Phát huy nội lực, lan tỏa các mô hình giảm nghèo hiệu quả

Nhân rộng mô hình sinh kế dựa trên lợi thế địa phương

Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, các địa phương đang định hình một mô hình giảm nghèo đa chiều, bền vững; thu hẹp khoảng cách phát triển, hoàn thiện hệ thống hạ tầng và tạo sinh kế bền vững cho người dân ở những địa bàn được xem là “lõi nghèo”.

Góp phần trong công cuộc giảm nghèo, giai đoạn 2021-2025, Lạng Sơn giảm nghèo nhanh, đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi nhờ vào triển khai hiệu quả các mô hình sinh kế, chăn nuôi, cây trồng đặc sản. Các dự án hỗ trợ sinh kế không chỉ giúp hộ nghèo, cận nghèo tăng thu nhập, mà còn hình thành vùng sản xuất hàng hóa bền vững, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lạng Sơn, Dự án 2: Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã bố trí gần 106 tỷ đồng để xây dựng và nhân rộng 249 mô hình giảm nghèo với 4.073 hộ tham gia. Các mô hình tạo việc làm cho hơn 3.500 lao động, giúp tăng thu nhập bình quân tối thiểu 30% từ chăn nuôi, với lợi nhuận ước tính 30-50 triệu đồng/năm/hộ.

Các mô hình sinh kế ở Lạng Sơn không chỉ tăng thu nhập, mà còn hình thành vùng sản xuất hàng hóa đặc thù. Một trong những điển hình nổi bật là mô hình trồng hồng không hạt Bảo Lâm - đặc sản của xã Công Sơn.

Gia đình ông Lã Văn Lâm (1967) thôn Kéo Cặp, xã Công Sơn, là một trong những hộ làm giàu từ mô hình này. Từng là hộ nông dân khó khăn, thu nhập chỉ dựa vào lúa và ngô, gia đình mạnh dạn cải tạo 1ha đồi rừng để trồng hồng và mở rộng thêm 2ha hồng Bảo Lâm. Nhờ chăm sóc đúng quy trình, diện tích hồng của gia đình ngày càng phát triển, cho năng suất ổn định, mang lại thu nhập khoảng 400 triệu đồng/năm, trở thành điểm sáng trong phát triển cây đặc sản của địa phương.

Bên cạnh cây trồng, nhiều hộ dân đã thoát nghèo từ các dự án hỗ trợ chăn nuôi. Gia đình anh Hoàng Văn Chín, thôn Nà Vường, xã Bình Gia - hộ cận nghèo được hỗ trợ 2 con bò sinh sản vào năm 2023. “Gia đình cố gắng chăm sóc tốt đàn bò để có thêm thu nhập, ổn định cuộc sống”, anh Chín chia sẻ.

Bình quân giai đoạn 2021-2024, tỷ lệ hộ nghèo tỉnh Lạng Sơn giảm 2,95%/năm, đạt 98,33% mục tiêu đề ra.

Điểm nhấn trong hành trình giảm nghèo là thay đổi về tư duy

Tương tự, nhiều mô hình sinh kế tại các địa phương cũng đã phát huy hiệu quả giảm nghèo, giúp người dân ổn định cuộc sống. Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã Tuyên Hóa (tỉnh Quảng Trị) giảm khoảng 1%-2%/năm.

Kết quả rà soát đến cuối năm 2025, toàn xã Tuyên Hóa có 98 hộ nghèo, chiếm 1,71%, giảm 0,35% so với đầu năm; có 144 hộ cận nghèo, chiếm 2,51%, giảm 0,46% so với đầu năm.

Điểm nhấn đáng chú ý trong hành trình giảm nghèo ở Tuyên Hóa những năm qua chính là sự thay đổi mạnh mẽ về tư duy. Nếu trước đây, công tác giảm nghèo chủ yếu dựa vào các hình thức hỗ trợ trực tiếp, thì nay người dân đã chuyển sang tư duy “giảm nghèo bằng tạo sinh kế”, không còn trông chờ, ỷ lại. Chủ trương “trao cần câu” được cụ thể hóa bằng những mô hình hỗ trợ vốn và giống vật nuôi sát với điều kiện thực tế, phù hợp tập quán canh tác của từng hộ.

Ngoài ra, xã định hướng chuyển đổi diện tích đất cồn bãi, đất thường xuyên ngập lụt, úng, đất trồng lúa một vụ kém hiệu quả… sang trồng dừa xiêm, mít ruột đỏ, mía, cây tràm lấy dầu; ưu tiên phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực có tiềm năng cạnh tranh cao…; quan tâm thực hiện các chính sách an sinh xã hội về y tế, giáo dục, nhà ở, trợ giúp pháp lý… bảo đảm người nghèo được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản.

Định hướng giai đoạn 2026-2030, tỉnh Tuyên Quang đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn quốc gia 3-4%/năm, đồng thời hỗ trợ đầu tư cho 73 xã nghèo để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030. Đây là nhiệm vụ đòi hỏi nhiều nguồn lực, tỉnh đã xây dựng hệ thống giải pháp: nâng cao năng lực quản trị cấp cơ sở, nhân rộng mô hình sinh kế dựa trên lợi thế địa phương, tăng cường liên kết vùng - liên kết thị trường.

Đặc biệt, góp phần giảm nghèo bền vững, với nhiều cách làm sáng tạo, thiết thực, phụ nữ các hộ nghèo ngoài được hỗ trợ vốn, hướng dẫn kỹ thuật…, từng bước vươn lên phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống.

Dựa trên lợi thế địa phương, những bể cá tầm ở Nấm Dẩn, đàn trâu khỏe mạnh trên triền núi Tân Tiến, các mô hình sinh kế hỗ trợ cây trồng, con giống, vật nuôi… ở tỉnh Tuyên Quang đang dần trở thành hình ảnh quen thuộc của hành trình đổi đời của người dân vùng cao.

Từ những điểm sáng nêu trên trong hành trình giảm nghèo, có thể thấy, không ít mô hình đã lan tỏa trong cộng đồng. Kết quả này khẳng định chủ trương đúng đắn và cách làm linh hoạt của CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trong hỗ trợ sinh kế: tập trung đúng nhóm đối tượng, hỗ trợ đúng nhu cầu và tạo điều kiện để người dân phát huy nội lực.

Thành Công