Nhiều trẻ em Việt bị "đói" vi chất dinh dưỡng

PGS.TS Nguyễn Thị Diệu Thúy, Trưởng bộ môn Nhi, Trưởng khoa Nhi, Đại học Y Hà Nội, cho biết, sau 2 năm dịch Covid-19 thời gian vừa qua liên tục có các dịch bệnh về hô hấp, tiêu hóa, sốt xuất huyết, tiêu chảy…

Đây là hậu quả của tình trạng nợ miễn dịch. Trẻ không được tiếp xúc với bạn bè, với virus, vi khuẩn đó nên không có miễn dịch phù hợp. 

Thiếu hụt miễn dịch khiến trẻ dễ mắc bệnh. Bên cạnh đó, tình trạng "đói" vi chất dinh dưỡng cũng ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của trẻ, đặc biệt là sắt và kẽm. 

Sắt tham gia vào quá trình sản sinh ra các tế bào miễn dịch lympho T - giúp chống lại sự tấn công của virus, vi khuẩn. Vì thế, khi cơ thể trẻ bị thiếu sắt, hệ miễn dịch sẽ suy giảm.

Kẽm cũng đóng vai trò quan trọng với hệ miễn dịch vì kẽm vừa là thành phần, vừa là xúc tác tăng cường sản xuất ra các yếu tố miễn dịch, từ đó tạo một hệ thống phòng thủ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Tuy nhiên, theo kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc (2018-2020), khoảng 58% trẻ em trong nhóm từ 6 đến 59 tháng tuổi bị thiếu kẽm. Trẻ thiếu sắt thường đi đôi với thiếu kẽm. 

Nghiên cứu của cuộc điều tra dinh dưỡng Đông Nam Á (SEANUTS) cũng chỉ ra rằng bữa ăn hàng ngày của trẻ em Việt Nam thiếu đến 50% nhu cầu vi chất (như vitamin A, kẽm, sắt...).

Các thực phẩm như thịt bò, trứng, hàu, sò, ghẹ và một số loại rau lá xanh... giàu kẽm và sắt. Tuy nhiên, tỷ lệ hấp thu kẽm và sắt từ thức ăn thấp (5-15% với sắt, kẽm 10-30%), chưa kể việc kẽm và sắt bị phá hủy, hao hụt trong quá trình chế biến.

Vì thế, theo PGS Thúy, cha mẹ cần lưu ý vấn đề nhân đôi đề kháng, nhân đôi miễn dịch, nghĩa là bù lại phần miễn dịch đang thiếu và nhân đôi lên để đáp ứng nhu cầu phát triển của trẻ.

Để làm được điều đó, chúng ta cần phối hợp rất nhiều yếu tố bên ngoài, bên trong. Trong đó, điều quan trọng nhất, phát triển bền vững lâu dài là từ dinh dưỡng, tăng cường đề kháng qua đường ăn uống. 

Cụ thể, trẻ dưới 6 tháng tuổi được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ, sữa mẹ có nhiều miễn dịch. Trên 6 tháng tuổi, cha mẹ cần cho trẻ ăn đa dạng hợp lý, cân bằng 4 nhóm thực phẩm chính đạm, đường, chất béo để duy trì năng lượng, đủ các vitamin và khoáng chất để tăng sức đề kháng, tăng tập trung và tư duy cho trẻ. 

Trong đó, chú ý tăng cường thực phẩm giàu vi chất kẽm, sắt… có trong thịt bò, tôm, cua, ghẹ, gan động vật… và thực phẩm giàu vitamin A, C, E… như cam, quýt, bưởi, các loại rau xanh. 

PGS Thúy cũng cho biết thêm, chế độ ăn không đáp ứng đủ cho nhu cầu hàng ngày các vi chất dinh dưỡng cần thiết nên cha mẹ cần lưu ý bổ sung kịp thời. 

"Nhiều trẻ chỉ thích ăn rau không thích ăn thịt cá, ngược lại có trẻ không ăn rau. Điều này là không nên. Chế độ ăn phải bền vững phù hợp với lứa tuổi, phù hợp với đường ruột của trẻ. Khẩu phần không cung cấp đủ thì bổ sung vi chất như sắt kém", PGS Thúy nói. 

Một số biểu hiện cho thấy trẻ đang bị thiếu sắt, kẽm:

- Thèm ăn, liếm, hoặc nhai các đồ không phải thực phẩm (đất, giấy, bìa cứng…).

- Suy giảm đề kháng, trẻ dễ ốm vặt. 

- Da tái, da xanh, niêm mạc nhợt.

- Móng tay, móng chân mỏng. 

- Lưỡi khô, dễ bị sưng viêm. 

- Mệt mỏi, hay ngáp vặt, buồn ngủ, học tập thiếu tập trung, dễ cáu gắt. 

- Tóc móng giòn dễ gãy, móng tay có những khía, hoặc vạch trắng. 

- Rối loạn giấc ngủ. 

- Kém hấp thu, chậm tăng cân. 

- Chậm phát triển chiều cao

- Dễ mắc các bệnh về da mẩn ngứa và dị ứng.