Ca ghép tim phổi vượt hơn 1.000km: Những nỗ lực không ngừng nghỉ trong phòng mổ

BS Phú cho hay, vào ngày chủ nhật (19/7) BV Chợ Rẫy (TP Hồ Chí Minh) cho biết có người cho chết não nhóm máu AB, hiện đang hồi sức chết não đang chờ đợi đến thời điểm có đủ các tiêu chuẩn chết não theo đúng quy trình của Bộ Y tế ban hành.

Hội đồng ghép tạng BV Trung ương Huế ngay lập tức đã khởi động hệ thống tìm chọn người nhận có cùng nhóm máu và mắc bệnh suy tim phổi. Liên lạc trên danh sách chờ ghép chỉ có 1 bệnh nhân đã mổ tim cách đây một năm đồng ý ghép. 

Xác định trường hợp này sẽ rất khó khăn vì các tạng dính với nhau, nhưng bệnh nhân chỉ có cơ hội duy nhất để hy vọng cứu sống vì người cho đã hiếm, mà cùng nhóm máu AB lại càng hiếm, do đó hội đồng chuyên môn đã không còn sự chọn lựa nào khác. Các công đoạn đánh giá sự tương hợp giữa người cho - nhận được tiến hành khẩn trương.

Đến 12h trưa ngày Chủ nhật (19/7), thông tin từ BV Chợ Rẫy cho biết sẽ lấy tạng vào đêm khuya tối cùng ngày, BV Trung ương Huế đã cử ngay 4 Bác sĩ thuộc ê kíp lấy tạng. Gồm 1 bác sĩ phẫu thuật viên và một bác sĩ gây mê hồi sức tim mạch có mặt tại BV Chợ Rẫy chiều 19/7 để hội chẩn với Hội đồng Ghép tạng BV Chợ Rẫy. 

2 bác sĩ khác mang phương tiện lấy tạng và mẫu máu đọ chéo cho bệnh nhân từ Huế đến sân bay Tân Sơn Nhất đi ngay vào BV Chợ Rẫy lúc 1h sáng 20/7 (thứ hai) để nhờ làm giúp xét nghiệm đọ chéo và ở lại đây để tham gia ê-kíp lấy tạng.

BV Trung ương Huế

Tại BV Chợ Rẫy, cuộc mổ lấy tạng được tiến hành theo quy trình từ 2h sáng ngày 20/7 do 2 ê-kíp BV Chợ Rẫy và BV Trung ương Huế phối hợp khá thuần thục. Đến 6h30’ sáng thì cắt tạng lấy khối tim phổi và bảo quản tạng. 

Vào 6h50’ thì xe cấp cứu bắt đầu khởi hành chuyển 4 bác sĩ và thùng đựng tạng ghép đến Sân bay Tân Sơn Nhất. Tại đây, các thủ tục được làm sẵn và an ninh sân bay đưa lên máy bay. Chuyến bay khởi hành lúc 8h5’ và 9h15’ đến Huế. Xe cấp cứu của BV Trung ương Huế cấp tốc đưa thùng tạng ghép đến phòng mổ lúc 9h40’.

Trong khi đó tại Huế, vào đêm 19/7 toàn bộ ê-kíp ghép tạng đã ở lại bệnh viện để chuẩn bị. Từ 4h sáng 20/7, ê-kíp mổ, ghép tạng của BV Trung ương Huế đã sẵn sàng. Nhưng phải chờ đến 7h sáng, khi có thông tin đọ chéo máu âm tính (-) thì mới bắt đầu rạch da. 

Quá trình phẫu tích gỡ dính cực kỳ phức tạp vì khối tim phổi dính quá nhiều. Sau khi bộc lộ được tim thì tiến hành thiết lập tuần hoàn ngoài cơ thể, và sau đó tiếp tục gỡ dính phổi và tim.

BS Phú kể, đến đúng 10h sáng ngày 20/7 thì công đoạn cắt bỏ tim phổi bệnh lý hoàn thành, tạng ghép được đưa vào lồng ngực và tiến hành khâu nối xong lúc 11h trưa cùng ngày - cho tim đập lại khá dễ dàng. Như vậy từ khi cắt bỏ khối tim phổi cho đến khi tim đập lại là 4h30’ (nằm trong giới hạn cho phép là nhỏ hơn 6 giờ). 

