Hà Nội: Xét xử vụ bồi thường “thừa” hơn 20 tỷ đồng giải phóng mặt bằng

Từ ngày 3/7, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 8 bị cáo nguyên là lãnh đạo, cán bộ xã Xuân Đỉnh, huyện Từ Liêm (cũ), nay là quận Bắc Từ Liêm (Hà Nội) do vi phạm về đất đai.

Theo đó, 3 bị cáo bị đưa ra xét xử về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” gồm: Nguyễn Hữu Khiêm (cựu Chủ tịch UBND xã Xuân Đỉnh), Nguyễn Thị Xuân Hương (cựu cán bộ địa chính xã) và Nguyễn Thị Gấm (cựu Chủ nhiệm Hợp tác xã Xuân Đỉnh).

Các bị cáo bị xét xử về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” gồm: Nguyễn Minh Công (cựu cán bộ Phòng TN&MT huyện Từ Liêm), Lục Văn Cường (cựu Phó trưởng phòng giải phóng mặt bằng - Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố); Nguyễn Tuấn Anh (cựu cán bộ Phòng giải phóng mặt bằng - Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố); Hoàng Minh Đức (cựu cán bộ Ban bồi thường giải phóng mặt bằng huyện Từ Liêm) và Vũ Quý Dương (cựu Phó trưởng phòng TN&MT huyện Từ Liêm).

Thẩm định hiện trạng đất trên… giấy

Theo cáo trạng truy tố, dự án Tây Hồ Tây được cấp phép cho Công ty TNHH Phát triển THT (doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài) đầu tư phát triển khu đô thị trên diện tích 207,66 ha, trong đó có xã Xuân Đỉnh. Dự án đã được UBND TP Hà Nội phê duyệt quy hoạch tỷ lệ 1/2.000.

Sau khi được cấp phép, Công ty THT ký hợp đồng với Trung tâm phát triển quỹ đất Hà Nội để bồi thường, giải phóng mặt bằng. Năm 2007, UBND TP Hà Nội có quyết định thu hồi 1.173.030 m2 đất tại xã Cổ Nhuế và Xuân Đỉnh (huyện Từ Liêm), nay là phường Xuân Tảo và phường Cổ Nhuế 1 (quận Bắc Từ Liêm).

UBND huyện Từ Liêm đã ra quyết định thu hồi đất của từng hộ gia đình để bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng theo quy định. Tổng kinh phí giải phóng mặt bằng theo dự toán là 337,1 tỷ đồng. Nguồn tiền này do Công ty THT ứng trước và sau này được đối trừ vào tiền thuê đất.

Thanh tra TP Hà Nội sau đó phát hiện tổ công tác xã Xuân Đỉnh và UBND xã Xuân Đỉnh trong quá trình giải phóng mặt bằng đã không thực hiện đúng quy trình dẫn đến sai phạm về kê khai hiện trạng, xác nhận, thẩm định nguồn gốc đất gây thất thoát cho nhà nước số tiền 26,9 tỷ đồng. Năm 2015, Thanh tra thành phố đã chuyển hồ sơ cho cơ quan công an xử lý.

Kết quả điều tra cho thấy, từ tháng 6 đến tháng 11/2010, có 29 hộ dân có diện tích đất thừa (theo tiêu chuẩn mỗi khẩu được 525 m2). Tổ công tác giải thích số diện tích đất thừa nếu kê khai sẽ không được bồi thường và phải trả lại hoặc điều chuyển cho hộ thiếu đất. Các hộ này đã tự điều chuyển cho 29 hộ thiếu đất, tổng diện tích là 5.344 m2 và có đơn xin điều chuyển đất nông nghiệp để được nhận tiền đền bù.

Bị cáo Nguyễn Hữu Khiêm khi đó là Chủ tịch UBND xã Xuân Đỉnh và Nguyễn Thị Xuân Hương (cán bộ địa chính xã), Nguyễn Thị Gấm (Chủ nhiệm Hợp tác xã Xuân Đỉnh) biết việc làm của các hộ dân là trái luật nhưng vẫn ký, đóng dấu xác nhận.

Tin tưởng vào giấy xác nhận nguồn gốc đất, các thành viên trong tổ công tác ký vào biên bản điều tra xác minh để hoàn thiện hồ sơ. Trên thực tế, không có việc xác minh hiện trạng đất, không đối chiếu hồ sơ quản lý đất đai.

Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Từ Liêm đã thẩm định nhưng cũng không đến thực địa để điều tra. Chủ tịch UBND huyện Từ Liêm đã ký quyết định phê duyệt phương án bồi thường cho 29 hộ gia đình nhận số tiền 20,9 tỷ đồng.

Căn cứ vào quyết định trên, Trung tâm phát triển quỹ đất đã chi trả tiền mặt cho các hộ dân số tiền trên. Sau khi cơ quan điều tra xác minh, năm 2013, UBND huyện Từ Liêm mới ra các quyết định thu hồi và hủy bỏ quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường với 4 hộ dân số tiền là 576 triệu đồng. Đến nay, còn 20,4 tỷ đồng chưa thu hồi được.

Cựu Chủ tịch xã bị đề nghị 13-14 năm tù

Quá trình điều tra, các bị can khai lý do không thực địa vì năm 2008 trên địa bàn xã Xuân Đỉnh có trận lũ lớn làm mất hết bờ vùng, bờ thừa nên khó xác định. Ông Khiêm chỉ đạo căn cứ vào bản kê khai và hồ sơ quản lý đất để xác nhận.

Ngoài ra, theo cơ quan tố tụng, từ tháng 6 đến tháng 11/2010, có 11 hộ gia đình kê khai 4.929 m2 đất mương, đường giao thông là đất nông nghiệp để nhận bồi thường 5,9 tỷ đồng.

Cơ quan tố tụng xác định, 29 hộ nhận đất và 11 hộ gia đình kê đất nhận tiền đền bù sai quy định nhưng chưa đến mức xử lý hình sự. Do thời hiệu xử phạt hành chính đã hết nên cơ quan điều tra không đề cập xử lý.

Sau 3 ngày thẩm vấn, đại diện Viện KSND TP Hà Nội đã đề nghị HĐXX sơ thẩm tuyên phạt bị cáo Nguyễn Hữu Khiêm từ 13 đến 14 năm tù, bị cáo Gấm từ 12 đến 13 năm tù và bị cáo Hương từ 10 đến 11 năm tù cùng về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Với tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, đại diện Viện Kiểm sát đề nghị HĐXX xử phạt Nguyễn Minh Cường từ 42 đến 48 tháng tù. Các bị cáo còn lại cùng bị đề nghị xử phạt cùng mức từ 30 đến 36 tháng tù và cho hưởng án treo.

Về trách nhiệm dân sự, đại diện VKS đề nghị buộc bị cáo Khiêm, Gấm, Hương phải liên đới bồi thường số tiền 26 tỷ đồng cho nhà nước và đại diện là Trung tâm quỹ đất Hà Nội.

Phiên tòa vẫn đang tiếp diễn.

Tiến Nguyên