Bỏ cấp huyện, cấp tỉnh, xã cần được phân quyền để mạnh hơn

Bỏ khâu trung gian để giảm độ trễ trong điều hành

Nhắc lại Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư với  yêu cầu nghiên cứu định hướng bỏ cấp huyện, thực hiện mô hình địa phương 2 cấp, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội Vụ Nguyễn Tiến Dĩnh nhận định, đây là một chủ trương đột phá.

Cùng với cuộc cách mạng trong sắp xếp bộ máy hệ thống chính trị ở các bộ, ngành được làm mạnh mẽ trong thời gian qua, ông Dĩnh phân tích, ngoài cấp Trung ương, Bộ Chính trị hiện đã hướng mạnh mẽ sang khu vực các tỉnh thành, quyết đoán với việc không tổ chức cấp huyện và sáp nhập các đơn vị cấp xã.

Vị chuyên gia về tổ chức nhà nước phân tích, không còn dừng ở việc loại bỏ các cơ quan cấp huyện ở hệ thống ngành công an, tòa án, hải quan... chủ trương bỏ cả chính quyền cấp trung gian và sáp nhập một số đơn vị cấp xã đặt ra trong Kết luận 127 giúp đồng bộ, thông suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo của hệ thống chính trị cũng như hệ thống hành chính nhà nước.

Nêu nguyên lý mỗi quyết định đều mang tính thời điểm, đúng với thời kỳ nhất định, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ lập luận, trước đây do giao thông, phương tiện đi lại, liên lạc hạn chế nên cần bố trí các cơ quan công quyền cấp trung gian. Ngược lại với mục tiêu đảm bảo hoạt động điều hành thông suốt đó, cấp huyện cũng có lúc làm tăng độ trễ trong lãnh đạo, chỉ đạo, chưa kể là có thể tạo lực cản khi triển khai không kịp thời.

Tình hình hiện đã thay đổi, trước yêu cầu mới của cơ quan lãnh đạo chủ chốt trong Đảng, khi bỏ chính quyền cấp huyện, ông Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, cấp tỉnh, cấp xã buộc phải có năng lực lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện cao hơn hẳn hiện tại.

Với cấp xã, theo ông Dĩnh, đây vốn là cấp cơ sở gần người dân nhất, cũng là cấp dưới cùng triển khai chủ trương, chính sách, pháp luật của nhà nước. Khi bỏ cấp trung gian, ông Dĩnh khuyến cáo, cần thực hiện triệt để phân cấp, phân quyền cho cấp xã theo hướng địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm.

"Nhiệm vụ của cấp xã nặng nề hơn nên cần tạo điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính, con người nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho cấp chính quyền cơ bản này", ông Dĩnh nhấn mạnh.

Quản lý nhà nước thông suốt

Cũng trao đổi về vấn đề này, GS.TS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, chủ trương này thể hiện những tính toán kỹ lưỡng, cái nhìn tổng thể, chiến lược, được rất nhiều nhà khoa học, người hoạt động thực tiễn ủng hộ, đồng tình. 

Chủ trương bỏ khâu trung gian, theo vị chuyên gia luật học, mang lại rất nhiều lợi ích, giúp quá trình quản lý nhà nước thông suốt, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả hơn. Cùng với đó, việc bỏ cấp huyện còn làm bộ máy tinh, gọn, giảm đáng kể chi phí.

GS Trần Ngọc Đường phân tích thêm, hiện nay, khoa học, công nghệ phát triển như vũ bão, đã trở thành phương tiện quản lý nhà nước hữu dụng. Nhờ đó, hoạt động quản lý nhà nước hiệu quả hơn rất nhiều so với trước đây. 

"Có thể nói, bỏ cấp huyện cùng với chuyện sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước là việc làm đồng bộ", GS Trần Ngọc Đường nhấn mạnh.

Để thực hiện chủ trương trên, GS Trần Ngọc Đường nhận định, cơ quan chức năng cần sửa đổi Điều 110 của Hiến pháp 2013 quy định về phân định các đơn vị hành chính của Việt Nam.

Bên cạnh đó, Hiến pháp cũng có quy định, việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến người dân địa phương và thực hiện theo trình tự, thủ tục do luật định. 

Ngoài Hiến pháp 2013 cần xem xét sửa đổi, một số luật liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và các luật có liên quan cũng cần được rà soát, điều chỉnh nếu cần thiết.

Tiếp nữa, GS Trần Ngọc Đường gợi ý tổ chức tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ, công chức, nhân dân trong thực hiện chủ trương này. Bởi bỏ cấp huyện thì một đội ngũ cán bộ, công chức đông đảo sẽ phải sắp xếp, sàng lọc lại để chọn người có năng lực tăng cường cho cấp tỉnh và cấp cơ sở. Vì không còn khâu trung gian, thì hai cấp chính quyền còn lại tại địa phương phải thực sự mạnh.

Mặc khác, theo ông Đường, mô hình chính quyền ở hải đảo cũng cần thống nhất cho phù hợp với chủ trương chung bởi thực tế có nhiều tổ chức cấp huyện trên các đảo, quần đảo.