Có nên để cơ quan Bảo hiểm xã hội kiện doanh nghiệp nợ BHXH?

Trao đổi với PV Dân trí, ông Đào Việt Ánh - Phó Tổng Giám đốc BHXH VN, cho biết: Trước thời điểm Luật BHXH có hiệu lực (1/1/2016), việc khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH được cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện. Sau ngày 1/1/2016, Luật BHXH đã quy định tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ, trốn đóng BHXH.

“Đồng thời, Luật BHXH cũng quy định cơ quan bảo hiểm xã hội có thêm quyền thanh tra thu và xử phạt doanh nghiệp nợ, đóng BHXH” - ông Đào Việt Ánh nói.

Quy định này nhằm tránh sự chồng chéo trong việc cơ quan bảo hiểm xã hội vừa có quyền thanh tra thu và có quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH

Tuy nhiên, sau hơn 1 năm có hiệu lực của Luật BHXH, tổ chức công đoàn chưa thực hiện được 1 vụ kiện doanh nghiệp nợ BHXH nào theo đúng quy định của Luật BHXH.

Một trong những nguyên nhân là sự chưa đồng bộ giữa các quy định pháp luật.

Theo ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ VN, ngay sau khi Luật BHXH có hiệu lực, hệ thống công đoàn sau đã thực hiện nghiêm túc quy định tiến hành khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH. Tuy nhiên, toà án các cấp đã trả lại hồ sơ 17 vụ khởi kiện do công đoàn chuyển sang và công đoàn chưa thực hiện được 1 vụ kiện nào theo quy định Luật BHXH.

“Lý do của việc trả lại hồ sơ là các vụ kiện không thuộc thẩm quyền toàn án; đây là tranh chấp lao động tập thể nhưng chưa qua cấp giải quyết của chủ tịch UBND quận, huyện; chưa có sự uỷ quyền của tập thể người lao động tới tổ chức công đoàn” - ông Mai Đức Chính cho biết.

Trong khi đó, việc để tổ chức công đoàn cơ sở trực tiếp khởi kiện và người lao động uỷ quyền tổ chức công đoàn khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH còn gặp nhiều bất cập về thủ tục, thời gian và tính thực tế trong triển khai.

Ông Mai Đức Chính đề xuất việc sửa đổi quy định cho phép tổ chức công đoàn cấp trên được khởi kiện thay cho quy định trước đây chỉ nhắc tới cụm từ công đoàn.

Bên cạnh giải pháp của ngành công đoàn, ông Đào Việt Ánh cũng đưa ra kiến nghị nhằm hạn chế khoảng trống về pháp luật khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, bảo vệ quyền lợi của hàng trăm ngàn lao động.

“Theo đó, ngoài việc để tổ chức công đoàn khởi kiện, BHXH VN kiến nghị các cấp, cơ quan có thẩm quyền xem xét việc cơ quan BHXH cũng có quyền khởi kiện đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa, nhằm đảm bảo quyền lợi người lao động và lợi ích của cả xã hội...” - ông Đào Việt Anh nói.

Đề xuất này dựa trên thực tế BHXH VN với tư cách đại diện Nhà nước quản lý sử dụng quỹ BHXH. Trên cơ sơ đó, BHXH VN cũng có trách nhiệm thực hiện việc khởi kiện để đảm bảo nhiệm vụ được giao.

Đánh giá về đề xuất của BHXH VN, ông Mai Đức Chính cho rằng đây là một ý kiến cần được xem xét.

“Tôi nhận thấy cơ quan bảo hiệm xã hội đang được giao 2 chức năng: Quản lý nhà nước (thanh tra thu) đồng thời có thêm chức năng tương tự của đơn vị sự nghiệp công lập (quản lý ngân sách lớn). Nên đặt ở từng vị trí khác nhau. Do đó, đứng ở góc độ sự nghiệp được Nhà nước giao quản lý khoản tiền lớn, cơ quan bảo hiểm xã hội cũng có quyền khởi kiện các doanh nghiệp nợ BHXH” - ông Mai Đức Chính cho biết.

Đồng thời, vị Phó chủ tịch Tổng LĐLĐ VN cũng lưu ý, muốn thực hiện theo hướng công đoàn cấp trên và BHXH VN cùng khởi kiện doanh nghiệp nợ, trốn đóng BHXH, các cơ quan lập pháp cần chỉnh sửa nhiều quy định trong các luật liên quan như Luật BHXH, Luật Tố tụng dân sự…

Tuy nhiên, quan điểm này cũng gặp ý kiến phản biện. Theo ông Bùi Sỹ Lợi - Phó chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, ý kiến trên là một đề xuất nhằm giải quyết tình trạng ứ đọng về khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH nhưng có điểm khó về tính pháp lý.

Ông Bùi Sỹ Lợi nói: “Khi xây dựng Luật BHXH 2014, nhóm nghiên cứ cũng tính tới điều này. Nhưng khi nhà nước đã giao chức năng thanh tra cho BHXH VN là có thêm 1 phần chức năng quản lý nhà nước, do đó không thể đứng ra khởi kiện ra toà được”.

Giữ quan điểm chỉ nên giao cho tổ chức công đoàn đứng ra khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh tới vai trò thanh tra của cơ quan bảo hiểm xã hội.

“Ngoài hệ thống thanh tra thu BHXH gồm đội ngũ thanh tra của ngành LĐ-TB&XH và BXHH VN đang có, nếu chúng ta có thêm vai trò khởi kiện của công đoàn thì sẽ tăng cường thêm sự giám sát tính nghiêm minh trong thực hiện BXHH” - ông Bùi Sỹ Lợi cho biết.

Hoàng Mạnh