Y án tử hình bà Trương Mỹ Lan

Sáng 3/12, HĐXX đưa ra phán quyết về vụ án Tham ô tài sản; Vi phạm quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; Đưa, nhận hối lộ xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, SCB cùng các cơ quan, tổ chức có liên quan khác.

Căn cứ vào phân tích đánh giá có trong hồ sơ vụ án, diễn biến tại tòa, HĐXX phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan tử hình về tội Tham ô tài sản, 20 năm tù tội Đưa hối lộ, 16 năm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tổng hợp hình phạt bị cáo phải chấp hành chung là tử hình.

Số tiền thiệt hại của vụ án là đặc biệt lớn

Tại tòa phúc thẩm, bị cáo Trương Mỹ  Lan thay đổi kháng cáo sang xin giảm nhẹ hình phạt, HĐXX cho rằng việc thay đổi là phù hợp quy định pháp luật. 

Tòa xác định, bà Lan là người sở hữu 91,5% cổ phần của SCB, đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền ngân hàng. Bà Lan là người nắm quyền chi phối hoạt động tại SCB, không chỉ chi phối hoạt động tín dụng mà còn can thiệp vào công tác nhân sự tại nhà băng này.

Với lập luận trên, HĐXX bác bỏ quan điểm bào chữa của luật sư về việc bị cáo Trương Mỹ Lan không có chức vụ, quyền hạn tại SCB.

Để hợp thức hóa việc rút tiền và tránh bị phát hiện sai phạm, bà Lan yêu cầu cán bộ ở SCB chuyển tiền giải ngân vào các công ty "ma", sau đó rút tiền mặt hoặc chuyển lòng vòng nhằm cắt đứt dòng tiền. Trong đó, từ năm 2012 đến 2017, bà Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng vay 368 khoản.

Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo, các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của bà Lan là phạm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, bà Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về đường lối xử lý đối với các sai phạm xảy ra trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của bà Lan phạm tội Tham ô tài sản.

Trong suốt 10 năm thâu tóm SCB, bà Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi. Theo tòa, số tiền thiệt hại của vụ án là đặc biệt lớn.

Ngoài ra, để che giấu thực trạng yếu kém của SCB, giúp nhà băng thoát khỏi diện kiểm soát đặc biệt, bà Lan còn chỉ đạo thuộc cấp mua chuộc đoàn cán bộ thanh tra. Trong đó, Võ Tấn Hoàng Văn đã 4 lần đưa cho bà Đỗ Thị Nhàn (Cục trưởng Thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước) số tiền 5,2 triệu USD; đưa tiền và quà cho các thành viên đoàn thanh tra để bưng bít sai phạm, tạo điều kiện cho SCB được tiếp tục tái cơ cấu. Hành vi này là phạm tội Đưa hối lộ.

Chưa đủ căn cứ giảm án

Quá trình xét xử phúc thẩm, bà Lan không kêu oan về 3 tội danh bị cáo buộc là Tham ô tài sản, Đưa hối lộ, Vi phạm quy định trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, chỉ xin tòa xem xét bối cảnh phạm tội để giảm nhẹ hình phạt tử hình.

Đồng thời, bà cũng xin tòa xem xét tính toán lại số tiền bị cáo buộc chiếm đoạt, định giá lại các tài sản bị kê biên. Giá trị của các tài sản này theo định giá của Công ty Hoàng Quân (công ty được chọn định giá tài sản trong vụ án) là quá thấp.

Ngoài ra, bà Lan xin lại một số tài sản của người thân và gia đình có nguồn gốc từ trước thời điểm tham gia tái cơ cấu ngân hàng như: Căn biệt thự cổ 110-112 Võ Văn Tần, tòa nhà 19-25 Nguyễn Huệ, 24 Lê Lợi... là những tài sản do mẹ bà mua cho các cháu và một số tài sản là trụ sở của Vạn Thịnh Phát.

Bà Lan nhiều lần nói đang lên phương án chi tiết khắc phục hậu quả vụ án để gửi cho tòa và cam kết chịu trách nhiệm về toàn bộ số tiền Ngân hàng Nhà nước cho SCB mượn.

