Kỷ niệm 100 năm ngày sinh "ông tổ" ngành phẫu thuật gan Việt Nam

GS.VS.BS.AHLĐ Tôn Thất Tùng là danh nhân y học, một tri thức tiêu biểu của thời đại Hồ Chí Minh đã giã biệt chúng ta cách đây 30 năm, nhưng nhân dân Việt Nam, các thế hệ thầy thuốc Việt Nam và bạn bè thân thiết trên thế giới vẫn ghi nhớ mãi hình ảnh Giáo sư với tấm lòng tôn kính và biết ơn nhà bác học tài năng, một thầy thuốc kiệt xuất và một nhà giáo đức độ, mẫu mực.

Giáo sư đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động, Huân chương Hồ Chí Minh và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học & Kỹ thuật. Giáo sư từng giữ chức Thứ trưởng Bộ Y tế 15 năm (từ 1947 đến 1961), Đại biểu Quốc hội liên tục 6 khóa liền (từ khóa II đến khóa VII).

Xuất thân trong 1 gia đình quan lại ở Huế, Giáo sư là một trong những ông tổ nổi tiếng nhất, tiêu biểu nhất trong phẫu thuật hiện đại về gan. Các công trình của GS Tôn Thất Tùng là nguồn gốc cho nhiều tiến bộ lớn sau này của ngành phẫu thuật gan. Chính Giáo sư đã có công lao lớn trong việc tạo dựng và phát triển phương pháp phẫu thuật gan hiện đại trên toàn thế giới. Thậm chí đến hiện nay, tên của Giáo sư cũng như những công trình của Giáo sư vẫn được vinh danh trong mọi hội nghị về phẫu thuật gan.

Theo GS. Yves Lecompte, nhân chứng về sự phát triển Y học Việt Nam trong thế kỷ qua, người đã cùng GS. Tôn Thất Tùng đưa phẫu thuật tim vào Việt Nam đã có nhận xét: “Anh Tùng đã nhờ tôi giúp anh triển khai kỹ thuật mổ tim hở tại Hà Nội. Vào thời điểm đó (1974), ý tưởng của anh thật điên rồ. Song anh cứ nài nỉ tôi và thuyết phục tôi rằng đây là cơ hội duy nhất để thúc đẩy nền ngoại khoa của Việt Nam có bước nhảy vọt để tiếp cận nền y học của hiện đại, trên con đường thẳng tiến sáng tạo và rằng đó cũng là mục tiêu của anh kể từ khi kết thúc thời kỳ đô hộ Pháp. Tôi đã đồng ý. Và mọi việc đã thành công ngoài mong đợi.

Sự cống hiến của GS. Tôn Thất Tùng còn là những nghiên cứu khoa học, đặc biệt trong lĩnh vực giải phẫu gan và những hệ quả rút ra từ đó cho kỹ thuật phân chia mạch máu trong gan. Đây là 2 kỹ thuật ngoại khoa rất phức tạp không những được Giáo sư hoàn thành mà còn liên kết được 2 kỹ thuật này trong điều kiện hết sức khó khăn tại Việt Nam bấy giờ.

“Đặc biệt, trong phẫu thuật thế giới, số người được Huân chương vàng Lannelongue (Huân chương giải thưởng dành cho những nhà phẫu thuật tài năng nhất trên thế giới của Viện Hàn lâm Y học Pháp) như Giáo sư Tôn Thất Tùng còn quá hiếm, hiếm hơn cả số nhà vật lý được giải thưởng Nobel hay số nhà toán học được giải thưởng Fieds” - lời của cố GS. Hồ Đắc Di.

Từ năm 1946, Tôn Thất Tùng là bác sĩ chữa bệnh cho Chủ tịch Hồ Chí Minh và giáo sư rất được Bác Hồ yêu quý. Chính Bác Hồ là người đã đặt tên cho con trai đầu lòng của Giáo sư - Tôn Thất Bách, người sau này cũng đạt được nhiều thành công trong lĩnh vực y học, từng là Phó giáo sư, Viện sĩ, Hiệu trưởng ĐH Y Hà Nội giai đoạn 1991-2004.

Là một trong những người đầu tiên xây dựng Trường Y ngay từ sau Cách mạng tháng Tám trở về từ chiến khu Việt Bắc, Giáo sư đã cùng những người học trò của mình xây dựng lại Bệnh viện Việt Đức - Trung tâm ngoại khoa lớn nhất miền Bắc. 2 trong số nhiều học trò ưu tú của giáo sư sau này đã gặt hái được thành công vẻ vang trong con đường của người thầy đi trước là PGS.TS.Nguyễn Tiến Quyết, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cùng tập thể đã được nhận giải Nhân tài Đất việt 2012 lĩnh vực Y học do báo Dân trí tổ chức với đề tài “Nghiên cứu triển khai ghép thận, gan, tim lấy từ người cho chết não” và GS.TS. Bùi Đức Phú, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế, trưởng nhóm đề tài “Triển khai ghép tim trên người lấy từ người cho chết não tại bệnh viện Trung ương Huế”. Bên cạnh đó, dù thời gian gắn bó với quê hương Huế không nhiều, nhưng Giáo sư vẫn giữ được giọng nói Huế, phong cách Huế, luôn quan tâm đến Huế và đã đào tạo được đội ngũ bác sĩ có tài năng cho Huế.

Ngoài ra, Giáo sư là một trong những nhà khoa học sớm nhìn thấy nỗi đau da cam sau chiến tranh và sớm triển khai nghiên cứu khắc phục hậu quả của nó. Trong năm 1980, Ủy ban 10/80 nghiên cứu tác hại chất độc da cam của Việt Nam được thành lập và Giáo sư là Chủ tịch điều hành.

Trong ngày kỷ niệm 100 năm ngày sinh của giáo sư, tại khuôn viên Bệnh viện Trung ương Huế đã đồng thời diễn ra lễ khánh thành bức tượng chân dung Giáo sư Tôn Thất Tùng. Đây là bức tượng đầu tiên trong dự án con đường Danh nhân y học do Bệnh viện làm trong thời gian tới.