Điều bạn cần biết khi ăn phủ tạng để bổ mà không gây hại

Phủ tạng động vật bao gồm: óc, tim, gan, thận (bầu dục), dạ dày, ruột... Thông thường chúng ta hay ăn tim, gan, bầu dục dạ dày của lợn, gà, ngan, vịt...

Một số người cho rằng không nên ăn gan động vật, vì gan là cơ quan thải độc, khi ăn gan sẽ độc hại cho cơ thể. Ngoài ra, một số cho rằng “ ăn gì bổ nấy” như: ăn óc bổ óc, ăn tim bổ tim, ăn thận bổ thận…. Cho nên khi bị bệnh ở cơ quan nào thì mua các phủ tạng tương ứng của động vật về ăn cho bổ và chữa bệnh. Thực tế, điều này có đúng không?

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, phần lớn các loại phủ tạng đều chứa nhiều chất đạm, chất béo, các loại tim, gan chứa nhiều sắt và vitamin A. Tuy nhiên, nhưng nhược điểm chủ yếu của các loại phủ tạng là chứa nhiều chất béo đặc biệt hàm lượng cholesterol rất cao nhất là trong óc, gan và bầu dục.

Tim, gan, bầu dục có tác dụng cung cấp sắt để chống thiếu máu, thiếu sắt, rất tốt cho trẻ em và phụ nữ mang thai cũng như phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ. Các loại phủ tạng này cung cấp nhiều vitamin A có tác dụng bổ mắt, tăng cường sức đề kháng và tăng trưởng ở trẻ em.

Nhưng ngược lại vì các loại phủ tạng đều chứa nhiều cholesterol nên không phù hợp với người cao tuổi, người mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa: tăng cholesterol máu, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh gút, bệnh thận, người thừa cân - béo phì... Vì thế, người cao tuổi nên ăn hạn chế, còn người mắc các bệnh kể trên không nên ăn các loại phủ tạng này.

Ngoài ra, quan niệm "ăn gì bổ nấy" là không đúng vì không có cơ sở khoa học. Ví dụ có người cho răng ăn óc bổ óc cho nên khi bị đau đầu thì mua óc về ăn, hoặc cho trẻ em ăn óc để thông minh là không đúng. Trong óc lợn có hàm lượng chất đạm thấp chỉ bằng một nửa gan hoặc thịt, cá, nhưng hàm lượng cholesterol lại rất cao. Chỉ cần ăn 100g óc lợn, lượng cholesterol đã  gấp 8 lần nhu cầu hàng ngày (một ngày mỗi người chỉ nên ăn khoảng 250 - 300mg cholesterol). 

Vì thế, nếu những người đau đầu mà nguyên là do tăng huyết áp thì ăn óc là cực kỳ nguy hiểm. Trẻ em cần nhiều chất đạm để phát triển trí não, song ăn quá nhiều chất béo thì có thể gây thừa cân - béo phì còn ảnh hưởng đến phát triển trí não.

Một số quan niệm ăn thận bổ thận cũng hoàn toàn không đúng, nhất là những người bị suy thận cần ăn giảm chất đạm. Đặc biệt, bệnh thận hư nhiễm mỡ thường bị rối loạn chuyển hóa lipid, lượng cholesterol trong máu tăng cao mà lại ăn nhiều thận (bầu dục) thì lại càng làm cho bệnh nặng thêm. Hay quan niệm ăn tim bổ tim cũng vậy, người bị bệnh tim mạch thường hay có tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, nếu cứ ăn nhiều tim sẽ làm cholesterol máu tăng cao rất nguy hiểm.

Còn ăn gan có thật sự là độc hay không? Gan là loại phủ tạng chứa nhiều chất đạm nhất, lại chứa nhiều vitamin A và sắt rất tốt cho trẻ em bị thiếu máu và suy dinh dưỡng, như vậy ăn gan là tốt chứ không phải là độc. 

Theo thạc sĩ Lê Thị Hải, nguyên Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng quốc gia, giống như phần lớn loại phủ tạng động vật khác, gan chứa nhiều chất đạm, chất béo, đặc biệt chứa nhiều sắt và vitamin A. 100 g lợn chứa đến 6.000 mcg vitamin A và 12 g sắt. Hàm lượng sắt trong gan rất cao, có thể phòng ngừa bệnh thiếu máu, mù màu, còi xương. Vitamin A có tác dụng bổ mắt, tăng cường sức đề kháng và tăng trưởng ở trẻ em.

Tuy nhiên cần lưu ý chọn mua gan của những động vật không bị bệnh. Cụ thể, gan màu đỏ sẫm tươi, không có nốt sần trên mặt gan. Khi mua về, bà nội trợ cần cắt lát mỏng rửa sạch bằng nước lạnh rồi lấy giấy ăn thấm khô hết máu ứ trong gan. Như vậy, các chất độc có trong máu của gan đã bị loại bỏ chỉ còn các tế bào gan giàu chất dinh dưỡng.

Ăn phủ tạng động vật tốt với người này nhưng lại có thể không tốt đối với người khác. Trẻ em, phụ nữ có thai cho con bú, người thiếu máu thiếu sắt, thanh thiếu niên và người trẻ tuổi nên ăn các loại phủ tạng. Tuy nhiên, khi ăn cũng chỉ nên vừa phải, mỗi tuần ăn 2 - 3 lần, mỗi lần ăn từ 50 - 70g đối với người lớn, còn trẻ em chỉ ăn từ 30 - 50g/bữa. 

Khi mua nên chọn loại còn tươi, ấn vào mặt gan, tim dẻo còn đàn hồi tốt, bề mặt nhẵn, không mua các loại gan có màu vàng hoặc tím sẫm, có mùi hôi, Tốt nhất biết được nguồn gốc các loại phủ tạng này từ nơi giết mổ đã qua kiểm dịch từ những con vật khoẻ mạnh không mắc bệnh. 

Đối với những người cao tuổi, thừa cân - béo phì nên ăn hạn chế. Người mắc các bệnh tăng mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh gút, thận hư nhiễm mỡ, suy tim thì không nên ăn các loại phủ tạng.