Thuốc lá điện tử- mối đe dọa khẩn với sức khỏe

Chỉ cần gõ các từ khóa đơn giản như “thuốc lá điện tử” trên thanh công cụ tìm kiếm, chỉ trong vòng 0,54 giây, google đã cho tới hơn 46 triệu tin bài có liên quan. 

Báo cáo của Fernion phối hợp với Trường Đại học Y tế công cộng thực hiện cũng cho thấy có hơn 15.000 tài khoản trên facebook tham gia quảng cáo thuốc lá điện tử và 1.204 tài khoản quảng cáo thuốc lá nung nóng. Trên mạng xã hội facebook, có 563 nhóm/hội liên quan tới thuốc lá điện tử và 46 nhóm/hội liên quan tới thuốc lá nung nóng (thông tin về mua, bán, hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn nhả khói nghệ thuật, quảng cáo mời chào gia nhập thành viên…). 

Với thiết kế có vẻ sành điệu, đa dạng về hương vị kèm theo những lời quảng cáo về tính tiện lợi, giảm hại, an toàn... thuốc lá thế hệ mới thu hút sự quan tâm và sử dụng của giới trẻ như một trào lưu có tính thời thượng. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đằng sau hình ảnh mang tính thời thượng đó là những tác hại khôn lường đến sức khỏe.

Thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, vape, thuốc lá nung nóng) được quảng cáo như dòng sản phẩm thay thế cho thuốc lá truyền thống hiện là mối đe dọa khẩn cấp đối với sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu. 

Thuốc lá điện tử không giúp cai nghiện thuốc lá

Nicotine trong cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là chất độc hại, có tính gây nghiện cao, là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hoá và ung thư.. Đặc biệt, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có khuyến cáo đây là những sản phẩm độc hại và không giúp cai nghiện thuốc lá. Dung dịch trong thuốc lá điện tử thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật. 

PGS.TS Lê Thị Thanh Hương, Trường Đại học Y tế công cộng cho biết sự ra đời của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đi kèm với chiến dịch quảng cáo của các công ty thuốc lá đã làm gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử của người dân, đặc biệt ở thanh thiếu niên…

Ở Việt Nam, kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015 cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 1% và chiếm 0,2% số người đang sử dụng thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam đang ngày một gia tăng ở các thành phố lớn, đặc biệt là với nhóm có mức sống khá và trong giới trẻ. 

Một nghiên cứu về điều tra sức khỏe học đường toàn cầu thực hiện tại Việt Nam năm 2019 bởi Trường Đại học Y tế công cộng cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở học sinh 13-17 tuổi là 2,6%. Trong đó, học sinh 15-17 tuổi có tỷ lệ hút thuốc lá điện tử khá cao là 3%. Tỷ lệ này ở nam học sinh 15-17 tuổi là gần 5% và nữ học sinh là hơn 1%. 

Dự án Đề xuất khuyến nghị chính sách tăng cường quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá theo luật phòng chống tác hại thuốc lá thông qua theo dõi các hình thức quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá trên Internet và mạng xã hội đang được triển khai tại Việt Nam. Theo đó, chỉ tính trong giai đoạn từ tháng 9/2019 - tháng 8/2020, có tổng số 249.410 bài đăng/video quảng cáo liên quan đến các loại thuốc lá điện tử trên mạng xã hội ở Việt Nam. Trong đó, lượng bài trên Facebook chiếm hơn 80%. 

Trong khi đó, các nghiên cứu cho thấy, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình của người Việt Nam lên gần 2.5 giờ/ngày. Đây là nguy cơ rất lớn khiến giới trẻ ở Việt Nam phải tiếp xúc với các thông tin liên quan tới quảng cáo và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. 

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép lưu hành tại Việt Nam

Bà Đoàn Thị Thu Huyền, Giám đốc quốc gia của Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá tại Việt Nam cho biết thuốc lá thế hệ mới là những sản phẩm gây nghiện cao, gây hại và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều chưa được phép lưu hành tại Việt Nam và Chính Phủ đang trong quá trình xem xét áp dụng biện pháp quản lý phù hợp. 

“Những sản phẩm có mặt trên thị trường hiện nay đều là các sản phẩm nhập lậu thế nhưng lại được rao bán và quảng cáo mạnh mẽ trên mạng xã hội”, bà Huyền nhấn mạnh. 

Vì vậy, chuyên gia này cho rằng cần có sự vào cuộc của cơ quan chức năng không để các sản phẩm chưa được phép lưu hành bán tự do trên thị trường, bảo vệ giới trẻ trước sự phơi nhiễm với các sản phẩm thuốc lá và nguy cơ gây nghiện thuốc lá trong tương lai.

Theo quy định hiện hành của pháp luật, sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nóng…) không được phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh và sử dụng tại Việt Nam. Hiện nay các doanh nghiệp đang mong muốn đưa sản phẩm vào Việt Nam kinh doanh hợp pháp.

Ngành y tế đã có khuyến nghị gửi Chính Phủ, theo đó thuốc lá thế hệ mới độc hại như thuốc lá thông thường nên không cho phép thí điểm, kinh doanh, nhập khẩu.