Nghệ An, Thanh Hóa được đề xuất giữ nguyên, ví như "Việt Nam thu nhỏ"

Mở rộng không gian là tiêu chí quan trọng trong sáp nhập tỉnh

Tại tọa đàm "Sắp xếp tỉnh thành để kiến tạo không gian cho chiến lược phát triển trăm năm" do báo Dân trí tổ chức sáng 10/4, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) Phan Trung Tuấn cho hay, từ định hướng trong Kết luận 127 của Bộ Chính trị, mở rộng không gian phát triển thực sự là một tiêu chí lớn áp dụng cho lần điều chỉnh tỉnh thành này.

Song bên cạnh tiêu chí này, việc sắp xếp cũng cần xem xét cả yếu tố địa lý, văn hóa, các vấn đề quy hoạch vùng, liên vùng...

Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính mà Bộ Nội vụ đã tham mưu cũng nêu các tiêu chí sắp xếp đơn vị cấp tỉnh, xã gồm các tiêu chí về diện tích tự nhiên; quy mô dân số; tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, tôn giáo, dân tộc; tiêu chí về địa kinh tế; tiêu chí về địa chính trị; tiêu chí về quốc phòng, an ninh.

Đối chiếu những tiêu chí này, có 52 tỉnh thành hiện tại nằm trong diện sáp nhập. Thảo luận về tiêu chí trong thực hiện sắp xếp tỉnh thành, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính - nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng - cho hay, việc sáp nhập phải tính đến yếu tố không gian phát triển, bao gồm không gian cho nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và đặc biệt là không gian biển.

Việt Nam là quốc gia biển đảo, có nhiều đảo, quần đảo, và đang định hướng mạnh mẽ ra biển. Hiện nay, chỉ có 28 trong số 63 tỉnh, thành phố có biển.

Thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính với mục tiêu phát triển là tất yếu, nên ông Chính đề nghị đặc biệt quan tâm đến các yếu tố địa chính trị và địa kinh tế.

"Không gian phát triển hiện nay có thể được xác lập theo vùng, theo ngành nghề. Chúng ta đã có hệ thống quản trị vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch địa phương một cách tương đối đầy đủ. Do vậy, khi xem xét sáp nhập tỉnh, cần đánh giá kỹ không gian phát triển tổng thể, khả năng kết nối hạ tầng, điều kiện giao thông đi lại giữa các địa phương để lựa chọn phương án tối ưu", Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhấn mạnh.

Cùng với đó, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cũng cho rằng cần cân nhắc về tiêu chí trên sẽ tạo điều kiện cho các địa phương tiếp cận không gian biển - một không gian có ý nghĩa chiến lược cả về kinh tế, quốc phòng và phát triển lâu dài.

Bên cạnh những yếu tố kinh tế - kỹ thuật, khi thực hiện sáp nhập, ông Chính cho rằng yếu tố văn hóa - xã hội, truyền thống lịch sử của từng địa phương cũng là điều phải lưu tâm. Bởi đây là điều gắn bó mật thiết với tình cảm của người dân. Sự đồng thuận của người dân là yếu tố quyết định cho sự thành công của quá trình sáp nhập.

Tính toán kỹ lưỡng các yếu tố

Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cũng đề xuất 11 tỉnh không thuộc diện sắp xếp lần này. Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn cho biết, các địa phương được đề xuất này mới dừng lại ở việc xem xét tiêu chí diện tích tự nhiên, quy mô dân số.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, diện tích, dân số là yếu tố ban đầu, không phải yếu tố quyết định trong việc sắp xếp đơn vị hành chính. Yếu tố quyết định là làm sao tạo ra được nhiều dư địa phát triển tốt hơn trong tương lai. 

Theo Vụ trưởng Vụ chính quyền địa phương, các phương án mà Bộ Nội vụ tham mưu, đề xuất được trình Hội nghị Trung ương xem xét. Sau hội nghị này mới đủ cơ sở để báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội quyết định. Sau khi Quốc hội thông qua mới có thông tin cuối cùng về số tỉnh thực hiện sáp nhập cũng như các đơn vị giữ nguyên.

Trong các phương án trên, Vụ trưởng Vụ tổ chức chính quyền địa phương tiết lộ cũng có một số tỉnh thuộc diện không đề xuất trong sắp xếp tỉnh lần này.

Nêu một số căn cứ ban đầu, ông Tuấn nêu ví dụ về 2 tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa không đề xuất sắp xếp trong giai đoạn này. Ngoài yếu tố diện tích tự nhiên, dân số rất lớn, 2 tỉnh này có thể tính đến những tiềm năng, lợi thế nội tại để phát triển địa bàn này đã đủ lớn, đủ rõ ràng để tạo động lực phát triển cho địa phương và cho một vùng rộng lớn.

"Hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa đều nằm trong vùng Bắc Trung Bộ. Đây là 1 trong 5 tiểu vùng của 6 vùng kinh tế lớn. Hai tỉnh này có thể ví như "Việt Nam thu nhỏ" với đầy đủ cả vùng núi, đồng bằng, ven biển, biên giới, sân bay, cảng biển, đường bộ, cao tốc...", ông Tuấn phân tích.

Vị này tái khẳng định không gian phát triển là yếu tố rất quan trọng nhưng không phải là yếu tố duy nhất trong thực hiện sáp nhập tỉnh. Vì vậy, các phương án đề ra đã phải tính toán rất kỹ lưỡng các yếu tố để đưa ra lựa chọn tối ưu nhất.

Trong quá trình sắp xếp, cơ quan tham mưu đã cân nhắc nhiều yếu tố, trong đó có diện tích tự nhiên, dân số thì có một số tỉnh không thuộc diện sắp xếp lần này. Bên cạnh diện tích tự nhiên, dân số, ông Tuấn cho rằng cần tính đến yếu tố về quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế phải gắn với quốc phòng an ninh, chủ quyền quốc gia.