Phạm nhân ngồi tù vẫn kiếm tiền từ xa, mua được nhà phố

Trong căn buồng giam nhỏ chỉ rộng vài mét vuông tại Trung tâm Cải huấn Mountain View (bang Maine, Mỹ), Preston Thorpe (32 tuổi) ngồi trước chiếc laptop được cấp theo diện đặc biệt. Bên cạnh anh là chiếc bàn gỗ thấp, đèn chiếu sáng gắn tường và tấm giấy ghi chi chít các dòng mã.

Không gian chật hẹp ấy chính là “văn phòng làm việc”, nơi Thorpe dành 15–17 tiếng mỗi ngày để lập trình, họp trực tuyến và hoàn thiện các dự án phần mềm cho công ty công nghệ quốc tế từ xa.

Thorpe là phạm nhân từng sa ngã vì ma túy và vào tù từ năm 20 tuổi. Giờ đây, anh gây dựng được sự nghiệp mà ngay cả bản thân anh cũng không dám mơ tới. Với mức lương 6 con số và một căn nhà nhỏ mới mua, anh nói rằng việc làm từ xa đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời của một phạm nhân như anh.

“Ngành công nghệ chỉ quan tâm bạn viết mã được hay không, chứ không bắt buộc bạn phải có bằng cấp”, Thorpe nói.

Thorpe kể anh từng tự lắp máy tính từ năm 13 tuổi và sớm có kỳ vọng theo đuổi ngành công nghệ. Nhưng tuổi trẻ nổi loạn đã đưa anh vào vòng xoáy nghiện ngập và buôn ma túy. Sau nhiều năm ra vào trại giam trong tuyệt vọng, anh tin rằng cuộc đời mình đã sa ngã không thể nào cứu vãn được.

Bước ngoặt đến vào năm 2019, khi Thorpe được chuyển sang hệ thống nhà tù ở Maine. Đây là nơi cho phép tù nhân được học tập bằng laptop, dùng Internet có giới hạn. Việc tiếp cận công nghệ khiến anh bừng tỉnh, quyết tâm làm lại cuộc đời. Hai năm trước, anh trở thành một trong những tù nhân đầu tiên tại Mỹ được làm việc từ xa.

Glauber Costa, CEO công ty cơ sở dữ liệu quốc tế Turso, biết đến Thorpe qua một dự án mã nguồn mở và không hề hay biết anh đang ngồi tù. Chỉ đến khi phỏng vấn qua video, Costa mới biết sự thật.

Ngày càng nhiều tù nhân tại Maine có cơ hội tương tự. Tại Trung tâm Cải huấn Maine ở Windham, Darlene George, một người đang thụ án 40 năm vì tội sát hại chồng đã làm công việc từ xa suốt hai năm qua.

Với trình độ đại học có sẵn, George nhanh chóng trở thành nhân viên toàn thời gian cho một công ty chăm sóc sức khỏe, từ viết hồ sơ xin tài trợ đến điều phối chương trình.

“Công việc khiến tôi cảm thấy mình đang đóng góp cho xã hội. Tôi làm việc ngay trong phòng giam và treo biển thông báo mỗi khi đang họp với công ty. Mọi người đều tôn trọng vì ai cũng mong có một cơ hội như vậy”, George kể.

Theo Mara Sanchez, Giám đốc chương trình của Liên minh giáo dục đại học trong nhà tù, Maine là bang đầu tiên ban hành chính sách cho phép phạm nhân làm việc từ xa. Mô hình này nhanh chóng thu hút sự quan tâm của nhiều bang khác nhờ hiệu quả rõ rệt.

Ủy viên cải huấn Randall Liberty cho biết hiện có 800 tù nhân được truy cập Internet để học tập và làm việc. Nhân viên kỹ thuật của chương trình sẽ giám sát toàn bộ hoạt động trực tuyến của các tù nhân và gần như không để phát sinh bất kỳ vấn đề nào.

Thu nhập của tù nhân được trích một phần để trả phí cấp dưỡng, bồi thường và chi phí giam giữ. Phần còn lại, họ có thể tiết kiệm hoặc gửi về gia đình.

Liberty nhấn mạnh mô hình này không chỉ giúp tù nhân có nghề nghiệp mà còn cải thiện đáng kể môi trường trong trại giam.

“Năm 2017, có 87 vụ tấn công nhân viên. Năm ngoái, con số đó chỉ còn 7 vụ”, ông nói.

Khi mạng lưới nhà tuyển dụng hiểu rõ giá trị của nguồn lao động đặc biệt này, Maine kỳ vọng việc làm từ xa sẽ trở thành một phần bình thường trong hệ thống cải huấn.