Doanh nghiệp gây xôn xao vì công bố tuyển dụng người từng đi tù

Để "cựu tù nhân" hòa nhập cộng đồng

Tháng 8 vừa qua, ông Yu Donglai, nhà sáng lập chuỗi siêu thị Pangdonglai, thông báo sẽ tạo việc làm cho những người từng có tiền án, tiền sự. Những ứng viên này sẽ được tuyển vào làm nhân viên tại trung tâm thương mại mới nhất của công ty tại Tân Hương (thành phố thủ phủ vùng Trung Nguyên của Trung Quốc). Người lao động ứng tuyển chỉ cần dưới 35 tuổi, có trình độ trung học cơ sở trở lên và không dính án tù trên 10 năm.

“Họ đã phải trả giá đủ cho những sai lầm trong quá khứ rồi”, ông Yu nói.

Ông cũng kêu gọi cộng đồng không phân biệt đối xử với các “cựu tù nhân” mà hãy khoan dung và chấp nhận họ.

Đỗ Cương là một người từng vướng vào vòng lao lý. Anh kể rằng sau khi ra tù, công việc của anh gặp không ít khó khăn. Có lần, anh ứng tuyển vào một công ty chuyên cung cấp thiết bị y tế. Công ty này không kiểm tra lý lịch tư pháp của thí sinh ứng tuyển nên Đỗ Cương được nhận vào làm như những người khác.

Tuy nhiên, sau một thời gian, khi anh được xét thăng chức, công ty đã kiểm tra và phát hiện việc anh có tiền án, tiền sự. Họ lập tức sa thải anh.

Gần đây nhất, Đỗ Cương đã nộp đơn xin việc và trải qua 3 vòng phỏng vấn tại một công ty. Khi đến vòng kiểm tra lý lịch tư pháp, anh lại bị loại.

Trong một lần thấy bài đăng tuyển dụng của chuỗi công ty Pangdonglai, vợ của Đỗ Cương đã động viên anh tới xin việc. Tại buổi phỏng vấn, mỗi đợt ứng viên được xếp ngồi thành vòng tròn, từng người sẽ giới thiệu về bản thân, khoảng thời gian thi hành án và hiểu biết của họ về văn hóa công ty. Cuối cùng, 30 “cựu tù nhân” tham gia vòng phỏng vấn hôm ấy đã trúng tuyển.

Zhang Lin, đại diện bộ phận nhân sự của một công ty sản xuất, cho hay đơn vị của anh từng tuyển “cựu tù nhân” vào làm bảo vệ và tài xế. Nếu ứng viên chủ động chia sẻ họ từng đi tù, Zhang sẽ liên hệ với nhà tù để hỏi về thái độ cải tạo của họ trong quá trình thi hành án.

“Những ứng viên được giảm án nhờ cải tạo tốt sẽ có lợi thế hơn. Trong các cuộc phỏng vấn, đôi khi tôi sẽ tìm hiểu xem ứng viên rút ra được bài học gì sau khoảng thời gian ở tù không”, Zhang nói.

Quá trình tuyển dụng những người từng đi tù sẽ kéo dài hơn, bởi Zhang muốn xem cách họ thích nghi và hòa nhập với cuộc sống, công việc mới. Bộ phận nhân sự của công ty cũng giữ bí mật lý lịch tư pháp của họ để tránh xảy ra rắc rối với đồng nghiệp.

Lao động "có vết" chịu sự phân biệt

Thực tế, số lượng công ty chấp nhận tuyển người từng đi tù khá ít. Li Ming, đại diện bộ phận nhân sự của một công ty chuyên về xe điện, cho hay người từng có tiền án, tiền sự hoặc không chứng minh được lý lịch tư pháp trong sạch thì đều bị loại.

“Công ty sẽ không mất mát gì nếu tuyển “cựu tù nhân” nhưng vẫn tồn tại sự e ngại về rủi ro khi tuyển dụng họ. Trong thị trường việc làm ngày nay, sự cạnh tranh giữa lượng lớn ứng viên khiến chúng tôi có nhiều sự lựa chọn hơn”, Li Ming chia sẻ.

Theo luật sư Tang Dongyan ở Bắc Kinh (Trung Quốc), pháp luật nước này cấm tuyệt đối người từng phạm tội trở thành công chức, thẩm phán hoặc giáo viên. Bên cạnh đó, pháp luật cũng cấm họ làm việc trong một số ngành nghề nhất định, tùy theo tội danh. Ví dụ, người từng bị kết án vì vi phạm quy định về an toàn thực phẩm sẽ không được làm việc trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thực phẩm sau khi ra tù.

Ngoài các quy định nói trên, Luật Nhà tù của Trung Quốc quy định rằng những người đã chấp hành xong án phạt được hưởng đầy đủ các quyền bình đẳng như công dân khác. Đồng thời, Luật Thúc đẩy việc làm cũng bảo đảm mọi người lao động đều có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp.

Luật sư cho biết đối với những vị trí hoặc ngành nghề không bị hạn chế theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp không được phép yêu cầu ứng viên cung cấp lý lịch tư pháp. Thậm chí, một số địa phương còn áp dụng quy định nghiêm ngặt hơn. Chẳng hạn như tại Thượng Hải, người sử dụng lao động bị cấm hoàn toàn việc yêu cầu giấy chứng nhận lý lịch tư pháp.

Tuy vậy, trong thực tế, việc kiểm tra lý lịch tư pháp ứng viên vẫn diễn ra khá phổ biến. Do chế tài xử phạt hành chính còn nhẹ, ngay cả khi người lao động khiếu nại, họ gần như không có biện pháp hiệu quả để bảo vệ quyền lợi của mình.