Ca ghép tim 100% đội ngũ y bác sĩ trong nước - Tự hào và hy vọng

Năm 2008, BV Trung ương Huế đã mổ thành công 8.000 ca tim hở và 30 ca ghép thận lấy từ người sống thành công. Đây là thời điểm để các y bác sĩ của BV có ý tưởng triển khai việc ghép tạng đi vào “quỹ đạo” một cách chuyên nghiệp

BV là cơ sở y tế đầu tiên đăng ký Hội đồng tư vấn xét chọn những tiêu chí với Bộ KH-CN thực hiện đề tài “Triển khai ghép tim trên người lấy từ người cho chết não” vào ngày 25/12/2008. Hơn 1 năm sau đó vào ngày 01/01/2010, tín hiệu vui đã đến khi Hội đồng đã cho phép BV 103 & BV Trung ương Huế cùng thực hiện đề tài cấp nhà nước này.

Tháng 8/2010, Bộ Y tế đã ra quyết định công nhận BV Trung ương Huế là cơ sở đủ tiêu chuẩn để tiến hành ghép tim từ người cho chết não dựa trên các tiêu chí về: Cơ sở hạ tầng và trang thiết bị y tế - Đội ngũ nhân lực và hệ thống tổ chức để triển khai công tác ghép tim lấy từ người cho chết não - Các quy trình chuyên môn kỹ thuật trong ghép tim lấy từ người cho chết não đáp ứng yêu cầu và phù hợp với điều kiện Việt Nam và Khả năng phối hợp với các trung tâm ghép tạng trong nước và quốc tế.

Từ đó đến nay, với tinh thần quyết tâm cao, Hội đồng ghép tạng bệnh viện trung ương Huế, đặc biệt là các ê kíp phục vụ cho công tác ghép tim lấy từ người cho chết não, bao gồm: (1) kíp chẩn đoán và hồi sức cho người chết não để lấy tạng, (2) kíp phẫu thuật lấy tim hiến,(3) kíp phẫu thuật ghép tim,(4) kíp gây mê hồi sức,(5) kíp chăm sóc điều trị cho bệnh nhân chờ ghép tim cùng nhiều kíp khác như (6) cận lâm sàng,(7) truyền thông… của bệnh viện TƯ Huế đã luôn trong tư thế sẵn sàng để nhận thông tin hiến tạng từ Ban chỉ đạo của Hội đồng.

Đã có không ít lần thông tin chuẩn bị cho ghép tạng lấy từ người chết não nhưng vẫn chưa thực hiện được do không được đồng thuận của người thân nạn nhân với lý do phong tục tập quán, đặc biệt ăn sâu trong tiềm thức của người dân. Tuy vậy, đây cũng chính là những lần tập dợt rà soát lại về quy trình chuyên môn kỹ thuật và hệ thống tổ chức cũng như càng thôi thúc lòng quyết tâm của cán bộ bệnh viện để thực hiện nghĩa cử cao đẹp có ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Ca ghép tim trên người lấy từ cho chết não đầu tiên được thực hiện thành công bởi chính đội ngũ cán bộ y tế Việt Nam

14h ngày 28/02/2011, thông tin có nguồn tạng hiến từ người cho chết não được triển khai một cách khẩn trương với tinh thần trách nhiệm rất cao bởi các kíp chuyên môn của Hội đồng ghép tạng.

Nạn nhân được xác định là chết não theo Luật về chẩn đoán chết não do Quốc hội ban hành (theo điều 27 của luật số 75/2006/QH11) và theo “Tiêu chuẩn lâm sàng, cận lâm sàng và các trường hợp không áp dụng tiêu chuẩn lâm sàng để xác định chết não" của Bộ Y tế (Ban hành kèm theo quyết định số 32/2007/QĐ-BYT).

Đó là bệnh nhân Trần Mậu Đức (26 tuổi, ở phường Phú Hội, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế) với chẩn đoán bệnh cơ tim giãn; suy tim độ IV; phân suất tống máu thất trái tâm thu EF # 17%.

GS.TS. Bùi Đức Phú, Giám đốc BV Trung ương Huế, Trưởng ca mổ tim lấy từ người cho chết não tâm sự: “Để đi đến quyết định cuối cùng này, ngoài thăm khám lâm sàng cần phải thực hiện trên 30 xét nghiệm cận lâm sàng trung và cao cấp tiến hành cho cả người cho tim chết não và người sẽ nhận ghép tim tại hệ thống labo của bệnh viện. Các xét nghiệm cận lâm sàng này được phân ra 3 nhóm nhằm đánh giá chức năng các cơ quan; đánh giá tương hợp miễn dịch và nhằm phát hiện nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy ra trong và sau khi ghép tim để từ đó có phương thức điều trị thích hợp.

Sự chuẩn bị càng kỹ lưỡng nhằm đưa lại tỉ lệ thành công cao nhất, đặc biệt trong bối cảnh khan hiếm nguồn tạng, và tính chất sống còn của cuộc phẫu thuật ghép tim. Tất cả xét nghiệm đều phù hợp và chấp nhận được, tuy vậy chúng tôi phải chờ kết quả xét nghiệm đo chéo máu, phải mất 8 giờ mới có kết quả. Chờ đợi trong nỗi lo vì bệnh nhân chết não sắp sửa tử vong thì không lấy được tạng và nếu kết quả đọ chéo dương tính thì chống chỉ định ghép. Có nghĩa là phải hoãn thực hiện.

