Khoảng 30% học sinh tốt nghiệp THCS vào học nghề: Không dễ!

Mới khoảng 8 - 10% học sinh sau THCS học nghề

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, công tác phân luồng học sinh sau bậc học trung học cơ sở (THCS) luôn được quan tâm. Tuy nhiên, tỷ lệ học sinh sau THCS vào học các cấp trình độ trong giáo dục nghề nghiệp (GDNN) vẫn còn hạn chế.

“Đến nay, tỷ lệ học sinh sau THCS vào trung học phổ thông (THPT) luôn chiếm 85%. Ở các thành phố lớn, tỷ lệ này còn cao hơn cho thấy, công tác phân luồng học sinh sau THCS vào học nghề trên cả nước còn nhiều thách thức”, Phó Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy Đỗ Văn Giang thông tin.

Cũng theo ông Đỗ Văn Giang, hoạt động GDHN, tư vấn học đường nhiều năm qua ở các trường THCS, THPT chưa được quan tâm đúng mức (nếu không muốn nói là bỏ trống), thiếu tính chuyên nghiệp. Đội ngũ làm công tác tư vấn hướng nghiệp phần lớn là kiêm nhiệm trong các trường THPT còn THCS hầu như không có.

Nhiều cơ sở có làm nhưng chỉ làm một cách hình thức, không có chiều sâu, không có nội dung định hướng rõ ràng, phù hợp. Chưa cung cấp được đầy đủ cho học sinh phổ thông những thông tin GDNN như: Ngành nghề, xã hội đang cần nhân lực sau đào tạo nghề nghiệp; thị trường lao động và cơ hội việc làm; sự hấp dẫn của các ngành nghề đào tạo và các cơ sở đào tạo; chính sách đối với người học và chính sách ưu đãi trong GDNN; về cơ hội khởi nghiệp,…

Đồng thời cũng chưa truyền lửa để học sinh tự tin và hướng dẫn cho học sinh có đủ kiến thức để hiểu được những đặc điểm tâm sinh lý, phẩm chất, năng lực của bản thân để lựa chọn hướng đi, nghề nghiệp tương lai cho phù hợp.

Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 đề ra mục tiêu, học sinh sau THCS vào GDNN chiếm tỷ lệ 30% vào năm 2020, có nghĩa là đến năm 2020, quy mô học sinh tốt nghiệp THCS vào hệ thống GDNN khoảng 320.000 – 330.000 học sinh. Đây được cho là nhiệm vụ khá nặng đối với hệ thống GDNN.

Thống kê Sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 10 CT/TW, giai đoạn 2011 - 2015, cả nước có khoảng 80 - 85% (nhiều nơi có hơn 90%) học sinh tốt nghiệp THCS vào THPT. Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có chủ trương khuyến khích học sinh vừa học chương trình bổ túc THPT kết hợp với học nghề nhưng chỉ có khoảng 8 - 10% học sinh sau THCS học nghề.

Từ thực tế về công tác phân luồng trong nhiều năm qua, đại diện Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho rằng, mục tiêu đến năm 2020 có 30% học sinh sau tốt nghiệp THCS học nghề là khó thực hiện được.

“Việc không đạt mục tiêu phân luồng học sinh sau THCS vào học nghề đã phần nào khiến cơ cấu nguồn lực của nước ta ngày càng bất hợp lý. Không đáp ứng được yêu cầu phục vụ phát triển kinh tế trong quá trình chuyển đổi từ chiều rộng sang chiều sâu và hội nhập quốc tế”, ông Giang nói.

Tạo điều kiện thu hút học sinh vào giáo dục nghề nghiệp

Chia sẻ kinh nghiệm triển khai phần luồng học sinh sau khi tốt nghiệp THCS ở một số nước trên thế giới, ông Đỗ Văn Giang cho biết: Ở nhiều nước Châu âu, tỷ lệ học sinh sau trung học tham gia GDNN rất cao do nhu cầu việc làm và hệ thống giáo dục liên thông linh hoạt.

Một số nước quốc gia khác, số học sinh ở tuổi 17 hoặc 18 không vào được đại học hoặc cao đăng và không được chuẩn bị kỹ năng nghề nghiệp đã làm gia tăng thất nghiệp và gây khó khăn cho xã hội. Vì vậy sau khi tốt nghiệp THCS, nếu các học sinh này được đào tạo trong các cơ sở GDNN sẽ tiết kiệm rất lớn cho ngân sách nhà nước, giảm gánh nặng xã hội. Do đó ở nhiều quốc gia cũng đang đa dạng hóa các loại hình và hình thức cung cấp GDNN tạo điều kiện thu hút học sinh vào GDNN.

Về phía người học cũng rất quan tâm tới việc học lên trình độ cao hơn sau GDNN. Ở nhiều quốc gia đã hình thành chính sách liên thông cho phép người học được học lên những bậc cao hơn và miễn trừ việc học lại những kiến thức và kỹ năng thu nhận được ở các cấp bậc học dưới…

Ví dụ Isarel cho phép sinh viên theo học các chương trình đào tạo nghề nghiệp tham gia kỳ thi trung học phổ thông cuối cấp để vào đại học. Thụy Điển sinh viên theo học các chương trình dạy nghề tham gia các khóa học bổ sung để phân loại sinh viên vào học một số trường đại học…

Tại Việt Nam, định hướng phân luồng học sinh sau THCS vào học nghề đã được Đảng và Chính phủ quan tâm, thể chế bằng các văn bản cụ thể. Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 522/QĐ-TTg phê duyệt Đề án "Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025". Đề án nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ công tác phân luồng học sinh sau THCS với mục tiêu đến năm 2020, phấn đấu ít nhất 30% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở GDNN, đến năm 2025 là 40%.

Trần Hùng