Hơn 1/3 người lao động Mỹ sẽ mất việc vì robot, Việt Nam có bị ảnh hưởng?

Không thể phủ nhận robot và ngành tự động hóa đang là những xu thế chung của thế giới, khi ngày càng có những tiến bộ kỹ thuật từ được ghi nhận từ lĩnh vực này. Có thể một tương lai khi robot "thống trị" loài người giống như trong các bộ phim viễn tưởng thì vẫn còn khá mơ hồ, nhưng chúng hoàn toàn có thể thay thế nguồn lao động trong một tương lai không xa.

Robot sẽ sớm "tràn ngập" khắp thế giới của chúng ta

Đây là nhận định của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực robot, tự động hóa. Một nghiên cứu mới của Công ty nghiên cứu thị trường PwC thậm chí ước tính rằng trong vòng 15 năm tới (tức năm 2030), có tới 38% lao động tại Mỹ sẽ bị mất việc bởi sự thay thế của robot.

Bên cạnh đó, PwC còn đưa ra con số thống kê cho rằng lao động tại nhiều thị trường khác cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi thời kỳ "robot hóa" như Anh (30%), Đức (35%), Nhật (21%) và nhiều quốc gia khác.

Tuy nhiên theo phân tích, Mỹ vẫn sẽ là quốc gia có tỷ lệ phần trăm số lao động bị đe doạ bởi tự động hóa cao hơn, vì phần lớn nhân công tại đây làm các công việc có tính chất "dễ thay thế bằng máy móc", như các công việc liên quan đến hành chính, thủ tục giấy tờ.

Bên cạnh đó, các ngành công nghiệp chịu tác động lớn nhất bởi sự thay đổi này phải kể đến như vận tải, sản xuất và bán lẻ. Không chỉ vậy robot giờ đây còn có tầm ảnh hưởng lớn trong nhiều lĩnh vực khác như y tế, khoa học, nghiên cứu, sinh học, thám hiểm,...

Theo nghiên cứu, một trong những lĩnh vực ở Mỹ dễ chuyển sang tự động hóa nhất đó là dịch vụ tài chính, khi mà những việc làm liên quan đến tài chính tại đây có xu hướng xoay quanh bán lẻ.

Trong khi đó tại nhiều nước châu Âu phát triển khác, như Anh, thì dịch vụ tài chính chủ yếu là do các chuyên gia làm việc trong lĩnh vực ngân hàng quốc tế nắm giữ. Vì vậy những công việc này tỏ ra khó khăn hơn trong tiến hành tự động hóa vì đòi hỏi phải có trình độ, kinh nghiệm, và sự uyển chuyển trong công việc.

Trong đó, các công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo, hay sử dụng nhiều cảm hứng như tư vấn, làm đồ thủ công, trông nom trẻ em/động vật,... thì robot vẫn khá yếu thế và khó thay thế con người.

Cuộc cách mạng robot liệu có ảnh hưởng tới lao động Việt?

Trước đà phát triển mạnh mẽ của robot và tự động hóa, liệu một quốc gia đang trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa như Việt Nam có bị ảnh hưởng, khi mà nhiều ngành nghề thủ công hiện nay cũng đang đổi mới và sử dụng máy móc thay thế sức người.

Trước sức ép đơn hàng giảm khoảng 10%, bởi giá nguyên liệu đầu vào và chi phí lao động tăng cao, nhiều doanh nghiệp ở Tp. Hồ Chí Minh đã mạnh dạn đầu tư các dây chuyền sản xuất với công nghệ hiện đại.

Nhiều công ty sản xuất mỹ nghệ, nơi mà có 90% công nhân đã phải nghỉ việc vì tự động hóa. Theo đó, chỉ cần vỏn vẹn 5 robot là đã thay thế được hơn 100 công nhân ở khâu tạo hình sản phẩm.

Không những thế, năng suất mà robot mang lại cao gấp nhiều lần so với trước đây. Trung bình cứ mỗi tiếng, 1 robot được lập trình cho ra 500 sản phẩm, đặc biệt độ chính xác của từng sản phẩm lên tới từng mi-li-mét. Đây cũng chính là lý do mà nhiều công ty đã bỏ ra vài trăm nghìn USD để đầu tư cho hệ thống này.

Mặc dù chi phí ban đầu bỏ ra khá cao, nhưng khi tính toán lại giá thành và trừ khấu hao thì cuối cùng lợi nhuận của doanh nghiệp nhận được lại cao hơn sản xuất thủ công. Ban Lãnh đạo công ty nói trên cho rằng, trước đây họ có khoảng 400 công nhân, từ khi tự động hóa dây chuyền sản xuất, số công nhân giảm xuống còn khoảng 200 người và nếu tiếp tục đầu tư vào dây chuyền sản xuất tự động hóa thì họ chỉ cần 20 người.

Sự thay đổi này nhiều khả năng sẽ tạo ra một cú sốc cho thị trường lao động, bởi ai cũng biết thị trường kinh doanh tại Việt Nam cạnh tranh thế nào. Sức cạnh tranh càng cao, cộng thêm tâm lý muốn làm chủ thị trường càng khiến nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư hệ thống tự động hóa để thay thế cho nhân công, nhằm đảm bảo tính ổn định và lợi nhuận lâu dài.

Cần phải nói thêm rằng xu thế thay thế con người bằng robot đang diễn ra ở nhiều nước trên thế giới, nó đã khiến cho rất nhiều nghề biến mất trong thời gian thời gian qua như trực tổng đài, đại lý du lịch nữ hành, nghề lái taxi, nhân viên thu phí đường bộ… Ngoài ra, giáo dục cũng là một ngành nghề đang bị thay thế nhiều bởi các robot, hướng dẫn viên bằng trí tuệ nhân tạo vừa có kiến thức bài bản, lại đảm bảo chất lượng giảng dạy.

Nguyễn Nguyễn