lại bằng cách dừng loa tuyên truyền của mình, một dấu hiệu tích cực nhưng mong manh.

Ông Lee cam kết khôi phục các kênh đối thoại, hợp tác liên Triều, coi “hòa bình là kinh tế”. Ông nhấn mạnh việc tái lập các dự án như khu công nghiệp Kaesong để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho cả hai miền. Tuy nhiên, Triều Tiên hiện sở hữu kho vũ khí hạt nhân tiên tiến, được hỗ trợ bởi thỏa thuận phòng thủ chung với Nga, khiến nỗ lực đối thoại trở nên khó khăn hơn. Theo Hwang Jae-ho, chuyên gia từ Guancha, “chính sách phi hạt nhân hóa của ông Lee sẽ là nền tảng nhưng cần linh hoạt để tạo dựng niềm tin với Bình Nhưỡng”.

Một thách thức khác là áp lực từ Mỹ và Nhật Bản, vốn ưu tiên phi hạt nhân hóa và có thể không ủng hộ các sáng kiến giao lưu dân sự của ông Lee. Tuy nhiên, việc ổn định quan hệ liên Triều có thể giảm nguy cơ chạy đua vũ trang ở Đông Bắc Á, mang lại lợi ích không chỉ cho Hàn Quốc mà cho cả khu vực.

Cải thiện quan hệ với Nhật Bản

Quan hệ Hàn-Nhật thường xấu đi dưới các chính quyền tiến bộ ở Hàn Quốc, ngoại trừ thời Tổng thống Kim Dae-jung. Ông Lee Jae-myung, với tư duy thực dụng, cam kết tiếp tục chính sách thúc đẩy quan hệ với Nhật Bản của Yoon Suk-yeol, đặc biệt trong hợp tác ba bên Hàn-Mỹ-Nhật. Tuy nhiên, các vấn đề lịch sử nhạy cảm như tranh cãi về lao động cưỡng bức thời chiến, có thể cản trở nỗ lực này.

Theo Reuters, “Tổng thống Lee Jae-myung cần chứng tỏ mình là nhà lãnh đạo như Kim Dae-jung, người có thể xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với Nhật Bản trong khi vẫn giữ vững lập trường về các vấn đề lịch sử”. Việc tách biệt các vấn đề lịch sử và kinh tế như ông đã làm với Trung Quốc, có thể là chìa khóa để duy trì quan hệ ổn định với Tokyo. Tuy nhiên, áp lực từ các nhóm cử tri tiến bộ trong nước, vốn đòi hỏi thái độ cứng rắn với Nhật Bản, có thể khiến Lee phải đi trên lằn ranh mỏng manh.

Tổng thống Lee Jae-myung đang bước vào nhiệm kỳ với những kỳ vọng lớn từ người dân Hàn Quốc nhưng cũng đối mặt với những thách thức “chưa từng có”. Từ việc hàn gắn sự chia rẽ chính trị, phục hồi kinh tế, đến định hình chính sách đối ngoại với Mỹ, Trung Quốc, Triều Tiên và Nhật Bản, ông cần thể hiện sự khéo léo, quyết đoán và thực dụng. Các chuyên gia đồng ý rằng thành công của ông Lee sẽ phụ thuộc vào khả năng cân bằng giữa cải cách mạnh mẽ và đoàn kết quốc gia, giữa lợi ích kinh tế và an ninh khu vực.

Giới chuyên gia từ Viện Carnegie (Mỹ) nhận định, tân Tổng thống Lee Jae-myung, với biệt danh "võ sĩ mặc vest" có cơ hội biến khủng hoảng thành cơ hội để định hình một Hàn Quốc dân chủ, thịnh vượng và hòa bình.