Giữ ổn định lao động dịp cuối năm, chuẩn bị cho việc tăng lương từ 1/1/2026

Đề án mới trong tình hình mới

Ngày 29/8, Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, Bộ Nội vụ có buổi làm việc với Sở Nội vụ TPHCM về việc đánh giá tình hình xây dựng, triển khai đề án phát triển quan hệ lao động tại địa phương.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Duy Cường, Phó Cục trưởng Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, đề nghị các đại biểu góp ý về những khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý, ổn định quan hệ lao động sau khi tổ chức sắp xếp bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Ông gợi ý tập trung vào các nội dung như: Mô hình mới đặt ra những vấn đề gì cần giải quyết, có tham mưu gì hay cần cơ quan cấp trên làm gì để thực hiện đề án hiệu quả hơn…

Bà Lượng Thị Tới, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, chia sẻ tình hình quản lý lao động trong tình hình mới là thách thức không nhỏ với thành phố hiện nay. Bởi quy mô sản xuất của TPHCM trước đây đã lớn, nay càng lớn hơn. Trước TPHCM có 17 khu chế xuất, khu công nghiệp thì sau sáp nhập có đến 60 khu với hàng triệu lao động.

Báo cáo tại cuộc họp, ông Nguyễn Bảo Cường, Trưởng phòng Lao động - Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, Sở Nội vụ TPHCM, cho biết trước đây, Thành phố là địa phương đầu tiên xây dựng đề án quan hệ lao động từ giai đoạn 2014-2020, sau đó gián đoạn 1 năm vì dịch Covid-19, hiện đang triển khai đề án giai đoạn 2022-2026.

Về kết quả, sau hơn 10 năm triển khai đề án trên địa bàn TPHCM trước sáp nhập cho thấy hiệu quả rất tốt. Việc triển khai đề án góp phần rất lớn giúp thành phố ổn định tình hình quan hệ lao động, tranh chấp lao động giảm rõ rệt cả về số vụ, quy mô và tính chất các vụ tranh chấp cũng ôn hòa hơn.

Tổng số vụ tranh chấp lao động dẫn đến ngừng việc tập thể từ năm 2022 đến nay là 27 vụ, giảm đáng kể so với giai đoạn 2019-2021. Gần nhất, năm 2024 chỉ xảy ra 4 vụ.

Khi xảy ra tranh chấp, không còn hiện tượng người lao động bị lôi kéo, kích động. Các cuộc ngừng việc tập thể không có dấu hiệu lây lan sang các doanh nghiệp lân cận.

Tuy nhiên, do tình hình mới, TPHCM hợp nhất với 2 tỉnh lân cận, địa bàn rộng lớn hơn, mô hình chính quyền địa phương cũng chuyển từ 3 cấp thành 2 cấp nên dự kiến sẽ tổng kết đề án đến thời điểm này, xây dựng đề án mới phù hợp với tình hình mới.

Việc nhiều, người ít

Tại hội nghị, cán bộ quản lý lĩnh vực lao động tại các xã, phường cũng trình bày nhiều khó khăn gặp phải khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Ông Nguyễn Văn Hương, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Tam Bình, nêu khó khăn khi phòng chỉ có hơn 10 nhân viên nhưng lại có trách nhiệm phục vụ lĩnh vực quản lý của 8 sở, mỗi sở đều có các lĩnh vực phức tạp.

“Có ngày đọc 30-40 văn bản, có văn bản nhận hôm trước yêu cầu hôm sau báo cáo liền, chưa kể các báo cáo khác theo yêu cầu của các đơn vị liên quan”, ông Hương trình bày.

Đó là chưa kể đến các nội dung chuyên sâu, phức tạp mà cán bộ chưa nắm được; các sự vụ cụ thể tại địa phương cần giải quyết cho người dân, doanh nghiệp…

Phường Tân Tạo chỉ có hơn 113.000 dân nhưng khối lượng công việc không hề nhẹ khi có một doanh nghiệp lớn với hơn 40.000 công nhân đóng trên địa bàn. Trong khi đó, quản lý lĩnh vực văn hóa, xã hội chỉ có 10 nhân viên, lại thiếu nhân sự có chuyên môn lĩnh vực lao động.

Phường Dĩ An có hơn 220.000 dân, tính cả tạm trú thì gần 300.000 người, có 3 khu công nghiệp với số lượng công nhân rất lớn nhưng phụ trách lĩnh vực lao động chỉ có 2-3 người, có người lại chưa làm lĩnh vực này trước đây.

Ông Trần Hưng Đào, cán bộ Phòng Văn hóa - Xã hội phường Dĩ An, chia sẻ: “Thiếu chuyên môn, thiếu kinh nghiệm, thiếu con người. Phường rất lo lắng, phải vừa học, vừa làm, vừa hoàn thiện”.

Ngay tại cấp sở, việc nắm bắt tình hình quan hệ lao động ở địa phương cũng khó khăn hơn trước. Trước đây có cấp huyện làm trung gian nên các sở chỉ nắm đầu mối từ cấp huyện. Nay các phòng chuyên môn cấp sở phải trực tiếp liên hệ làm việc với 168 phường, xã.

Ổn định quan hệ lao động dịp cuối năm

Theo bà Lượng Thị Tới, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, Sở cũng đã đề xuất thành phố giao thẩm quyền cho cấp xã được chủ động điều chuyển cán bộ cho phù hợp chuyên môn. Nếu cán bộ được sắp xếp đúng vị trí mình có chuyên môn thì thuận lợi hơn trong công tác.

Về việc kết nối, quản lý hoạt động chuyên môn với địa phương, bà Lượng Thị Tới đề nghị các phòng chuyên môn phải xây dựng một hệ thống liên lạc hiệu quả hơn. Theo bà Tới, không chỉ là liên hệ chính thức qua đường công văn mà có thể lập các nhóm zalo. Đây tuy không phải là đường chính thức nhưng tương tác nhanh, đảm bảo nắm bắt công việc.

Phát biểu kết luận, ông Nguyễn Duy Cường, Phó Cục trưởng Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, cho rằng: “Khi thực hiện sắp xếp, có nhiều nhiệm vụ nếu chúng ta làm như trước đây thì không làm được, cách thức làm việc, cơ chế phối hợp cũng phải thay đổi theo”.

Do đó, ông đề nghị TPHCM xây dựng đề án mới và các ngành, các cấp, địa phương phải tham gia ngay từ đầu, tránh tình trạng mỗi nơi có cách làm, cách triển khai khác nhau vì địa bàn TPHCM hợp nhất hiện nay rất rộng.

Ông Nguyễn Duy Cường đề nghị TPHCM phải chuẩn bị sớm, làm gấp rút vì chỉ còn vài tháng nữa là đến thời điểm cuối năm, thường xảy ra các vụ tranh chấp lao động liên quan đến vấn đề lương, thưởng.

Theo ông Cường, năm nay có thêm một sự kiện có thể làm tình hình quan hệ lao động diễn biến phức tạp hơn, đó là dự kiến tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/1/2026.

2 vấn đề cùng dồn vào 1 thời điểm nên có thể sẽ phức tạp hơn mọi năm. Ông đề nghị Sở Nội vụ TPHCM cần chủ động nắm tình hình, phối hợp các sở ngành liên quan và các địa phương để kịp thời phát hiện, xử lý.