Các nước quy định như thế nào về hạn mức tiêu thụ nhiên liệu của ô tô?

Theo dự thảo Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới, các hãng sản xuất lắp ráp và nhập khẩu ô tô sẽ phải tuân thủ hạn mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của toàn bộ các mẫu xe bán ra (gọi tắt là CAFC). Mục tiêu đầy tham vọng là đến năm 2030, mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình quốc gia của ô tô con phải đạt 4,83 lít/100km.

Tuy nhiên, mục tiêu này đang gây quan ngại từ các nhà sản xuất. Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng, đây là mức "quá nghiêm ngặt", có thể gây tác động lớn tới ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.

Vậy trên thế giới, các nước có quy định ra sao về mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình cho phương tiện?

Mỹ

Mỹ áp dụng chuẩn Hạn mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình doanh nghiệp (Corporate Average Fuel Economy - CAFE) và tiêu chuẩn khí phát thải khí nhà kính GHG. Theo đó, toàn bộ danh mục sản phẩm của mỗi hãng xe bán ra phải đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình theo quy định. Những công ty không đạt mục tiêu sẽ bị phạt tiền.

Theo quy định đến năm 2025, các xe du lịch và SUV bán ra tại Mỹ phải đạt mức hiệu suất nhiên liệu trung bình tương đương 54,5 dặm/gallon, tương đương 4,3 lít/100km.

Các quy định mới từ năm 2027 đến 2031 sẽ tăng thêm 2% mỗi năm, giúp nâng mức trung bình thực tế đạt 38 dặm/gallon (6,2 lít/100km) vào năm 2031.

Các hãng sản xuất xe có lượng phát thải thấp hơn mức quy định sẽ được nhận tín chỉ carbon và có thể bán lại cho những công ty không đạt. Quy định này đã đem lại nguồn doanh thu lớn nhất cho Tesla trong nhiều năm qua. Theo hãng tin Reuters, Tesla đã "đút túi" 2,8 tỷ USD từ việc bán tín chỉ carbon.

Trước khi đạo luật One Big Beautiful Bill được thông qua, mức phạt cho việc không tuân thủ tiêu chuẩn CAFE là khá cao.

Năm 2024, Cơ quan An toàn giao thông đường bộ quốc gia Mỹ (NHTSA) áp dụng mức phạt 17 USD cho mỗi xe đối với mỗi 0,1 dặm/gallon mà mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của một hãng thấp hơn so với tiêu chuẩn áp dụng. Như vậy, nếu một nhà sản xuất cho ra 100.000 xe có mức tiêu hao nhiên liệu thấp hơn tiêu chuẩn trung bình 1 dặm/gallon, công ty đó sẽ phải nộp phạt 17 triệu USD. 

Các quy định trên đã thúc đẩy các hãng xe chuyển sang động cơ nhỏ hơn. Những năm gần đây, động cơ 4 xi-lanh tăng áp đã thay thế động cơ V6 trên nhiều mẫu sedan hạng trung và SUV tại Mỹ. Chúng thậm chí còn xuất hiện trên cả xe bán tải cỡ lớn.

Tuy nhiên, một đạo luật lớn - “One Big Beautiful Bill Act” - đã được Quốc hội Mỹ thông qua và Tổng thống Trump ký ban hành trong tháng 7, trên danh nghĩa vẫn giữ lại các tiêu chuẩn, nhưng đã xóa bỏ mức phạt, khiến luật gần như mất hiệu lực. Một số hãng xe đã có dấu hiệu quay lại với động cơ dung tích lớn.

Tạp chí chuyên ngành Automotive News nhận định rằng nhu cầu với động cơ lớn vẫn duy trì khi người Mỹ đã quen với giá xăng rẻ. 

Liên minh châu Âu (EU)

EU dùng tiêu chuẩn khí thải để gián tiếp quản lý mức tiêu thụ nhiên liệu của ô tô. Các tiêu chuẩn khí thải CO₂ được áp dụng đối với xe chở khách mới (phân loại M1) và xe van mới (phân loại N1) được đăng ký lần đầu tiên tại EU và chưa từng được đăng ký ở ngoài EU.

Theo đó, mục tiêu đặt ra là toàn bộ xe mới bán ra tại EU có mức phát thải trung bình 95g CO₂/km đối với xe du lịch, tương đương mức tiêu thụ nhiên liệu khoảng 4,1 lít/100km, áp dụng từ năm 2025.

Bắt đầu từ năm 2035, mục tiêu sẽ là 0g CO₂/km, đồng nghĩa cấm hoàn toàn việc bán xe động cơ đốt trong truyền thống trong EU. Trên lý thuyết, các nhà sản xuất vẫn có thể bán xe dùng các loại nhiên liệu trung tính carbon như nhiên liệu tổng hợp (e-fuel) hoặc hydro để đáp ứng quy định. Trên thực tế, việc này còn khó hơn sản xuất xe điện.

Một số quốc gia như Pháp đã đề nghị tạm hoãn giảm mục tiêu CO₂ (-15%) do doanh số ô tô điện giảm, để bảo vệ việc làm và nhà máy sản xuất.

Trung Quốc

Trung Quốc áp dụng hệ thống tiêu chuẩn nhiên liệu theo trọng lượng xe và Hạn mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình doanh nghiệp (Corporate Average Fuel Consumption - CAFC), với mục tiêu đến năm 2025 đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của ô tô mới bán ra là 4 lít/100km, và đến năm 2030 là 3,2 lít/100km.

Chu trình thử nghiệm được sử dụng là NEDC, và đang dần chuyển sang CLTC, phản ánh điều kiện giao thông thực tế tại Trung Quốc.

Nhật Bản

Nhật Bản yêu cầu mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của ô tô bán ra ở nước này đến năm 2020 đạt 20,3 km/lít (4,9 lít/100km), tăng khoảng 19,6% so với năm 2015. Tiêu chuẩn đến năm 2030 là 25,4 km/lít (3,9 lít/100km).

"Đất nước mặt trời mọc" sử dụng phương pháp "Top Runner", nghĩa là tiêu chuẩn lấy mẫu từ xe hiệu quả nhất và yêu cầu các mẫu khác phải cải thiện theo đó.