Bộ Y tế: Thí điểm xử lý chất thải y tế huyện biển đảo

Chất thải y tế: Nhiều mối nguy

Chất thải y tế nguy hại gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường xung quanh. Nếu không xử lý đúng qui định, chất thải y tế sẽ gây thương tổn kép (đối với chất thải sắc nhọn, vừa gây nguy cơ lây nhiễm bệnh truyền nhiễm, vừa gây các vết thương tổn do bị kim đâm, vết cắt), các bệnh đường tiêu hóa, các bệnh ngoài da… đặc biệt nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm.

Vì vậy chúng cần được xử lý để trở nên an toàn nhưng việc xử lý này rất tốn kém. Do đó giảm thiểu chất thải y tế là điều đáng được quan tâm. Trong giảm thiểu chất thải y tế thì giảm phát sinh, phân loại đúng ngay tại nguồn và tăng tái chế sẽ làm giảm tối đa chi phí cho việc tiêu hủy, ngoài ra còn góp phần bảo vệ môi trường sống.

Hệ thống y tế đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội, các cơ sở y tế tại các huyện đảo với sự kết hợp quân dân y không chỉ đảm bảo chăm lo sức khỏe người dân huyện đảo và các đảo nhỏ xung quanh để người dân yên tâm bám biển, xây dựng và phát triển kinh tế biển đảo, hoạt động y tế còn có ý nghĩa an ninh quốc phòng trong đảm bảo sức khỏe cho lực lượng quân đội.

Theo PGS.TS Trần Thị Quỳnh Chi - Viện trưởng Viện Y học biển, tại các trung tâm y tế huyện đảo từ khâu phân loại, thu gom, lưu chứa và đặc biệt là xử lý đều chưa đạt. Đa số các đảo đều sử dụng phương pháp đốt ngay tại trung tâm y tế, gây ảnh hưởng trực tiếp nhân viên y tế, người bệnh và nhất là người thu gom, vận chuyển chất thải y tế ngoài ra còn ảnh hưởng đến các hộ dân sống khu vực xung quanh.

"Ý thức một bộ phận nhân viên y tế và người dân còn chưa nhận thức rõ về tầm quan trọng của công tác quản lý chất thải y tế và những ảnh hưởng của nó đến sức khỏe và môi trường, xa hơn nữa là ảnh hưởng đến phát triển kinh tế biển của huyện đảo. Nhìn chung, công tác quản lý chất thải chưa được quan tâm, chú trọng", PGS Chi phân tích.

Xuất phát từ thực tiễn đó, Bộ Y tế đã đồng ý giao cho Viện Y học biển chủ trì, thực hiện nhiệm vụ: "Xây dựng và triển khai mô hình quản lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế huyện đảo".

Ưu tiên phân loại, xử lý rác thải tại chỗ

PGS.TS Trần Thị Quỳnh Chi với vai trò là đồng Chủ nhiệm Dự án nhận định, dự án này sẽ đưa ra mô hình phù hợp với thực tế tại các cơ sở y tế trên đảo như: lượng rác thải không quá nhiều, đặc thù địa lý đảo cô lập với đất liền, các hộ dân sống ngay sát khuôn viên trung tâm y tế, không có khu xử lý chất thải y tế riêng biệt.

Mục tiêu đặt ra của nhiệm vụ là xây dựng và triển khai thí điểm, đánh giá hiệu quả mô hình quản lý chất thải y tế trên 3 huyện đảo Lý Sơn - Quảng Ngãi, Kiên Hải - Kiên Giang và Cát Hải - Hải Phòng. Từ đó rút kinh nghiệm, hoàn thiện bộ tài liệu hướng dẫn thực hiện mô hình, trên cơ sở đó, Bộ Y tế sẽ triển khai nhân rộng ra các huyện đảo còn lại.

