“Cây làm giàu” mất mùa, trượt giá khiến nông dân thua lỗ nặng

Sau gần 3 tháng đầu tư, chăm sóc, nhiều hộ nông dân trồng dưa vàng tại xã Nga Thành, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đối mặt với thua lỗ do năng suất và giá bán giảm.

Ông Mai Văn Tuyên, thôn Bắc Trung cho biết gia đình ông vừa bán 3 tạ dưa vàng với giá chỉ 12.000 đồng/kg. Phần dưa còn lại, do quả nhỏ, mẫu mã kém, hư hỏng, bị thương lái từ chối thu mua, gia đình phải mang ra chợ bán lẻ.

Đầu tư hơn 50 triệu đồng cho 2.000m2 dưa vàng, sau gần 3 tháng chăm sóc, gia đình ông Tuyên chỉ thu về khoảng 3 tấn dưa, bán được 30 triệu đồng.

"So với vụ năm ngoái, năm nay dưa giảm cả về năng suất lẫn giá bán. Tính ra, vụ này lỗ khoảng 20 triệu đồng, chưa kể công sức hai vợ chồng bỏ ra", ông Tuyên nói.

Trước đây, dưa vàng từng được xem là "cây làm giàu" của gia đình ông Tuyên. Năm 2016, ông mạnh dạn đầu tư nhà màng để trồng dưa theo công nghệ cao. Trung bình mỗi năm, ông trồng 4 vụ, sản lượng hơn 12 tấn/năm.

Nhờ mẫu mã đẹp, dưa từng được bán với giá 25.000-35.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, mỗi vụ ông lãi khoảng 90 triệu đồng.

"Khi được mùa, được giá, thương lái đến tận vườn thu mua, nhiều khi còn không đủ hàng để bán", ông Tuyên nhớ lại.

Tuy nhiên, vụ dưa năm nay năng suất chỉ đạt gần 3 tấn/vụ. Thị trường tiêu thụ ảm đạm, nông dân vừa thu hoạch vừa trông ngóng, nhưng chỉ ít thương lái ghé qua rồi lặng lẽ bỏ đi.

"Mọi năm, đến vụ thu hoạch, gia đình thuê 4 lao động thời vụ. Năm nay, giá dưa quá thấp, tôi không dám thuê người, vợ chồng phải nai lưng làm từ sáng sớm đến đêm", ông Tuyên bộc bạch.

Ông Mai Văn Hào, một nông dân có nhiều kinh nghiệm trồng dưa tại thôn Bắc Trung, xã Nga Thành, cho hay dù trồng trong nhà màng có thể hạn chế sâu bệnh, nhưng dưa vẫn chịu ảnh hưởng của thời tiết.

"Năm nay, thời tiết nắng nóng kéo dài khiến quả phát triển không đều, màu sắc kém, rất khó tiêu thụ", ông Hào phân tích.

Theo ông Hào, trồng dưa vàng trong nhà màng đòi hỏi vốn đầu tư lớn, kỹ thuật chăm sóc cao. Giá bán phải đạt 25.000 đồng/kg trở lên thì người trồng mới có lãi. "Giá quá thấp, tôi đang đắn đo không biết có nên tiếp tục trồng vụ tới hay chuyển sang loại cây trồng khác", ông nói.

Ông Nguyễn Văn Điều, Chủ tịch Hội Nông dân xã Nga Thành, cho biết năm 2016, người dân trong xã bắt đầu tiếp cận mô hình trồng dưa vàng công nghệ cao.

Hiện nay, toàn xã có 90 hộ trồng dưa với diện tích khoảng 10ha. Dưa vàng trở thành cây trồng chủ lực của địa phương, giúp người dân có "của ăn, của để". Tuy nhiên, năm nay, sản lượng giảm, giá bán chỉ còn 8.000-14.000 đồng/kg, khiến nhiều nông dân thua lỗ nặng.

Ông Điều lý giải, sản lượng và chất lượng dưa giảm do đất trồng chưa được cải tạo sau nhiều năm canh tác, cộng thêm thời tiết khắc nghiệt. Trong khi đó, thị trường tiêu thụ hẹp, chưa có đơn vị bao tiêu sản phẩm, người dân bị thương lái ép giá nên rơi vào thế bị động.

Ông Thịnh Văn Đại, Chủ tịch UBND xã Nga Thành, thông tin năm 2024, toàn xã trồng gần 10ha dưa vàng, thu về hơn 20 tỷ đồng. Riêng cây dưa vàng chiếm hơn 40% giá trị ngành trồng trọt địa phương.

Tuy nhiên, năm nay, toàn xã mới chỉ thu được khoảng 7 tỷ đồng. Dưa mất mùa, mất giá khiến các gia đình không dám thuê nhân công. Hàng trăm lao động địa phương không có việc làm, thu nhập bị ảnh hưởng.

"UBND xã đã khuyến cáo người dân cân nhắc chuyển đổi cây trồng phù hợp. Đặc biệt, với những diện tích canh tác lâu năm, cần để đất nghỉ và cải tạo lại. Chính quyền sẽ nỗ lực quảng bá sản phẩm, kết nối tiêu thụ nhằm hỗ trợ người dân vượt qua giai đoạn khó khăn", ông Đại chia sẻ.