Thợ hồ bị đuổi việc vì từ chối làm vào giờ nghỉ: Có vi phạm luật lao động?
(Dân trí) - Luật sư cho rằng hành động đuổi thợ hồ vì từ chối phụ việc trong giờ nghỉ trưa của kiến trúc sư là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, trong trường hợp này, khó có thể đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Khó bảo đảm quyền lợi cho người lao động
Mới đây, đoạn clip ghi lại cảnh kiến trúc sư đuổi việc 2 thợ hồ vì từ chối phụ việc trong giờ nghỉ trưa khiến cư dân mạng xôn xao, tranh cãi.
Theo đó, kiến trúc sư trong đoạn clip, anh Hoàng Anh (ngụ tại TPHCM), cho hay thời điểm xảy ra sự việc, đội thi công của công ty có 10 người, cùng làm việc từ 8h đến 12h30 rồi nghỉ trưa. Xe chở vật tư đến muộn. Khi xe đến, 8 thợ hồ trong đội đã ra phụ bốc dỡ hàng xuống. Còn 2 thợ hồ được yêu cầu điều động lúc đó đang nằm võng nghỉ trưa.

Kiến trúc sư đuổi thẳng 2 công nhân vì không đồng ý phụ việc trong giờ nghỉ trưa (Ảnh cắt từ clip).
“Tôi thấy những người khác chủ động ra phụ mà 2 người này nằm nghỉ trưa thì không công bằng, nên đã yêu cầu kỹ sư điều động họ ra cùng làm việc. Nhưng kỹ sư đã từ chối và kêu tôi tôn trọng giờ nghỉ trưa của họ. Tôi thấy rất không hài lòng”, anh Hoàng Anh nói.
Vậy nên trước phản ứng của 2 thợ hồ nói trên, anh đã quyết định đuổi việc họ ngay tại lúc đó và thông báo sẽ trả lương theo ngày đầy đủ.
Người kiến trúc sư cho rằng trong một ê kíp làm việc, mọi người cần ý thức hỗ trợ khi cần thiết. Vậy nên, lúc đó anh đã không đề cập đến vấn đề sẽ bồi dưỡng thêm hay tính tăng tiền, cộng giờ làm... cho thợ hồ đồng ý ra phụ việc bốc dỡ vật tư.
Nam kiến trúc sư cũng cho biết giờ nghỉ trưa của thợ hồ tại công trường là 30 phút, sau đó nhóm sẽ bắt đầu làm việc lại từ 13h, thêm 4 tiếng buổi chiều rồi tan làm. Nếu phải tăng ca, thợ hồ sẽ được nhận thêm khoản lương gấp 1,5-2 lần mức thông lệ, tùy thời điểm tăng ca.
Theo dõi sự việc, luật sư Nguyễn Ngọc Phú, hãng luật NPLaw, nhận định việc yêu cầu thợ hồ làm việc trong giờ nghỉ trưa mà không cho nghỉ bù thời gian phải làm việc thêm, không được thợ hồ đồng ý là vi phạm đến quyền lợi của người lao động và không phù hợp với quy định tại Điều 109 Bộ luật Lao động 2019. Bởi quy định nêu rõ là người lao động làm việc trên 6 tiếng/ngày thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 30 phút và tính vào tổng số giờ làm việc.
Theo quy định của pháp luật, thời gian làm việc bình thường không được quá 8 giờ/ngày. Nhưng tổng số thời gian thực tế mà 2 thợ hồ trong đoạn clip phải làm việc lên đến 8 giờ 30 phút/ngày (từ 8h đến 12h30 và từ 13h đến 17h).
Bên cạnh đó, nếu giữa kiến trúc sư và 2 thợ hồ đã thống nhất việc giao kết hợp đồng lao động (có thể thực hiện bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 1 tháng), hành động đuổi việc người lao động vì từ chối làm việc trong giờ nghỉ trưa là trái với quy định của pháp luật.
“Tuy nhiên, việc chứng minh 2 bên đã giao kết hợp đồng lao động, nhằm bảo vệ quyền lợi cho 2 thợ hồ là khá khó khăn. Bởi theo thông tin được cung cấp, 2 thợ hồ này mới làm việc tại công ty được 2 tuần, là lao động thời vụ, được trả lương theo tuần, không có hợp đồng lao động bằng văn bản.
Người sử dụng lao động có thể chối bỏ việc đã giao kết hợp đồng lao động với 2 thợ hồ và đưa ra lý do mới chỉ thử việc hoặc giao khoán thực hiện công việc dịch vụ, cộng tác viên theo quan hệ dân sự”, luật sư lưu ý.
Rủi ro khi giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói
Luật sư Nguyễn Ngọc Phú cho hay thực tế đáng lo ngại trên thị trường lao động ngày nay là nhiều người lao động làm việc mà không ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản, chỉ dựa trên thỏa thuận bằng lời nói với người sử dụng lao động.
“Hình thức này phổ biến ở các công việc thời vụ, lao động phổ thông hoặc trong các doanh nghiệp, hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Dù có thể mang lại sự nhanh chóng và thuận tiện ban đầu, nhưng việc không có hợp đồng chính thức tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả hai bên”, luật sư nói.
Ông cho rằng thực trạng này xuất phát từ việc người sử dụng lao động muốn tiết kiệm chi phí, né tránh nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động, cũng như giảm bớt các thủ tục hành chính và dễ dàng thay đổi nhân sự.
Phía người lao động thì thiếu hiểu biết pháp luật, tâm lý cần việc gấp hoặc cho rằng công việc ngắn hạn không cần hợp đồng bằng văn bản.
“Khi không có hợp đồng lao động bằng văn bản, người lao động không được đảm bảo đầy đủ các quyền lợi hợp pháp như chế độ chi trả lương, thưởng không rõ ràng, minh bạch; không được đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; không đảm bảo thực hiện đúng về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, nghỉ hằng năm; không được hưởng trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm hoặc bồi thường tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Khi xảy ra tranh chấp, việc chứng minh quan hệ lao động, tiền lương, thưởng, phúc lợi, điều kiện lao động gặp nhiều khó khăn”, luật sư cho hay.
Để đảm bảo quyền lợi, ông cho rằng người lao động nên đề xuất ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người sử dụng lao động ngay từ đầu; thường xuyên thu thập, lưu giữ đầy đủ chứng cứ về quá trình làm việc tại công ty (bảng chấm công, phiếu lương, chứng từ thanh toán lương, tin nhắn, email trao đổi công việc); yêu cầu người sử dụng lao động thực hiện nghĩa vụ đóng đủ các chế độ bảo hiểm theo quy định và khiếu nại hoặc khởi kiện nếu bị từ chối.
Đồng thời, luật sư góp ý rằng các cơ quan chức năng cần tăng cường hiệu quả của hoạt động thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực lao động.