Những điểm mới của chế độ trợ cấp thất nghiệp

Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một trong những chính sách quan trọng của hệ thống an sinh xã hội, cung cấp hỗ trợ tài chính cho người lao động (NLĐ) khi không may mất việc.

Luật Việc làm số 74/2025/QH15 được Quốc hội khoá XV thông qua ngày 16/6/2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 đã có những điều chỉnh quan trọng về chế độ BHTN, mở rộng thêm quyền lợi cho người tham gia loại hình bảo hiểm này.

Những nhóm lao động được tham gia BHTN

Theo Khoản 1 Điều 31 Luật Việc làm năm 2025, có 4 nhóm lao động thuộc diện tham gia BHTN.

Thứ nhất là người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp NLĐ và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Thứ hai là NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động nhưng làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất.

Thứ ba là người làm việc theo hợp đồng làm việc.

Thứ tư là người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Thêm quyền lợi cho người sử dụng lao động

Các chế độ BHTN được quy định tại Khoản 1 Điều 30 Luật Việc làm năm 2025. Theo đó, người tham gia BHTN khi mất việc được hưởng 4 chế độ hỗ trợ, nhiều hơn luật hiện hành 1 chế độ.

Thứ nhất là người thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm.

Thứ hai, Quỹ BHTN hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

Thứ ba, người thất nghiệp được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Thứ tư, Quỹ BHTN hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ.

Luật Việc làm năm 2025 còn bổ sung quy định: “Trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, căn cứ tình hình thực tế và kết dư Quỹ BHTN, Chính phủ quy định việc giảm mức đóng BHTN, hỗ trợ bằng tiền hoặc hỗ trợ khác”.

Sửa đổi điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp

Khoản 1 Điều 38 Luật Việc làm 2025 quy định NLĐ tham gia BHTN được hưởng trợ cấp khi đạt đủ 4 điều kiện.

Thứ nhất là đã chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc theo quy định của pháp luật; không thuộc trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật hoặc nghỉ việc khi đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Thứ hai là NLĐ đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc.

Trường hợp NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 12 tháng thì phải đóng đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động.

Thứ ba là NLĐ đã nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc.

Thứ tư, trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ không thuộc một trong các trường hợp sau: Có việc làm và thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân, dân quân thường trực; đi học tập có thời hạn trên 12 tháng; chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc; bị tạm giam, chấp hành hình phạt tù; ra nước ngoài định cư hoặc chết.

Doanh nghiệp chịu trách nhiệm chi trả khi không đóng BHTN

Khoản 7 Điều 33 Luật Việc làm năm 2025 quy định trách nhiệm đóng BHTN của người sử dụng lao động.

Theo đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng đủ BHTN theo quy định đối với NLĐ khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc để kịp thời giải quyết chế độ BHTN cho NLĐ.

Luật Việc làm năm 2025 quy định thêm trường hợp NLĐ khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc mà người sử dụng lao động không đóng đủ BHTN cho NLĐ.

Trong trường hợp này, người sử dụng lao động phải trả khoản tiền tương ứng với các chế độ BHTN mà NLĐ được hưởng theo quy định của pháp luật.

Tăng quyền lợi đào tạo nghề cho NLĐ

Điều 37 Luật Việc làm năm 2025 quy định về chế độ hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

Theo đó, NLĐ đang hưởng trợ cấp thất nghiệp được hỗ trợ đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

Luật Việc làm năm 2025 bổ sung thêm trường hợp NLĐ không đủ điều kiện về thời gian đóng BHTN để được hưởng trợ cấp.

Trong trường hợp này, NLĐ vẫn được hưởng chế độ hỗ trợ đào tạo nghề nếu họ đã đóng BHTN từ đủ 9 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi nghỉ việc.

Luật Việc làm năm 2025 cũng tăng thêm quyền lợi (hỗ trợ thêm tiền ăn) trong chế độ hỗ trợ đào tạo nghề so với luật hiện hành.

Cụ thể, NLĐ được hỗ trợ học phí và tiền ăn trong thời gian học nghề. Thời gian hỗ trợ được tính theo khóa học nhưng tối đa là 6 tháng.

Rút ngắn thời gian chờ nhận trợ cấp thất nghiệp

Mức hưởng, thời gian hưởng, thời điểm hưởng và hồ sơ, trình tự, thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp được quy định tại Điều 39 Luật Việc làm năm 2025.

Về mức hưởng thì không có gì thay đổi so với luật hiện hành. Tuy nhiên, thời gian chờ để nhận trợ cấp thất nghiệp được rút ngắn so với quy định hiện nay.

Cụ thể, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Theo quy định hiện hành, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 16 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ.