Bé trai tăng cân vù vù, chân tay rậm lông vì sai lầm trong kê đơn thuốc

Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang mới đây tiếp nhận trẻ trai 13 tuổi (Yên Sơn, Tuyên Quang) bị suy tuyến thượng thận. Nguyên nhân chỉ vì dùng thuốc chứa corticoid liều cao liên tục trong 6 tháng.

Theo lời kể của gia đình, cuối tháng 10/2023, trẻ bỗng dưng tăng cân nhanh, 5-7kg trong vòng 2 tháng, kèm theo phù, ăn uống kém, mệt nhiều... Gia đình đã đưa con đi khám tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang và được chẩn đoán bị hội chứng thận hư và sử dụng thuốc prednisolone điều trị theo phác đồ. Sau 10 ngày, trẻ tiến triển tốt, được ra viện và hẹn tái khám sau 4 tuần.

Tuy nhiên, sau khi về uống thuốc, do thấy tình trạng trẻ ổn định nên thay vì quay lại bệnh viện tái khám, gia đình đưa con đến khám ở một phòng khám tư. Đến tháng 2, mặc dù xét nghiệm của trẻ tiến triển tốt nhưng bác sĩ phòng khám tư vẫn cho trẻ duy trì liều tấn công 12 viên prednisolone 5mg/ngày. 

Gần đây, gia đình thấy trẻ tăng cân nhanh (khoảng 1kg/tháng) kèm theo mệt mỏi nên đã đưa trẻ quay trở lại phòng khám tư đó và được chuyển tuyến đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang. 

Trẻ nhập viện với các biểu hiện lâm sàng của hội chứng cushing như chân tay rậm lông, huyết áp thấp (80/50mmgHg), chỉ số cortisol thấp (6,5 nmol/l)… Các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid kéo dài. Bệnh nhi đã được chuyển ngay về tuyến trung ương để điều trị.

Suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất quá ít cortisol, dẫn đến rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Điều này ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, thậm chí gây tử vong.

Theo Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh), một trong những nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận cấp là do dùng thuốc có chứa corticoid chữa bệnh không đúng cách. Việc uống quá nhiều thuốc corticoid sẽ ức chế các hoạt động của tuyến thượng thận và khi ngừng uống thuốc này thì tuyến thượng thận mất khả năng phục hồi về trạng thái hoạt động bình thường.

Đặc biệt, nếu người bệnh đồng thời gặp phải stress mạnh về tinh thần hoặc thể chất (chấn thương, phẫu thuật...) thì tình trạng suy tuyến thượng thận có thể trở nên trầm trọng và gây nguy hiểm cho tính mạng.

Ngoài suy tuyến thượng thận cấp, corticoid có những tác dụng phụ khác khá nguy hiểm (như hội chứng cushing, loãng xương…).

Bác sĩ khuyến cáo, để phòng ngừa suy tuyến thượng thận, người bệnh nên lưu ý luôn sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng quá nhiều thuốc chứa thành phần gây bệnh trong thời gian dài. 

Các thuốc không được bác sĩ kê toa (kể cả thuốc đông y) trong điều trị các bệnh lý xương khớp hoặc thuốc trị cảm ho, sổ mũi, viêm xoang… có tác dụng kháng viêm, giảm đau mạnh đều có nguồn gốc từ corticoid. Nếu bệnh nhân tự ý mua thuốc về dùng một cách tùy tiện không theo sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ sẽ rất dễ gây hậu quả khôn lương.

Nếu phải dùng corticoid để điều trị bệnh, người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ trong liệu trình sử dụng thuốc, tránh lạm dụng thuốc.