Điều kiện thành lập, giải thể, sáp nhập đơn vị hành chính từ ngày 1/3

Ngày 19/2, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 65/2025/QH15, gọi tắt là Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025), có hiệu lực từ ngày 1/3.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 dành Chương II với 3 điều để quy định về tổ chức đơn vị hành chính và việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Trong đó, luật quy định rõ 4 nguyên tắc phải thực hiện khi tổ chức đơn vị hành chính; 5 điều kiện phải đảm bảo khi sáp nhập, chia tách các đơn vị hành chính; 2 trường hợp giải thể đơn vị hành chính…

Theo Khoản 1 Điều 8 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, việc tổ chức đơn vị hành chính được thực hiện theo 4 nguyên tắc.

Thứ nhất là phải tuân thủ quy định của Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm tính ổn định, thông suốt, liên tục của quản lý nhà nước.

Thứ hai là phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ, phù hợp với đặc điểm, điều kiện tự nhiên, xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa và yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội của từng địa phương.

Thứ ba là phù hợp với năng lực quản lý của bộ máy chính quyền địa phương, mức độ chuyển đổi số; bảo đảm các công việc, thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp và xã hội được tiếp nhận, giải quyết kịp thời, thuận lợi.

Thứ tư là thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Khoản 2 Điều 8 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định rõ 5 điều kiện phải bảo đảm khi thành lập, sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính.

Thứ nhất, phải bảo đảm phù hợp quy hoạch có liên quan đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thứ hai, phải bảo đảm lợi ích chung của quốc gia, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp; phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của từng địa phương.

Thứ ba, phải bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Thứ tư, phải bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố truyền thống lịch sử, văn hóa của địa phương; tạo sự thuận tiện cho nhân dân.

Cuối cùng, việc thành lập, sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải căn cứ vào tiêu chuẩn của đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Điều 8 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 cũng quy định rõ việc giải thể đơn vị hành chính chỉ thực hiện trong 2 trường hợp.

Thứ nhất, do yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của địa phương hoặc của quốc gia.

Thứ hai, do thay đổi các yếu tố địa lý, địa hình tác động đến sự tồn tại của đơn vị hành chính đó.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 còn quy định thẩm quyền quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính tại Điều 9.

Theo đó, Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.