Xét xử Nguyễn Thị Thanh Nhàn trong vụ án thứ 5: Vì sao thông thầu với AIC?

Đơn vị tư vấn sử dụng báo giá của chủ đầu tư

Ngày 17/3 - ngày đầu diễn ra phiên xét xử 13 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Trung tâm ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) và các đơn vị liên quan, Hội đồng xét xử (HĐXX) sơ thẩm Tòa án nhân dân TP Hà Nội dành nhiều thời gian để làm rõ sai phạm của nhóm bị cáo tại Công ty CP tiến bộ quốc tế AIC (Công ty AIC) và đơn vị tư vấn đấu thầu.

Trong vụ án trên, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Chủ tịch Công ty CP tiến bộ quốc tế AIC bị xét xử về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. Đây là vụ án thứ 5 bà Nhàn bị xét xử vắng mặt do đang bỏ trốn.

12 bị cáo còn lại bị xét xử về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. 

Vụ án khởi nguồn vào năm 2016, khi Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) thực hiện gói thầu mua sắm trang thiết bị và thuê dịch vụ kỹ thuật nhằm theo dõi, phân tích sự cố, tấn công an toàn thông tin mạng trên một số kênh kết nối Internet quốc tế với tổng vốn 95 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Trọng Đường, Giám đốc VNCERT khi đó, bị cáo buộc nhận 1 tỷ đồng của AIC để chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện cho công ty này trúng thầu với giá khống, gây thiệt hại hơn 17 tỷ đồng.

Công ty TNHH thương mại và dịch vụ Khang Phát (Công ty Khang Phát) được ông Đường chỉ định là đơn vị tư vấn khảo sát, lập dự án. 

Tại tòa, bị cáo Vũ Duy Cường, Giám đốc Công ty Khang Phát trình bày, trung tâm VNCERT đã ký với công ty của Cường 4 hợp đồng tư vấn để xây dựng hồ sơ đấu thầu thực hiện dự án.

Song do bản thân Cường có những sai phạm dẫn đến việc AIC trúng thầu.

Cụ thể, với vai trò tư vấn, Công ty Khang Phát phải có trách nhiệm kiểm duyệt chặt hồ sơ dự thầu, và xây dựng hồ sơ mời thầu, dự toán gói thầu,… Tuy nhiên, khâu kiểm soát hồ sơ của Công ty Khang Phát đã có vấn đề khi để cho Công ty AIC không đủ năng lực kinh nghiệm vẫn được dự thầu.

Ngoài ra, tại phần nghiên cứu dự toán gói thầu, Công ty Khang Phát không độc lập lấy các báo giá về các thiết bị mà căn cứ theo báo giá mà VNCERT cung cấp (VNCERT cũng là đơn vị nhận báo giá từ AIC).

Đối với những sai phạm này, ông Cường phân trần xuất phát từ khó khăn thực tế, do một số thiết bị trong gói thầu mang tính đặc thù cao, đơn vị tư vấn không khảo được giá thị trường nên dùng báo giá của chủ đầu tư (VNCERT) cung cấp.

Giám đốc Công ty Khang Phát thừa nhận khâu kiểm soát hồ sơ không tốt nên "người ta đưa danh mục thiết bị gì, ra hay vào đều không biết".

"Là công ty tư vấn nhưng lại lấy báo giá từ chủ đầu tư để làm căn cứ tư vấn, thế lúc đó còn cái chức năng tư vấn nữa không?", HĐXX thẩm vấn.

"Do năng lực công ty hạn chế", Vũ Duy Cường trả lời.

Không tự thu thập báo giá để đưa ra dự toán

Tương tự, bị cáo Mai Phương Nam, Phó Giám đốc Công ty Khang Phát phân trần, giá thiết bị đặc thù không có sẵn trên thị trường dẫn đến việc công ty không khảo sát được giá.

Bị cáo Nam trình bày, giá đấu thầu phụ thuộc vào VNCERT, "đưa cho giá nào thì đưa vào hồ sơ giá đó", không tự đi thu thập báo giá để đưa ra dự toán.

Trong vụ án này, ngoài bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn còn có 2 người từng bị xét xử trong 4 vụ án khác đều liên quan sai phạm đấu thầu mua sắm thiết bị công tại TPHCM, Điện Biên, Thanh Hóa, Bắc Ninh là Đặng Xuân Minh, Giám đốc Công ty cổ phần thẩm định giá BTC VALUE và Nguyễn Quốc Việt thẩm định viên tại Công ty BTC VALUE.

Minh và Việt bị cáo buộc thông đồng trong thẩm định giá và ban hành chứng thư thẩm định theo giá mà AIC cung cấp, không qua trực tiếp khảo sát thị trường.

Tại phiên tòa này, Minh thừa nhận sai phạm và cho rằng nhận thức của bản thân và công ty định giá thời điểm xảy ra vụ án là chủ quan, nghĩ việc thẩm định giá dự toán chỉ là thủ tục hồ sơ, không quan trọng.

Đặng Xuân Minh cho biết, các công ty thẩm định khi đó đều có thói quen yêu cầu khách (chủ đầu tư) gửi dự toán trước, sau đó dựa vào đó để tiến hành thẩm định lại, không xây dựng thẩm định giá từ đầu.

"Công ty thẩm định của bị cáo sai là do chỉ dựa vào giá của chủ đầu tư VNCERT cung cấp, không đi khảo sát độc lập", bị cáo Minh phân trần.

Cũng giống như Minh, Nguyễn Quốc Việt cho rằng bối cảnh chung của ngành thẩm định khi đó là nhận thức chưa đầy đủ về mức độ quan trọng của chứng thư thẩm định giá, kết quả thầu.

Việt khai, với thông lệ quốc tế, giá khởi điểm trong chứng thư chỉ là giá căn cứ ban đầu. Còn tại Việt Nam, đa số trường hợp nhà thầu và chủ đầu tư đều lấy đó làm giá trúng thầu nên nhận thức giá trong chứng thư thẩm định mà mình ban hành sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả thầu nói chung.

Mặc dù nhận sai nhưng Việt phân trần bản thân chỉ vô tình tạo điều kiện cho VNCERT và AIC thông đồng đẩy giá.