Căn bệnh liên quan đến học vấn, cứ 3 giây có một người mắc phải

Mới đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM (BV ĐHYD TPHCM) đã tiếp nhận trường hợp bệnh nhân là bà N.N.T. (65 tuổi, ngụ TPHCM).

Căn bệnh làm người mắc không nhớ đường về nhà

Khai thác bệnh sử, bà T. bị đái tháo đường và được chỉ định điều trị bằng thuốc hơn 4 năm nay. Thời gian gần đây, người thân thấy bà T. thường lặp đi lặp lại một câu hỏi nhiều lần. Khoảng 1 tuần trước khi nhập viện, bà có 2-3 lần đi chơi nhưng không nhớ đường về trong cùng một ngày. Lo lắng, gia đình đã đưa bà đến bệnh viện thăm khám.

Sau khi được thực hiện các xét nghiệm đánh giá và kiểm tra về thần kinh và tâm lý, bà T. được chẩn đoán bị sa sút trí tuệ (SSTT) giai đoạn trung gian. Người phụ nữ được chỉ định nhập viện để theo dõi diễn tiến bệnh, đồng thời hướng dẫn chăm sóc và tập luyện cải thiện chức năng.

TS.BS. Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Trung tâm khoa học Thần kinh, BV ĐHYD TPHCM cho biết, SSTT được xếp vào nhóm bệnh lý báo động đỏ trên toàn thế giới. Chứng rối loạn thần kinh này không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, người thân mà còn tạo các gánh nặng về kinh tế cho gia đình, xã hội.

SSTT là bệnh thường gặp ở người cao tuổi. Theo các thống kê năm 2015 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cứ 3 giây trên thế giới lại có 1 người mắc căn bệnh này. Khi bệnh tiến triển, người bệnh không thể tự chăm sóc bản thân, không thể sinh hoạt bình thường nếu không có người thân hỗ trợ.

Người bệnh SSTT có thể không nhận biết được người thân, có các triệu chứng rối loạn hành vi tâm thần như cáu gắt, nghi ngờ, kích động dẫn đến không hợp tác trong quá trình điều trị.

TS.BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ, có nhiều nguyên nhân gây nên SSTT. Trong đó, bệnh lý thoái hóa thần kinh (Alzheimer) là nguyên nhân phổ biến nhất. Tại Việt Nam, thống kê của Hội bệnh Alzheimer và rối loạn thần kinh nhận thức cho thấy, có khoảng 500.000 người cao tuổi mắc SSTT.

Nguyên nhân tiếp đến là các bệnh lý liên quan đến mạch máu, cụ thể là đột quỵ. Ngoài ra, một số nhóm bệnh như nhiễm trùng thần kinh, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng có thể gây ra biểu hiện của SSTT.

Bác sĩ nhấn mạnh, SSTT sau đột quỵ là một trong những tình trạng đáng lo ngại, nhưng không phải tất cả người bệnh đột quỵ đều mắc phải tình trạng này. Nguy cơ SSTT sẽ tăng cao trong trường hợp người bệnh bị nhồi máu não đa ổ, hoặc tổn thương vùng đồi thị sau cơn đột quỵ.

"Học vấn thấp" khi còn trẻ, về già coi chừng sa sút trí tuệ

Bác sĩ Tống Mai Trang, khoa Thần kinh của BV cho biết, khoảng 40% các yếu tố ảnh hưởng đến não bộ gây SSTT có thể điều chỉnh được. Nguy cơ khởi phát bệnh mở rộng theo từng giai đoạn độ tuổi.

Ở độ tuổi thanh thiếu niên, học vấn thấp là tiền đề dẫn đến SSTT trong tương lai. Trong khi đó, người thuộc nhóm tuổi trung niên (40-60 tuổi) có nguy cơ SSTT tăng cao nếu rơi vào trường hợp giảm thính lực, chấn thương đầu, tăng huyết áp, béo phì, uống nhiều rượu bia.

Ở giai đoạn cao niên, các bệnh lý như đái tháo đường, đột quỵ, trầm cảm hoặc thói quen hút thuốc lá, lối sống thụ động, ít tiếp xúc xã hội sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.

Theo Bác sĩ Tống Mai Trang, SSTT không phải là hiện tượng lão hóa tự nhiên mà mang tính chất bệnh lý. Để nhận biết sớm, có thể dựa vào các dấu hiệu cảnh báo như:

Giảm trí nhớ; Mất định hướng về thời gian và nơi chốn; 

Khó khăn khi thực hiện các công việc quen thuộc; Khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt ý;

Giảm khả năng đánh giá tình huống, thay đổi về thái độ và hành vi;

Khó khăn trong việc hiểu thông tin về thị giác và không gian;

Thu rút khỏi công việc và các hoạt động xã hội.

TS.BS. Nguyễn Bá Thắng chia sẻ, phát hiện và điều trị sớm SSTT mang ý nghĩa rất quan trọng. Người bệnh sẽ được hỗ trợ người bệnh kiểm soát tình trạng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn trong giai đoạn đầu, đồng thời có thời gian để lập kế hoạch, đưa ra lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp.

Bên cạnh đó, người thân và người chăm sóc sẽ có thời gian thích nghi dần với những thay đổi của người bệnh về nhận thức và hành vi.