Xót xa người cựu binh già mơ một mảnh đất dựng túp lều làm chốn dung thân

Trong cuộc nói chuyện với những người khách lạ, nhiều lần cựu chiến binh Trần Xuân Lệ (SN 1949, trú khối 12, phường Cửa Nam, thành phố Vinh, Nghệ An) cố ghìm giọt nước mắt, thành ra khuôn mặt hốc hác trông thiểu não và khốn khổ hơn.

Trong căn nhà của ông Lệ, thứ quý giá nhất có lẽ là tấm Huân chương kháng chiến hạng Ba và chiếc ti vi cũ. Gọi là nhà nhưng thực chất nó chỉ như túp lều chắp ghép từ những mảnh gỗ, tấm phên cũ. Trong nhà, 3 chiếc giường sát nhau, được ngăn với nhau bằng mảnh ván mỏng và lối đi vừa đủ một người.

Quê xã Đức Vĩnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh nhưng từ thời trẻ ông Lệ đã sang đây, gia nhập hợp tác xã vận tải đường sông. Năm 1968, ông Lệ nhập ngũ, biên chế vào Tiểu đoàn 14, Tỉnh đội Tây Ninh, lúc đầu là phụ trách khẩu tiểu liên, đại liên, rồi chuyển sang B40, B41. Suốt những năm tháng chiến tranh, không biết phúc lớn hay mệnh lớn, không mảnh đạn nào chạm tới ông dù người lính này và đồng đội kinh qua không ít trận chiến ác liệt.

Ba tháng sau khi đất nước thống nhất, ông Lệ trở về địa phương thì mảnh đất cắm dùi trước khi ra đi người khác đã đến ở. Hợp tác xã giao cho ông chiếc thuyền, vừa làm việc, vừa lấy đó làm nhà.

Năm 1976, ông Lệ lấy vợ rồi lần lượt sinh 6 người con, cả gia đình chen chúc trên thuyền vừa là nhà, vừa là kế sinh nhai. Năm 1978, trận bão lớn quét qua, con thuyền chòng chành rồi lật úp giữa dòng sông. Hai vợ chồng chỉ kịp sơ tán con cái lên bờ, toàn bộ giấy tờ liên quan đến đời quân ngũ của ông Lệ bị nhấn chìm dưới dòng nước đục ngầu, chỉ còn lại tấm Huân chương kháng chiến hạng Ba.

3 người con qua đời đột ngột khiến bà Ngô Thị Hồng như phát điên, ra ngẩn vào ngơ. Cuộc sống vốn đã khó khăn lại càng khó khăn gấp bội. Hợp tác xã vận tải giải thể, vợ chồng ông Lệ mua một chiếc thuyền xi măng tiếp tục cuộc đời lênh đênh.

Năm 2013, thực hiện kiến nghị, đề xuất của Chi bộ, cán sự khối 12, UBND phường Cửa Nam đưa trường hợp ông Lệ vào diện cấp đất chính sách nhưng thời điểm đó, gia đình không có tiền để nộp tiền sử dụng đất. Chính quyền địa phương cho gia đình ông Lệ mượn mảnh đất hiện tại để dựng nhà tạm sinh sống. Cuộc đời sống tạm của ông Lệ kéo dài cho đến bây giờ.

Có mảnh đất cất lều nhưng cuộc đời ông Lệ vẫn phải gắn bó với cảnh sông nước. 3 đứa con lần lượt qua đời như giáng đòn chí tử lên bà Hồng khiến một thời gian dài bà sống trong cảnh ra ngẩn vào ngơ, cộng thêm đủ chứng bệnh khác. Gánh nặng mưu sinh lại đè nặng lên đôi vai gầy của người cựu binh.

3 người con còn lại lớn lên, dựng vợ gả chồng. Nhà không có một tấc đất cắm dùi nên chỉ có vợ chồng người con trai thứ 4 ở với vợ chồng ông, người con trai còn lại ở rể nhà vợ, con gái thì sống cùng đằng nội ở mãi huyện Thanh Chương.

Cuộc đời chưa bớt thử thách người lính này khi tình hình sức khỏe của vợ ổn hơn thì đến lượt con dâu phát bệnh tâm thần. "Nhà có gì nó đập phá hết, từ nồi niêu xoong chảo cho đến bát đũa. Trói nó lại thì nó la hét, thả ra thì nó nhảy xuống sông...", ông Lệ nhớ lại những ngày trong cơn bĩ cực. Hai năm nay, sức khỏe tốt hơn, con dâu ông đi làm công nhân, hai ông bà lại nơm nớp lo cảnh con tái phát bệnh.

Nay căn bệnh thoát vị đĩa đệm hoành hành, bà Hồng gần như không làm được gì, cậu con trai làm thợ sơn, công việc bấp bênh, ông Lệ không còn thuyền nhưng cũng không "thoát ly" được sông nước. Mỗi ngày, ông xách cần câu ra sông, hôm nào câu được nhiều, bán đi thì bữa đó nhà có thêm miếng thịt.

Cả nhà 6 con người chỉ trông chờ vào tiền lương vợ chồng anh con trai nhưng tháng nhiều tháng ít, lấy đâu ra tích lũy để mua mảnh đất cắm dùi. Mà đất giờ toàn tiền tỉ, người như ông đâu dám mơ... Vừa rồi, khu vực nhà ông Lệ đang "ở nhờ" được quy hoạch thành đường ven sông Vinh, theo quy định sẽ bị giải phóng mặt bằng mà không được tái định cư. Dự án chưa triển khai, vợ chồng ông bà và gia đình người con trai còn cố gắng bám trụ, mai mốt chưa biết tính thế nào...

"Tôi sống từng này tuổi rồi, vào sinh ra tử cũng đã từng, cũng chẳng sống được mấy hồi nữa. Thương mấy đứa nhỏ, đến chỗ đặt lưng những ngày mưa dầm, gió bấc cũng không có cho tử tế. Giờ chỉ có hai ước nguyện thôi, là có mảnh đất con con, đủ để dựng cái lều cũng được, để khi nằm xuống con cái có chỗ thờ phụng. Thứ nữa là có điều kiện trở vào đơn vị cũ, xin lại giấy tờ gốc để làm chế độ mất sức lao động, đỡ phải phiền lụy con cái sau này". Sống gần hết đời người, điều ước của ông nghe thật xót xa.

Ông Nguyễn Thành Vinh - Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc phường Cửa Nam cho biết, hiện gia đình ông Trần Xuân Lệ đang sinh sống trên mảnh đất do chính quyền cho mượn.

"Chính quyền địa phương, mặt trận, các tổ chức chính trị xã hội cũng hết sức quan tâm, đưa gia đình ông Lệ vào danh sách hỗ trợ xây dựng nhà nhưng muốn xây được thì phải có đất. Với điều kiện kinh tế của gia đình ông Lệ hiện tại thì việc mua được đất là điều bất khả kháng. Chúng tôi cũng đã đề xuất phương án tạo điều kiện cho gia đình mua đất theo diện định giá nhưng cái này thẩm quyền lại thuộc cấp tỉnh, mà nếu có giải quyết mua đất định giá thì sợ gia đình ông Lệ cũng khó mà mua được", ông Nguyễn Thành Vinh cho hay.