Một bị cáo tử vong trước phiên xét xử cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang

Sáng mai 21/11, TAND TP Hà Nội sẽ mở phiên tòa sơ thẩm vụ án "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng", đưa cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang (66 tuổi) ra xét xử.

Ngoài ra các bị cáo Dương Huy Liệu (74 tuổi, cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Bộ Y tế), Nguyễn Nam Liên (52 tuổi, cựu Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Bộ Y tế, Bộ Y tế), Phạm Thị Minh Nga (50 tuổi, chuyên viên Vụ Kế hoạch Tài chính Bộ Y tế, cựu Kế toán trưởng Ban quản lý thực hiện kế hoạch phòng, chống dịch cúm A Bộ Y tế) và Nguyễn Việt Hùng (66 tuổi, cựu Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế) cũng bị VKSND Tối cao truy tố về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Trong phiên tòa này, TAND TP Hà Nội cũng đưa ra xét xử 4 bị cáo khác về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ", gồm: Lương Văn Hóa (65 tuổi, cựu Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long), Nguyễn Thanh Tòng (63 tuổi, cựu Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long), Nguyễn Văn Thanh Hải (55 tuổi, cựu Kế toán trưởng Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long) và Ngô Hữu Hiếu Nghĩa (70 tuổi, cựu Giám đốc Chi nhánh TPHCM, kiêm Giám đốc điều hành phòng xuất nhập khẩu thuộc Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long).

Tuy nhiên, ngày 20/11, luật sư Võ Hồng Hiền, người bào chữa cho bị cáo Nguyễn Thanh Tòng, thông tin thân chủ của mình đã tử vong do bệnh lý. 

Trong phiên xét xử ngày mai, HĐXX đã triệu tập đại diện Bộ Y tế với tư cách là nguyên đơn dân sự, triệu tập đại diện Công ty Cổ phần Dược phẩm Cửu Long, đại diện Tổng Công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) cùng 5 người khác liên quan vụ án.

Theo cáo trạng, Công ty Dược Cửu Long được thành lập năm 2004, ban đầu có vốn nhà nước chiếm hơn 51%. Đến năm 2019, sau khi nhà nước thoái toàn bộ vốn, Dược Cửu Long trở thành công ty cổ phần 100% vốn tư nhân.

Năm 2005, dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp, Thủ tướng phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir để phòng, chống dịch tại Việt Nam. Bộ Y tế được giao nhiệm vụ tổ chức triển khai, chỉ đạo, giám sát việc sản xuất thuốc, dự trữ thuốc theo kế hoạch.

Bộ Y tế sau đó giao Vụ Kế hoạch - Tài chính phối hợp cùng Bộ Tài chính xây dựng giá thuốc Oseltamivir sản xuất trong nước. Trong số các doanh nghiệp được Bộ Y tế đặt hàng sản xuất thuốc Oseltamivir, Dược Cửu Long là một lựa chọn.

Từ tháng 2 đến tháng 4/2006, Dược Cửu Long nhập 520kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Dược Cửu Long đã thanh toán cho Mambo 5,25 triệu USD, còn lại 3,848 triệu USD được trả chậm sáu tháng kể từ ngày nhận hàng.

Sau này, giá nguyên liệu giảm, bị can Lương Văn Hóa, cựu Tổng Giám đốc Dược Cửu Long đã chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,848 triệu USD; đồng thời, hoàn thiện giấy tờ để ngoài sổ sách số tiền này.

Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu. Khi bị phát hiện và yêu cầu báo cáo về việc thanh toán tiền mua nguyên liệu, bị can tiếp tục chỉ đạo cấp dưới làm các thủ tục lòng vòng để hợp thức hồ sơ thanh toán.

Cáo trạng xác định, số tiền mà Dược Cửu Long giữ lại không thanh toán cho Công ty Mambo là khoản tiền có nguồn gốc thuộc ngân sách nhà nước. Các bị can tại Dược Cửu Long đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để làm trái công vụ, trái nguyên tắc tài chính, cố ý không báo cáo Bộ Y tế, Bộ Tài chính để hạch toán giảm nợ và ghi giảm giá vốn. Hành vi này dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD (tương đương hơn 61 tỷ đồng).

Về phía Bộ Y tế, VKS nhận định các bị can tại cơ quan này được giao nhiệm vụ ký kết hợp đồng, theo dõi việc thực hiện, thanh quyết toán hợp đồng và định kỳ kiểm tra, đánh giá việc mua bán nguyên liệu sản xuất thuốc giữa Dược Cửu Long và nhà cung cấp.

Tuy vậy, các bị can đã thiếu trách nhiệm, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, không xem xét, đánh giá việc thực hiện điều khiển đàm phán giá mua nguyên liệu, không kiểm tra báo cáo tài chính, chứng từ thanh toán… Việc này dẫn đến hậu quả không phát hiện Dược Cửu Long được giảm giá và giữ lại số tiền 3,848 triệu USD.

Ông Cao Minh Quang với tư cách trưởng ban chỉ đạo giải quyết những vấn đề liên quan đến thuốc Tamiflu và Oseltamivir, ký quyết định thành lập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tình hình mua, bảo quản, sử dụng thuốc.

Tuy nhiên, khi được trưởng đoàn là ông Nguyễn Việt Hùng báo cáo về việc Dược Cửu Long chưa thanh toán cho nhà cung cấp 3,484 triệu USD, đồng thời cả Bộ Tài chính và Bộ Y tế đều có chỉ đạo kiểm tra đối với số tiền này, ông Quang đã không chỉ đạo kiểm tra, làm rõ.

Tại cơ quan điều tra, ông Quang khai khi được Bộ Y tế chỉ đạo kiểm tra số tiền 3,848 triệu USD, ông đã giao Cục Quản lý Dược tổng hợp ý kiến để báo cáo Thủ tướng, nhưng Cục Quản lý Dược không làm theo. Do bận nhiều việc, bị can không đề xuất hay giao đơn vị có chức năng kiểm tra tiếp.

Ông Quang còn cho rằng việc kiểm tra tài chính là nhiệm vụ của Thứ trưởng Bộ Y tế phụ trách tài chính, không thuộc nhiệm vụ của mình. Dù vậy, ông thừa nhận có thiếu sót khi không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, chức trách được giao.

Sau khi kết thúc điều tra vụ án, ông Quang có đơn gửi cơ quan điều tra và VKS xác nhận sai phạm, đồng thời tự nguyện nộp 1,5 tỷ đồng để khắc phục hậu quả.

Về phía mình, cựu Cục phó Cục Quản lý Dược Nguyễn Việt Hùng thừa nhận có thiếu sót khi chưa tham mưu đầy đủ cho lãnh đạo Bộ Y tế, không chỉ đạo kiểm tra hay đề xuất kiểm tra tiếp đối với số tiền 3,484 triệu USD của Dược Cửu Long, không tổng hợp ý kiến thành viên đoàn kiểm tra để làm rõ công ty đã thanh toán tiền mua nguyên liệu hay chưa…