Đề nghị truy tố cựu Thứ trưởng Bộ TNMT Nguyễn Linh Ngọc

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa hoàn tất bản kết luận điều tra vụ án khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc, đề nghị VKSND Tối cao truy tố 27 bị can.

Trong đó, Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương, bị đề nghị truy tố về 3 tội danh Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên, Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng và Gây ô nhiễm môi trường.

Cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Nguyễn Linh Ngọc bị đề nghị truy tố tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Một số bị can khác tại Bộ TNMT bị đề nghị truy tố tội danh trên còn có Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản... 

Cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái Hồ Đức Hợp cũng bị đề nghị truy tố về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Các bị can còn lại trong vụ án bị điều tra về các tội: Buôn lậu; Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; Gây ô nhiễm môi trường; Vi phạm quy định kế toán…

Theo kết luận điều tra, năm 2013, một số lãnh đạo, cán bộ Bộ TNMT có vi phạm trong việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Thái Dương

Cụ thể, Công ty Thái Dương được Bộ TNMT cấp phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) từ năm 2009. Đến tháng 5/2011, Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm nhưng chưa được thông qua.

Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị, yêu cầu khai thác khoáng sản nhất thiết phải gắn với chế biến sâu. Do đó, Công ty Thái Dương phải lập, bổ sung dự án "Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm" (gọi tắt là: Dự án chế biến sâu đất hiếm), trình các cơ quan có thẩm quyền thẩm định và xin ý kiến Chính phủ.

Bộ Công Thương đã thẩm định dự án, báo cáo Thủ tướng là khả thi. Bộ TNMT sau đó được giao thẩm định cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Tháng 6/2013, việc cấp phép được thực hiện theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 nên dự án của Công ty Thái Dương thay đổi cả về quy mô và tính chất, không chỉ có dự án khai thác, tuyển quặng như khi xin cấp phép năm 2011.

Dự án này phải gồm 3 thành phần không thể tách rời là "khai thác, tuyển quặng"; "nhà máy thủy luyện Yên Bái" và "nhà máy chiết tách Hải Phòng".

Tuy nhiên, trong hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương mới chỉ có giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp năm 2011, hết hạn năm 2012.

Đồng thời, vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương chỉ có 200 tỷ đồng, không đảm bảo tỷ lệ vốn ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (1.953 tỷ đồng) theo quy định tại Luật Khoáng sản năm 2010.

Theo kết luận điều tra, nhóm cán bộ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ, đứng đầu là bị can Nguyễn Văn Thuấn biết Công ty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn đề xuất lãnh đạo Bộ TNMT cấp giấy phép.

Sau đó, ông Nguyễn Linh Ngọc là người ký giấy phép này. Quá trình này, vị cựu Thứ trưởng khẳng định không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn nhưng thừa nhận hành vi của ông là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỷ đồng.

Trong khi đó, Thuấn khai nhận đã được Huấn "cảm ơn" 500 triệu đồng. 

Tại tỉnh Yên Bái, kết quả điều tra cho thấy sau khi được cấp phép, Công ty Thái Dương không thực hiện đúng các nội dung theo quy định, đặc biệt là không tinh luyện quặng đất hiếm trước khi bán mà tiêu thụ quặng thô.

Sở TNMT tỉnh Yên Bái biết những sai phạm của Công ty Thái Dương nhưng không tổ chức thanh tra, kiểm tra; không có biện pháp xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý để ngăn chặn, chấn chỉnh.

Năm 2021, khi Công ty Thái Dương làm thủ tục xin gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản, Hồ Đức Hợp, khi đó là Giám đốc Sở, đã báo cáo không trung thực tới UBND tỉnh, che giấu sai phạm của doanh nghiệp. Do vậy, Công ty Thái Dương tiếp tục khai thác trái phép đất hiếm.