Giai đoạn khó khăn bắt đầu với tình trạng chảy máu, kiểm soát nhiều lần không thấy tiêu điểm chảy máu, nhưng tất cả các vị trí phẫu tích gỡ dính đều rướm máu rỉ rả, Bilan đông máu được điều chỉnh và bắt đầu giảm dần chảy máu.

“Chúng tôi vẫn chờ đợi trong phòng mổ đảm bảo an toàn đến 0h sáng thứ ba (21/7) mới chuyển về phòng chăm sóc đặc biệt. Theo dõi các thông số và siêu âm thực quản cho thấy quả tim người cho đập khỏe, nhưng trao đổi Oxy kém do phổi phù (bệnh nhân có 7 ngày thở máy trước khi lấy tạng) mặc dù đã hỗ trợ thêm khí NO nhưng vẫn không cải thiện. 

Chúng tôi quyết định đặt ECMO (hỗ trợ tuần hoàn và trao đổi Oxy qua màng), sau đó tình trạng trao đổi Oxy và tuần hoàn được cải thiện nhưng ngược lại tình trạng chảy máu xuất hiện trở lại (do máu không đông vì phải dùng Heparin mới chạy ECMO được). Các kiểm soát về ngoại khoa không cho thấy có điểm chảy máu nào rõ ràng, máu thì ứa thấm khắp mọi nơi từ các tạng trong lồng ngực. Giải pháp cuối cùng là chuyền máu tươi và các yếu tố đông máu”, BS Phú thuật lại.

GS.TS. Bùi Đức Phú, GĐ BV Trung ương Huế kiểm tra tình hình sức khỏe người bệnh vừa ghép khối tim phổi

Cho đến hôm nay (22/7), 3 ngày sau ghép, theo BS Phú, mặc dù chảy máu có giảm đi, phổi chưa đảm bảo trao đổi oxy hoàn toàn để có thể ngưng ECMO, sau đó dùng thuốc cầm máu protamin nhằm khống chế hoàn toàn tình trạng chảy máu. Liệu pháp điều trị ức chế miễn dịch được sử dụng bảo đảm đủ nồng độ, các giải pháp chống nhiễm trùng được thực hiện chuẩn mực, nhưng bệnh nhân vẫn còn đang nặng và toàn bộ ê kíp ghép luôn sẵn sàng túc trực và chăm sóc đúng quy chuẩn.

Nguồn lực dự trữ đã sử dụng gần hết, Trung tâm Huyết học truyền máu tại BV Trung ương Huế phải đi Quảng Bình để lấy máu nhờ đó có thêm được một cơ số máu AB. Hiện nay vẫn đang huy động thêm ở BV Chợ Rẫy và BV Huyết học Truyền máu TP Hồ Chí Minh. 

“Còn quá sớm để nói tiên lượng ca ghép này, nhưng bản thân mỗi chúng tôi đã và sẽ làm hết sức để cứu người, không phụ lòng tin tưởng giúp đỡ của rất nhiều người từ các đồng chí lãnh đạo cao cấp các Bộ ngành, đến các nhân viên của cơ quan vận chuyển hàng không, đặc biệt là người bệnh đã trao hy vọng sống cuối cùng cho chúng tôi. Thành kính thắp nén nhang tri ân người hiến tạng cao cả.

Chúng tôi rất biết ơn và ghi nhận sâu sắc tình cảm chia sẽ quan tâm của dư luận trong nước trong những ngày qua, cũng như sự phối hợp nhịp nhàng đầy trách nhiệm của các đồng nghiệp BV Chợ Rẫy. Hiện bệnh nhân đang được theo dõi, chăm sóc theo chế độ đặc biệt”, BS Phú cho biết.

Được biết trước đây vào năm 2011, BV Trung ương Huế cũng đã thành công khi lầm đầu ghép tim tại Việt Nam từ người chết cho tạng với đội ngũ 100 y bác sĩ tại Việt Nam

Đại Dương