Mô hình được xây dựng ưu tiên xử lý tại chỗ. Phân loại triệt để ngay tại nguồn cùng với tăng khả năng tái chế, tái sử dụng nhằm hạn chế tối đa lượng chất thải cần phải xử lý. Với thiết bị hấp tiệt trùng nhiệt độ cao, không khói, đối với chất thải sắc nhọn sau khi hấp tiệt trùng sẽ có thiết bị để cắt nhỏ trước khi đưa vào xử lý như rác thông thường. Chất thải nguy hại sau khi xử lý sẽ được thu nhỏ thể tích tối đa.

Song song với đó, việc triển khai mô hình bao gồm cả việc đào tạo, tập huấn cho cán bộ nhân viên y tế, tuyên truyền ý thức cho bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và người dân về phân loại chất thải ngay tại nguồn, nhận biết phân loại được rác thải hữu cơ, vô cơ, thực hiện giảm thiểu chất thải nhựa.

Trung tâm Y tế huyện Kiên Hải là một trong những mô hình đầu tiên được triển khai lắp đặt, bàn giao máy từ dự án quản lý chất thải y tế biển đảo, do Viện Y học biển phối hợp Cục Quản lý Môi trường Y tế thực hiện.

Khi chưa triển khai mô hình, qua điều tra khảo sát thực hành phân loại chất thải y tế tại Trung tâm Y tế huyện Kiên Hải cho thấy: Việc quản lý chất thải y tế tại đây chưa đúng. Cơ sở chưa trang bị được đầy đủ các loại túi, thùng để phân loại đúng các loại chất thải y tế.

Tất cả chất thải đều được xử lý bằng phương pháp đốt bằng lò đốt đã được trang bị từ rất lâu và thường xuyên bị hỏng. Chất thải sau khi đốt chưa đạt tiêu chuẩn và trong khi đốt phát sinh ra nhiều khói kèm theo mùi rất khét. Khu đốt rác của trung tâm y tế nằm sát với nhà dân do đó gây nhiều bức xúc và khó chịu với người dân xung quanh.  

BSCKI Nguyễn Quốc Hương - Trưởng Khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn Viện Y học biển Việt Nam chia sẻ: "Thông qua triển khai dự án, ngoài việc cung cấp, củng cố kiến thức về vấn đề phân loại rác tại nguồn, vấn đề lưu trữ rác, vận chuyển rác thì chúng tôi mang đến một giải pháp xử lý lượng rác thải được thải ra tại trung tâm y tế bằng một phương pháp phù hợp.

Bên cạnh đó, chúng tôi đã tuyên truyền cho nhân dân huyện đảo những phương pháp, kỹ năng để phân loại rác thải tại nơi sinh hoạt, nơi sản xuất và đặc biệt là trên các tàu thuyền đánh cá".

Ghi nhận thực tế, hệ thống máy hấp, xử lý rác mới, trước tiên, đã giải quyết tình trạng khói bụi, từ đó giảm bớt độc hại ảnh hưởng đến mọi người xung quanh so với hệ thống cũ. Không giống như lò đốt rác cũ cần tích rác mấy hôm mới xử lý một mẻ, với hệ thống mới này, có những loại rác không được để qua ngày cũng đã có thể xử lý được luôn.

Sau khi được tuyên truyền phương pháp phân loại rác tại nguồn, nhiều cư dân tại Kiên Hải đánh giá việc phân loại rác an toàn cho vệ sinh môi trường hơn, từ đó không những giúp cho đảo đẹp hơn, mà còn đảm bảo một môi trường sống trong lành hơn.

Cũng theo PGS.TS Trần Thị Quỳnh Chi, dự án mới chỉ ở giai đoạn đầu. Trong thời gian tới, Viện sẽ cử đại diện các nhóm hỗ trợ từ xa hoặc trực tiếp cho các trung tâm y tế trong việc đào tạo, cập nhật kiến thức về quản lý chất thải y tế, giám sát việc thực hiện mô hình kết hợp tự giám sát chủ động tại cơ sở y tế huyện đảo, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ cách làm sáng tạo của các địa phương như mua sắm xanh, giảm thiểu chất thải nhựa…