Tổ chức chính quyền địa phương khi sáp nhập, chia tách địa giới hành chính

Khi sáp nhập

Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/3) dành Chương IV với 7 điều (Điều 41 đến Điều 47) để quy định về tổ chức chính quyền địa phương trong trường hợp thay đổi địa giới đơn vị hành chính và các trường hợp đặc biệt khác.

Điều 41 quy định chi tiết về quy trình tổ chức chính quyền địa phương khi nhập các đơn vị hành chính cùng cấp.

Theo đó, trong trường hợp nhiều đơn vị hành chính nhập thành 1 đơn vị hành chính mới cùng cấp thì đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) của các đơn vị hành chính cũ được hợp thành HĐND của đơn vị hành chính mới và tiếp tục hoạt động cho đến khi hết nhiệm kỳ, trừ trường hợp đơn vị hành chính mới không tổ chức cấp chính quyền địa phương.

Kỳ họp thứ nhất của HĐND ở đơn vị hành chính mới sau khi sáp nhập do 1 triệu tập viên (được Thường trực HĐND cấp trên trực tiếp chỉ định trong số đại biểu HĐND của đơn vị hành chính mới, đối với cấp tỉnh thì do Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định) triệu tập và chủ tọa cho đến khi HĐND bầu ra Chủ tịch HĐND của đơn vị hành chính mới.

HĐND của đơn vị hành chính mới sau khi sáp nhập bầu các chức danh HĐND, Ủy ban nhân dân (UBND) và hoạt động cho đến khi HĐND khóa mới được bầu ra.

Khi chia tách

Điều 42 Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2025 quy định chi tiết về quy trình tổ chức chính quyền địa phương khi chia một đơn vị hành chính thành nhiều đơn vị hành chính cùng cấp.

Theo đó, trong trường hợp 1 đơn vị hành chính được chia thành nhiều đơn vị hành chính mới cùng cấp thì các đại biểu HĐND đã được bầu hoặc đang thực hiện nhiệm vụ đại biểu ở phần địa phận thuộc đơn vị hành chính mới nào thì hợp thành HĐND của đơn vị hành chính đó và tiếp tục hoạt động cho đến khi hết nhiệm kỳ.

Trường hợp HĐND ở đơn vị hành chính mới sau chia tách có số đại biểu lớn hơn hoặc bằng hai phần ba tổng số đại biểu được bầu theo quy định thì HĐND ở đơn vị hành chính mới bầu các chức danh của HĐND, UBND theo quy định và hoạt động cho đến khi HĐND khóa mới được bầu ra.

Kỳ họp thứ nhất của HĐND ở đơn vị hành chính mới do 1 triệu tập viên (được Thường trực HĐND cấp trên trực tiếp chỉ định trong số đại biểu HĐND của đơn vị hành chính mới, đối với cấp tỉnh thì do Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định) triệu tập và chủ tọa cho đến khi HĐND bầu ra Chủ tịch HĐND của đơn vị hành chính mới.

Trường hợp số lượng đại biểu HĐND ở đơn vị hành chính mới sau khi chia tách không đủ hai phần ba tổng số đại biểu được bầu theo quy định thì có hai trường hợp xảy ra.

Thứ nhất, trường hợp số lượng đại biểu HĐND ở đơn vị hành chính mới không đủ hai phần ba tổng số đại biểu theo quy định và thời gian còn lại của nhiệm kỳ nhiều hơn 18 tháng thì tiến hành bầu cử bổ sung đại biểu HĐND theo quy định của pháp luật về bầu cử.

HĐND sau khi đã được bầu bổ sung đại biểu tiến hành bầu các chức danh của HĐND, UBND theo quy định và hoạt động cho đến khi HĐND khóa mới được bầu ra.

Kỳ họp thứ nhất của HĐND ở đơn vị hành chính mới do 1 triệu tập viên (được Thường trực HĐND cấp trên trực tiếp chỉ định trong số đại biểu HĐND của đơn vị hành chính mới, đối với cấp tỉnh thì do Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định) triệu tập và chủ tọa cho đến khi HĐND bầu ra Chủ tịch HĐND của đơn vị hành chính mới.

Thứ hai, trường hợp số lượng đại biểu HĐND ở đơn vị hành chính mới không đủ hai phần ba tổng số đại biểu theo quy định và thời gian còn lại của nhiệm kỳ ít hơn hoặc bằng 18 tháng thì Thường trực HĐND cấp trên trực tiếp chỉ định Quyền Chủ tịch HĐND (đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định Quyền Chủ tịch HĐND), theo đề nghị của Thường trực HĐND ở đơn vị hành chính trước khi được chia tách.

Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp chỉ định Quyền Chủ tịch UBND, UBND lâm thời; đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh thì Thủ tướng Chính phủ chỉ định Quyền Chủ tịch UBND, UBND lâm thời để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định cho đến khi UBND khóa mới được bầu ra.