Máu cần tiếp cho người khổ, chứ không hẳn là cho người nghèo

Viện trưởng Viện huyết học Truyền máu Trung ương Nguyễn Anh Trí trong buổi họp báo về Ngày hội thanh niên hiến máu tình nguyện Thủ đô Hà Nội

Thưa ông, minh bạch trong việc hiến máu và cho máu nhân đạo đang là chủ đề tranh luận sôi nổi của bạn đọc báo Dân trí, bản thân ông đánh giá sao về việc công khai minh bạch này?

Hoạt động hiến máu nhân đạo hàng năm có ý nghĩa rất mạnh, nó thể hiện một xã hội bình đẳng, mà ở đó con người luôn tương thân tương ái với nhau. Tôi đã xem rất nhiều ý kiến tranh luận trong chuyện nên hay không nên công khai minh bạch hiến máu nhân đạo và rất tâm đắc với những ý kiến phản hồi của mọi người, nhất là ý kiến của những người đã từng tham gia hiến máu nhân đạo.

Về quan điểm của riêng tôi, minh bạch hiến máu nhân đạo ở nhiều khâu thực sự cần thiết. Ví như minh bạch “cái giá” của đơn vị máu khi người bệnh phải mua để sử dụng, minh bạch cả cái giá mà người hiến máu nhận đạo nhận được khi tham gia hiến máu, mà người ta vẫn hay gọi là “phần quà” cho người hiến máu nhân đạo. Thực tế, chỉ là phần quà của người tham gia hiến máu nhân đạo nhưng cũng phải được Bộ Tài chính phê duyệt, như chỉ được chi tối đa 20.000 đồng bữa ăn, 30.000 đồng cho chi phí đi lại, cộng với 80.000 đồng làm món quà tôn vinh cho người tham gia hiến máu (có thể là cái áo, cái mũ, hoặc USB...). Như đơn vị chúng tôi, hằng năm đã tổ chức đấu thầu công khai để tuyển chọn đơn vị cung cấp quà với số lượng lớn, chất lượng và hình thức tốt nhất để cung cấp quà tặng cho người hiến máu nhân đạo.

Ở nước ngoài, người tham gia hiến máu nhân đạo không có quà. Còn Việt Nam mình có quà là do chúng ta vừa có sự thay đổi trong việc đáp ứng nhu cầu nguồn máu cho các bệnh viện từ người bán máu chuyên nghiệp sang người hiến máu nhân đạo. Nhưng tương lai, chúng ta cũng nên bỏ thói quen “có quà” mang về này đi, bởi đã làm hoạt động thiện nguyện thì không ai đòi hỏi phải được nhận quà.

Theo ông, cần minh bạch trong quy trình sử dụng đơn vị máu của người hiến máu nhân đạo như thế nào?

Người tham gia hiến máu nhân đạo chỉ có mục đích giúp người bệnh được cứu sống (ảnh: Huyền Linh)

Hàng tháng có đến 70 bệnh viện đến lấy máu từ Viện của chúng tôi, mà tính trung bình mỗi ngày Viện cung cấp cho các bệnh viện ít nhất 500 đơn vị máu. Ở Viện thì việc sử dụng đơn vị máu rất minh bạch, nhưng quả thực khi về tuyến bệnh viện cũng có chuyện này chuyện kia. Tôi cũng thừa nhận rằng đối với việc sử dụng đơn vị máu của người hiến máu nhân đạo, một khi còn thiếu thì tiêu cực còn xảy ra, tất nhiên đó không phải là chuyện phổ biến.

Thưa ông, vậy các đơn vị máu của người hiến máu nhân đạo có được sử dụng cho người nghèo hay không?

Cách đây 2 năm, trong ngày Chủ Nhật đỏ lần đầu có một chủ đề rất hay là: “Tiếp sức cho người nghèo, tiếp máu cho người khổ”. Người nghèo thì cần cơm ăn, áo mặc, cần tiền bạc để trang trải cuộc sống, khi họ ốm đau, cần truyền máu, họ không chỉ cần máu, như vậy không phải cứ người nghèo vào viện là cần truyền máu.

Tôi quan điểm rằng máu chỉ tiếp cho người khổ chứ không phải cho người nghèo, mà đã là người khổ thì người giàu mắc bệnh cũng khổ, người nghèo mắc bệnh cũng khổ. Đối với đơn vị máu thu được từ người hiến máu nhân đạo, sẽ hoàn toàn công bằng khi những người có nhu cầu, bất kể họ giàu hay nghèo, đều cần được cứu sống bằng máu, màđều cần những đơn vị máu có chất lượng như nhau, không phân biệt máu cho người nghèo hay người có điều kiện. Cũng không hẳn là chúng ta dự trữ máu sẵn đó chỉ chờ người nghèo vào mới truyền máu cho họ. Người thuộc diện nghèo (có giấy chứng nhận thuộc diện hộ nghèo), Nhà nước có chế độ hỗ trợ trong các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, trong đó có việc truyền máu, theo đúng quy định.

Ông từng khẳng định là dịp Tết Nguyên đán thường xảy ra tình trạng thiếu máu cho người bệnh, ông có thể nói rõ hơn?

Việc cung cấp máu cho các bệnh viện, trước năm 1994 chỉ chủ yếu nhờ vào những người bán máu chuyên nghiệp. Kể từ năm 1994 thì Việt Nam bắt đầu khởi động phong trào hiến máu tình nguyện, nhờ đó, từ chỗ mỗi năm chỉ có khoảng 100.000 đơn vị máu cung cấp cho bệnh viện thì nay đã lên đến gần 700.000 đơn vị máu (tăng khoảng 7 lần sau 17 năm, trong đó trên 80% là từ người hiến máu tình nguyện).

Như năm 2010, phong trào hiến máu nhân đạo đã góp thêm được khoảng 670.000 đơn vị máu, tương đương có khoảng 0,7-0,8% dân số tham gia hiến máu nhân đạo, trong khi yêu cầu tối thiểu cần có khoảng 2% dân số, tức là lượng máu cần thu gom cần thêm khoảng 1 triệu đơn vị máu.

Ở Hàn Quốc bình quân năm 2009 có khoảng 5,8% dân số tham gia hiến máu, Singapore là 3% dân số, ở Úc năm 2006 tôi được biết là 6-7% dân số. Tuy nhiên các nước này vẫn có những thời điểm xảy ra hiện tượng thiếu máu. So sánh để biết Việt Nam vẫn đang rất cần nguồn máu từ phong trào hiến máu nhân đạo. Có thêm nguồn máu quý giá này thì người bệnh có thêm cơ hội được cứu sống, mà ngày 9/1 này sẽ là ngày đầy ý nghĩa khi tôi được biết hàng vạn thanh niên trong cả nước sẵn sàng tham gia ngày hội hiến máu tình nguyện.

Xin cảm ơn ông!

Thế Nam