Chủ tịch Vạn Thịnh Phát cũng lần đầu nhắc đến khoản tiền 5.000 tỷ đồng tăng vốn điều lệ cho SCB nộp năm 2021, nhưng chưa được Ngân hàng Nhà nước ghi nhận nên đề nghị tòa thu hồi. Bà cũng đề nghị tòa thu hồi số tiền hơn 2.000 tỷ đồng mà bà và SCB cho một đối tác vay khi thực hiện thỏa thuận nhận chuyển nhượng dự án trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa.

Các bị cáo khác nguyên là lãnh đạo cấp cao, nhân viên của SCB và Vạn Thịnh Phát đề nghị tòa xem xét bối cảnh thực hiện hành vi phạm tội để giảm nhẹ một phần hình phạt.

Đối với kháng cáo của Trương Mỹ Lan, HĐXX cho rằng bị cáo tham gia nhiều hành vi phạm tội, một lúc phạm nhiều tội, xâm phạm nghiêm trọng tới hoạt động tài chính ngân hàng. Cấp sơ thẩm tuyên phạt bà Lan mức án tử hình là đúng người, đúng tội, tương xứng với hành vi phạm tội của người này.

Tại tòa, bà Lan nói đồng ý dùng các tài sản để khắc phục hậu quả nhưng tổng tài sản đưa vào chưa đủ 3/4 để giảm nhẹ hình phạt tử hình về tội Tham ô tài sản.

HĐXX ghi nhận bà Lan có chuyển biến nhận thức, thừa nhận sai phạm, đưa tài sản vào khắc phục hậu quả. Đây là những tình tiết mới nên tòa ghi nhận và giảm nhẹ cho bà chủ Vạn Thịnh Phát về tội Vi phạm quy định cho vay trong các tổ chức tín dụng.

Theo HĐXX, sau khi bản án có hiệu lực, bà Trương Mỹ Lan tiếp tục khắc phục hậu quả đủ 3/4 sẽ được xem xét giảm nhẹ hình phạt từ tử hình xuống chung thân.

Mức án với cháu bà Trương Mỹ Lan quá nghiêm khắc

Đối với kháng cáo của Võ Tấn Hoàng Văn, HĐXX cho rằng người này có nhiều tình tiết giảm nhẹ mới, nộp thêm 500 triệu đồng. Từ đó, tòa giảm nhẹ một phần hình phạt về tội Vi phạm quy định cho vay trong các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, hậu quả vụ án đặc biệt lớn nên tòa bác kháng cáo của bị cáo xin giảm nhẹ hình phạt tù chung thân về tội Tham ô tài sản.

Theo HĐXX, bị cáo Trương Huệ Vân (cháu bà Lan) là người có quan hệ thân với bà Lan nên phạm tội có phần bị lệ thuộc. Bản thân bị cáo Vân không hiểu biết về lĩnh vực tài chính, ngân hàng.

Tòa cho rằng sai phạm của bị cáo Vân gây thiệt hại thấp nhất trong nhóm tội Tham ô tài sản, hình phạt cấp sơ thẩm tuyên phạt là quá nghiêm khắc. Tại tòa, phúc thẩm, Vân đã nộp lại 15 tỷ đồng, bị cáo có nhiều đóng góp cho xã hội, được nhiều người có đơn xin giảm nhẹ hình phạt. Từ đó, HĐXX chấp nhận kháng cáo, giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo Trương Huệ Vân.

Với ông Chu Lập Cơ, HĐXX cho rằng, bị cáo đã có hành vi giúp sức cho Trương Mỹ Lan rút tiền, gây thiệt hại hơn 9.000 tỷ đồng. Bản thân bị cáo là người nước ngoài, hạn chế hiểu biết pháp luật Việt Nam, thực hiện hành vi theo chỉ đạo của vợ.

HĐXX ghi nhận cho ông Cơ hàng loạt tình tiết giảm nhẹ như có nhiều đóng góp cho xã hội, nhân thân tốt, nhiều người có đơn xin giảm nhẹ hình phạt... Bên cạnh đó, sau khi xét xử sơ thẩm, chồng bà Lan đã nộp 15 tỷ đồng khắc phục hậu quả. Tòa phúc thẩm xác định bản án sơ thẩm tuyên phạt ông Cơ 9 năm tù là quá nghiêm khắc, từ đó chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ của chồng bà Lan.

Trong nhóm tội Tham ô tài sản, nhiều bị cáo cũng được HĐXX chấp nhận kháng cáo, giảm nhẹ hình phạt.