May thay, kết quả đọ chéo âm tính và 22h ngày 01/03/2011, cuộc phẫu thuật ghép tim được bắt đầu tại trung tâm tim mạch Huế bởi chính đội ngũ Y Bác sĩ bệnh viện trung ương Huế”.

Cuộc mổ diễn ra thuận lợi. Quả tim được lấy từ một nơi khác và chuyển đến phòng mổ ghép trong vòng 30 phút, thời gian thiếu máu lạnh ngắn <1giờ. Bệnh nhân Trần Mậu Đức được phẫu thuật theo kỹ thuật ghép tim đồng vị trí với hai miệng nối Tĩnh mạch chủ.

Đây là một kỹ thuật tuy hơi phức tạp so với kỹ thuật ghép tim cổ điển 2 tâm nhĩ , nhưng kỹ thuật này tận dụng mô tâm nhĩ lành của quả tim hiến giúp cải thiện tình trạng loạn nhịp tim cũng như hạn chế máu phụt ngược qua van 2 lá và van 3 lá và đặc biệt phù hợp với độ tuổi còn rất trẻ của bệnh nhân, phù hợp xu hướng phát triển kỹ thuật mổ ghép tim Thế giới.

Cuộc mổ kéo dài 5 giờ và kết thúc lúc 3h rạng sáng ngày hôm sau (2/3/2011). Sau mổ 7 giờ các thông số huyết động,hô hấp, tri giác hoàn toàn bình thường, chức năng tim tốt với phân suất tống máu thất trái EF # 57% và đã được rút ống nội khí quản và tự thở.

Tự hào và hy vọng

“Sau khi mổ, trong chúng tôi đan xen rất nhiều cảm xúc. Đó là sự tự hào, hân hoan khi cứu được một người trẻ tuổi với kỹ thuật mới nhất. Điều này đã giải tỏa được gánh nặng và áp lực trách nhiệm của người thầy thuốc. Rất vui vì chúng tôi đã thực hiện được ý tưởng của nhiều thầy đi trước.

Tôi còn nhớ khi đã giải tỏa toàn bộ mối lo về các khâu như kích thước, trọng lượng quả tim có đảm bảo không, người nhận có đổi ý hay không, phản ứng chéo âm tính đo huyết thanh người cho và máu người nhận phải âm tính... thì tất cả đội ngũ chúng tôi làm công việc mổ như những ca mổ khác. Các động tác như một phản xạ.

Mổ thành công sau 3h sáng. Tôi lặng lẽ soạn tin nhắn gửi cho các thầy, lãnh đạo Bộ Y tế, tỉnh, bạn bè và cho vợ con. Đến 5h sáng, toàn bộ mọi việc đã xong, tôi bấm nút gửi. Không lâu sau, rất nhiều tin nhắn động viên, chúc mừng đã tràn ngập trong máy. Tôi đến thắp nhang cho người đã mất. Đan xen là một sự tĩnh lặng và tri ân. Bên cạnh người nhận là những giọt nước mắt của người cho - người đã mất cùng lòng hy sinh cao cả của gia đình cho tim đã vượt qua những thành kiến từ xa xưa để cứu một mạng sống có giá hơn ngàn vàng.

Nhìn xung quanh, tất cả đồng nghiệp tôi đều rất trẻ. Trong lòng tôi pha trộn một niềm hy vọng to lớn về 1 tập thể cán bộ trẻ. Đây là cột mốc để tạo cho họ 1 động lực, niềm tin vượt qua những khó khăn, những suy nghĩ thông thường để vươn tới đỉnh cao khoa học khi làm việc tập thể” - GS.TS. Bùi Đức Phú chia sẻ những cảm nhận với PV bên lề.

Theo BS Phú, hy vọng sẽ có nhiều người được ghép tim hơn và hy vọng sự đầu tư của Nhà nước cho các trung tâm tim mạch, trong đó có BV Trung ương Huế vì để ghép tim ở người có thể trở thành hiện thực và phát triển sự nghiệp ghép tạng tai Việt nam thì đây là nhiệm vụ khoa học và công nghệ nhất thiết phải được đầu tư, nghiên cứu ở cấp nhà nước, là nhiệm vụ chiến lược không chỉ của riêng ngành y tế mà còn của nhiều ban ngành liên quan.

- Chi phí cho một ca ghép tim từ người cho chết não tại BV Trung ương Huế tốn khoảng 1 tỉ đồng (chỉ bằng 1/10 chi phí ca mổ như thế này tại nước ngoài. Nếu người bệnh có may mắn được cho tim, cộng với năng lực chuyên môn kỹ thuật, trình độ tổ chức của y bác sĩ BV Trung ương Huế thực hiện thành công ghép tim thì người bệnh sẽ ngày càng tin tưởng vào y học nước nhà để không ra nước ngoài điều trị với chi phí tốn kém” - GS.TS. Bùi Đức Phú. -BS Phú trước ca ghép tim có tính lịch sử này đã cho ra mắt cuốn sách “Quy trình kỹ thuật và hệ thống tổ chức trong ghép tim lấy từ người cho chết não” vào năm 2009. Trong sách miêu tả rất chi tiết những khâu công việc và thao tác cụ thể hướng dẫn bác sĩ phẫu thuật một cách chính xác nhất