Dấu hiệu nhận biết bệnh nguy hiểm lây từ trâu, bò

So với trung bình số mắc 5 năm gần đây, bệnh than hiện có dấu hiệu gia tăng tại khu vực miền núi phía Bắc. Trong đó, riêng trong tháng 5, Điện Biên ghi nhận 13 ca tại xã Mường Báng và xã Xá Nhè, huyện Tủa Chùa. Đây là những xã từng xuất hiện ổ dịch than trước đây.

Hiện chưa ghi nhận trường hợp nào tử vong. Tất cả các trường hợp mắc đều có tiền sử dịch tễ liên quan đến giết mổ và ăn thịt trâu, bò.

Qua điều tra và xét nghiệm đã phát hiện ra vi khuẩn than trong mẫu thịt trâu, bò ốm chết và mẫu đất thu thập tại các hộ gia đình giết mổ trâu, bò ốm và những hộ gia đình có người nghi mắc bệnh than tại khu vực ổ dịch.

Trên gia súc, cơ quan chức năng cũng phát hiện 4 ổ dịch bệnh than tại Hà Giang (1 ổ dịch) và Điện Biên (3 ổ dịch).

Theo Bộ Y tế, tại Việt Nam, bệnh than thường lưu hành ở các tỉnh miền núi phía Bắc bao gồm Điện Biên, Sơn La, Lai Châu, Cao Bằng, Thái Nguyên, Hà Giang. Trung bình giai đoạn 2016-2022, cả nước ghi nhận 7 ca/năm và không có ca tử vong.

Bệnh than là bệnh lưu hành địa phương, thường xảy ra ở nơi có ổ dịch cũ. Những người mắc bệnh chủ yếu ở thể da, thường lành tính và rất hiếm khi lây trực tiếp từ người sang người.

Bệnh than hay bệnh nhiệt thán là bệnh truyền nhiễm thường phát hiện trên các loài động vật máu nóng như gia súc, động vật hoang dã và ở người.

Nguyên nhân gây bệnh do vi khuẩn Bacillus anthracis. Là tác nhân chính dẫn đến bệnh than, bào tử của vi khuẩn Bacillus anthracis tồn tại rất lâu và có sức sống rất cao trong môi trường tự nhiên, có khả năng chịu nhiệt và đề kháng với một số hóa chất khử trùng. 

Mầm bệnh tồn tại bền vững và lâu dài trong môi trường như đất, nước dẫn đến nguy cơ tiếp tục lây lan cho đàn gia súc và từ đó làm tăng nguy cơ lây sang người. Con người tiếp xúc với động vật, những sản phẩm của động vật bị nhiễm bệnh, những vết thương, hít phải vi khuẩn gây bệnh sẽ gây nên bệnh than.

Có 3 thể bệnh than tương ứng với 3 con đường lây nhiễm chính:

- Bệnh than nhiễm qua vết thương hở trên da là thể bệnh phổ biến nhất (chiếm 94-95%) và cũng ít nguy hiểm. 

Khi chúng ta tiếp xúc với động vật bị bệnh và các chất thải của chúng, hoặc trực tiếp làm thịt những động vật bị chết do bệnh than thì bào tử vi khuẩn than có thể thâm nhập vào cơ thể người thông qua những vết xước hoặc các vết thương hở trên da.

- Bệnh than nhiễm qua đường tiêu hóa: Có khoảng 0,5-0,7% bệnh nhân mắc bệnh than gặp phải thể bệnh này. Nếu bạn ăn thịt sống hoặc chưa chín kỹ từ những gia súc mắc bệnh than thì nguy cơ lây nhiễm bệnh than qua đường tiêu hóa là rất cao.

- Bệnh than nhiễm qua đường hô hấp: Đây chính là thể bệnh hiếm gặp nhưng lại rất nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong lên đến 90% nếu không được điều trị kịp thời.

Các biểu hiện thường thấy của bệnh than

- Thể bệnh lây nhiễm qua da gồm các triệu chứng: Một số vết rộp và u nhỏ có thể gây ngứa; sưng vùng xung quanh vết thương; vết thương có thể không đau, loét, tâm đen xuất hiện sau vết rộp và u nhỏ, vị trí ở mặt, cổ, cánh tay, bàn tay.

- Thể bệnh đường hô hấp: Người bệnh có biểu hiện sốt, ớn lạnh; khó chịu vùng ngực, khó thở; chóng mặt, ho; buồn nôn, nôn; đau đầu, đau bụng, toát mồ hôi; đau nhức toàn thân, đau nhức cơ.

- Thể bệnh đường tiêu hóa: Bệnh nhân thường có các dấu hiệu sau: Sốt, ớn lạnh; sưng cổ, nổi hạch vùng cổ; đau họng, nuốt có cảm giác đau; khàn giọng; buồn nôn, nôn, nôn ra máu; đau bụng; tiêu chảy, tiêu chảy có máu; đau đầu; đỏ mặt.

Để chủ động phòng tránh bệnh than, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau: 

- Không được tiếp xúc, giết mổ và ăn thịt gia súc mắc bệnh.

- Khi gia súc mắc bệnh phải tiêu hủy và chôn xa nơi ở theo hướng dẫn của ngành thú y.

- Những người thường xuyên tiếp xúc với vật nuôi hoặc xác súc vật bị ốm chết không rõ nguyên nhân nên mang ủng, găng tay cao su, quần dài và áo sơ mi dài tay; tránh vùng da hở, da bị tổn thương tiếp xúc với gia súc.

- Sau khi tiếp xúc với vật nuôi phải rửa tay và bất kỳ chỗ da nào hở ra bằng xà phòng dưới vòi nước.

- Những nơi có ổ bệnh xảy ra, cần triển khai phun hóa chất xử lý môi trường, xử lý chất thải của gia súc và chất thải người bệnh theo đúng hướng dẫn của ngành thú y và y tế. Đặc biệt, khi người trong gia đình có biểu hiện mắc bệnh than, phải kịp thời đến các cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, chăm sóc và điều trị.