Con người có cần thực phẩm từ sữa không?

Một số ủng hộ, một số phản đối, nhưng nghiên cứu và lịch sử có thể cho chúng ta biết nhiều điều về sữa và các sản phẩm sữa.

Sữa là thực phẩm thú vị

Đường trong sữa được gọi là lactose và lactose cần một chất hóa học, hay enzym, gọi là lactase để cho phép nó đi qua thành ruột vào máu. Khi còn là trẻ nhỏ, cơ thể chúng ta sản sinh khá nhiều enzym lactase cho phép hấp thu sữa mẹ.

Ở những quần thể có truyền thống tiêu thụ sữa thấp, như Nhật Bản và Trung Quốc, hầu hết trẻ em sẽ ngừng sản sinh lactase ngay sau khi cai sữa - và khiến cho gần như toàn bộ quần thể không thể hấp thụ lactose trong sữa – tình trạng này được gọi là "không dung nạp lactose”.

Ở những quần thể dân cư mà mức tiêu thụ sữa luôn cao, chẳng hạn như ở châu Âu, hầu hết người lớn tiếp tục sản sinh lactase suốt đời và có thể tiêu hoá sữa khá tốt, với chỉ khoảng 5% dân số không dung nạp lactose.

Tiếp tục sản sinh lactase ở tuổi trưởng thành thực sự là một biến thể di truyền đã trở nên phổ biến vì việc có khả năng dung nạp sữa là một lợi thế chọn lọc.

Sữa là nguồn hữu ích của protein, năng lượng, canxi, phốt pho, vitamin B và i-ốt, nghĩa là những người có đột biến này nói chung sẽ khỏe mạnh và sinh nhiều con hơn những người không thể dung nạp sữa, và do đó sự hiện diện của đột biến “dung nạp sữa” tăng lên.

Các triệu chứng của không dung nạp lactose bao gồm xì hơi, đầy bụng và tiêu chảy, vì vậy nếu bạn không gặp những triệu chứng này sau khi uống sữa hoặc ăn kem thì có nghĩa là bạn hoàn toàn ổn.

Lên men

Có bằng chứng cho thấy sữa đã là một phần trong chế độ ăn của người dân Bắc Âu trong hơn 8.000 năm, khi mà những người đầu tiên chuyển từ du mục sang một đời sống có cấu trúc chặt chẽ hơn.

Vì 8.000 năm trước hầu hết con người không dung nạp tốt với sữa, họ nhanh chóng nhận ra nếu sữa được lên men và trở thành pho mát hoặc sữa chua thì nó sẽ dễ tiêu hơn.

Nguyên nhân là vì những quá trình này khuyến khích các vi khuẩn sử dụng hầu hết các carbohydrat - lactose - trong sữa, nên những người không có enzym lactase vẫn có thể được hưởng lợi từ các chất dinh dưỡng của sữa.

Ngày nay những người không dung nạp lactose có thể uống kefir, một thức uống từ sữa lên men làm từ “cái men”, mà một số nghiên cứu cũng gợi ý là có những lợi ích lợi khuẩn cho ruột, cùng với nhiều lợi ích sức khỏe khác.

Vì vậy, sữa đã trở nên rất quan trọng đối với dinh dưỡng và sự sống của nhiều vùng dân cư trên thế giới và hầu hết người dân châu Âu và Bắc Mỹ đã thích nghi tốt để tiêu hóa sữa.

Do đó nếu có ai đó bảo bạn rằng con người không thích nghi với việc có sữa trong chế độ ăn, thì điều đó là không đúng. Tương tự, cũng không đúng khi nói rằng sữa thúc đẩy viêm hoặc axit.

Canxi

Các chuyên gia dinh dưỡng thường cho rằng vì sữa giàu canxi, nên nó tốt cho việc duy trì nồng độ canxi trong xương. Tuy nhiên, một vài nghiên cứu lớn gần đây đã đặt câu hỏi về quan niệm này.

Một đánh giá có hệ thống các bằng chứng đã kết luận rằng trên thực tế, cho dù bạn bạn nhận được bao nhiêu canxi từ chế độ ăn thì nguy cơ gãy xương của bạn vẫn vậy.

Tuy nhiên, chúng ta đã thấy trong nhiều nền văn hóa nơi sữa đóng vai trò rất nhỏ trong chế độ ăn truyền thống, như ở Trung Quốc và Nhật Bản, tỷ lệ gãy cổ xương đùi - một hậu quả phổ biến của mật độ khoáng xương thấp – cao hơn 150% so với ở người dân châu Mỹ hay châu Âu.

Một điều cần nhớ về những nghiên cứu này là chúng xem xét lượng canxi ở tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng sức mạnh của xương thực sự được quyết định bởi chế độ ăn ở tuổi nhi đồng và thiếu niên.

Ví dụ, khi xem xét những nghiên cứu ở trẻ em bị dị ứng với sữa bò, chúng ta thấy rằng sức mạnh xương của trẻ bị tổn hại đáng kể do thiếu sữa trong chế độ ăn, và việc giải mẫn cảm thông qua điều trị sao cho chế độ ăn uống của trẻ có thể bao gồm cả sữa cũng làm tăng cường sức mạnh của xương.

Đáng chú ý là trẻ bị dị ứng được thay thế bằng nguồn canxi khác ngoài sữa vẫn bị tổn hại sức mạnh của xương. Điều này cho thấy những lựa chọn có chứa canxi thay cho sữa vẫn không đủ tốt để thúc đẩy mật độ xương ở trẻ em.

Các nghiên cứu đã thấy rằng nếu thay thế sữa trong chế độ ăn bằng những thực phẩm có chứa cùng lượng canxi, chẳng hạn như các loại rau lá xanh hoặc sữa đậu nành có bổ sung canxi, thì chế độ ăn sẽ chứa ít protein, kali, magiê, phốt pho, riboflavin, vitamin A và vitamin B12 hơn.

Sữa và các thực phẩm từ sữa cũng là một nguồn tuyệt vời của tất cả các axit amin thiết yếu, là những phân tử protein nhỏ xây dựng nên cơ bắp và sửa chữa tổn thương ở mô. Rõ ràng là các protein và vi chất dinh dưỡng có thể được tìm thấy từ các nguồn khác nhưng cần phải có kế hoạch cẩn thận.

Tóm lại, khi nói đến sức khỏe, có lẽ chúng ta – những người lớn- không cần sữa trong chế độ ăn. Nhưng sữa và các thực phẩm từ sữa rất thuận tiện, giá trị tốt và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cần thiết mà việc lấy từ các nguồn thực phẩm khác sẽ phức tạp hơn nhiều. Khi uống sữa trở thành chuẩn mực văn hóa, chúng ta sẽ thích nghi rất tốt với nó và nó có thể rất bổ dưỡng.

Cẩm Tú

Theo Independent