Ô tô điện cỡ nhỏ và cơ hội hiện thực hóa giấc mơ "bốn bánh" của người Việt

"Cơn khát" ô tô của người Việt

Tình cảnh tắc đường bởi hàng dài ô tô dễ dàng bắt gặp tại các thành phố lớn ở Việt Nam nhưng điều đó không phản ánh đúng về tỷ lệ sở hữu phương tiện này. Thực tế theo thống kê năm 2022, trung bình 1.000 người Việt thì có 46 người sở hữu ô tô, thuộc diện thấp nhất Đông Nam Á.

Trong khi đó, bảng thống kê được đăng tải  bởi Paultan từ năm 2019 thì tỷ lệ sở hữu ô tô của người Việt còn thấp hơn nữa.

Với người Việt, xe máy vẫn là phương tiện di chuyển chính, với khoảng trên 65 triệu chiếc được đăng ký, tức trung bình cứ 3 người thì sẽ có 2 người sở hữu 1 xe máy. Tuy nhiên giới chuyên gia nhận định, thị trường xe máy tại đất nước ta đang ở giai đoạn bão hòa, mức tăng trưởng sẽ ổn định và khó có đột biến.

Trong khi đó, thị trường ô tô lại chứng kiến sự tăng trưởng mạnh. Theo số liệu tổng hợp của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng của các đơn vị thành viên trong năm 2022 đạt 404.635 xe, tăng 33% so với năm 2021. Trong khi đó, TC Motor - nhà phân phối dòng xe Hyundai tại Việt Nam, cho biết bán ra 81.582 xe các loại.

Cộng thêm số liệu của VinFast, ước tính người Việt đã sở hữu khoảng 509.141 xe trong năm qua, vượt xa con số khoảng 410.000 xe của năm 2021. Đó là chưa kể nhiều đơn vị không công bố doanh số như các thương hiệu hạng sang Audi, Mercedes-Benz, BMW hay Nissan, Subaru, Volkswagen.

"Bốn bánh" vẫn là ước mơ xa vời

Những con số trên cho thấy sự gia tăng đáng kể trong nhu cầu mua sắm ô tô tại Việt Nam. Nhìn vào xu hướng chung của thế giới thì "bốn bánh" cũng là đích đến chung. Tuy nhiên việc sở hữu phương tiện này vẫn ngoài tầm với của phần đông người dân Việt.

Theo Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân theo tháng của người lao động năm 2022 đạt 6,7 triệu đồng. Trong khi đó, chiếc ô tô rẻ nhất Việt Nam hiện nay có giá 349 triệu đồng chưa kể chi phí lăn bánh (không tính các xe đã qua sử dụng). Thậm chí hiện nay, phân khúc xe giá rẻ lại càng ít lựa chọn khi nhiều hãng bỏ mẫu, ngừng phân phối.

Sở hữu ô tô đã khó, khách hàng còn phải chi các khoản chi phí không hề nhỏ cho việc bảo trì, bảo dưỡng. Tại các thành phố lớn còn tốn kém tiền gửi xe, bất tiện khi đi vào các ngõ ngách nhỏ trong khi đường xá đông đúc. Chi phí hiện hữu hơn cả là tiền xăng, dầu trong bối cảnh giá nhiên liệu tăng cao.

Ô tô điện cỡ nhỏ có thể là lời giải

Kịch bản đang diễn ra tại Trung Quốc - thị trường được xem là có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam - đó là sự bùng nổ của xe điện cỡ nhỏ. Thực tế, loại phương tiện này sinh ra để lấp đầy khoảng trống giữa xe máy và ô tô, xét cả trên phương diện giá thành cũng như công năng sử dụng.

Theo trang TheChinaProject, xe điện cỡ nhỏ đặc biệt phù hợp cho các chuyến đi ngắn trong đô thị. Chúng cơ động trên các đường phố đông đúc, dễ dàng tìm được chỗ đỗ nhưng vẫn sở hữu những tính năng cơ bản của một chiếc ô tô - có thể chở đủ 4 người và giúp họ tránh được mưa nắng, các tác động của thời tiết cũng như an toàn hơn.

Theo số liệu từ JATO, trong 3 năm (từ 2020, 2021 và 2022) Wuling HongGuang MiniEV là mẫu ô tô điện mini bán chạy nhất thế giới. Thậm chí, sản phẩm này còn vượt mặt các mẫu xe của Tesla để trở thành xe điện bán chạy nhất Trung Quốc - thị trường ô tô điện lớn nhất thế giới.

Lấy mẫu xe đó làm sản phẩm đại diện cho dòng ô tô điện cỡ nhỏ để xem tính phù hợp của tại thị trường Việt Nam. Với chiều dài khoảng 2,9 mét và rộng 1,5 mét, Wuling HongGuang MiniEV có thể đi vào được các ngõ ngách tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM, thậm chí là đỗ xe trước cửa hay đưa xe vào tận nhà. Vấn đề sạc cũng có thể được giải quyết từ đây.

Xét về chi phí vận hành, Wuling HongGuang MiniEV có pin 13,9kWh cho phạm vi 170km, mức tiêu thụ năng lượng trung bình khoảng 0,082 kWh/km. Với giá điện bậc 5 tại Việt Nam là 3,117 nghìn đồng/kWh, tức mỗi km di chuyển chỉ tốn khoảng 260 đồng. Nếu tính trung bình một người di chuyển 30km/ngày thì mỗi tháng chỉ tốn khoảng 230 nghìn tiền sạc điện.

Con số trên tính toán dựa trên lý thuyết nhưng ngay cả khi hiệu suất chỉ đạt 80% thì mức phí vận hành với xe điện cũng rất rẻ. Trong điều kiện sử dụng thực tế tại Việt Nam, các tài xế sử dụng xe ô tô VinFast cho biết tiền sạc điện cho mỗi km cũng chỉ khoảng vài trăm đồng (không tính phí thuê pin theo chính của VinFast).

Quan trọng hơn vẫn là vấn đề giá bán. Wuling HongGuang MiniEV chưa có giá bán chính thức tại Việt Nam nhưng dựa theo thị trường Trung Quốc thì có thể kỳ vọng đây là dòng ô tô rẻ nhất Việt Nam trong thời gian tới. Khoảng giá có thể nằm giữa một chiếc xe tay ga cao cấp như Honda SH350i giá 150 triệu đồng và thấp hơn một chiếc hatchback hạng A đang có mức giá tầm 370 triệu đồng. Xe điện tại Việt Nam cũng đang hưởng lợi nhờ chính sách miễn phí trước bạ, tức để lăn bánh thì khách hàng chỉ tốn thêm tiền biển số.

Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng, thời tiết thêm khắc nghiệt thì "cơn khát" sở hữu ô tô của người Việt ngày càng cao. Một chiếc ô tô dù cỡ nhỏ nhưng cũng đủ giúp cả 4 người bên trong tránh phải tiếp xúc với khói bụi, nắng nóng, mưa gió. Thậm chí như Wuling HongGuang MiniEV thì cũng khá tiện nghi với camera lùi, cảm biến lùi, điều hòa, màn hình điện tử sau vô-lăng…

Xe điện cỡ nhỏ đã bùng nổ tại Trung Quốc, trong đó riêng dòng Wuling HongGuang MiniEV đã bán được hơn nửa triệu chiếc trong năm 2022, tức bằng tất cả số ô tô bán ra ở nước ta cùng kỳ. Tuy nhiên thị trường ô tô Việt Nam mang tính đặc thù rất cao, bởi vậy những dự báo hoặc nhận định sẽ cần thời gian để chứng minh.