Báo chí dẫn đường dư luận, lan tỏa chính sách bảo hiểm và lao động

Câu chuyện xếp hàng rút BHXH một lần

Năm 2023, TPHCM xuất hiện tình trạng người dân xếp hàng đợi rút BHXH một lần cục bộ tại một vài cơ quan BHXH quận, huyện. Theo ngành BHXH, nguyên nhân của tình trạng này là do năm 2022, kinh tế thành phố chịu ảnh hưởng kép từ tình hình biến động quốc tế và khó khăn hậu Covid-19 khiến nhiều doanh nghiệp cắt giảm lao động. Những lao động mất việc trong năm 2022 không tìm kiếm công việc mới mà chờ đủ 1 năm để hưởng BHXH một lần trong năm 2023.

Mặt khác, nhiều thông tin sai lệch về thay đổi chính sách, hạn chế rút BHXH một lần khi bắt đầu lấy ý kiến sửa Luật BHXH cũng khiến người lao động lo lắng. Nhiều thông tin thất thiệt như: Từ 1/7/2025 không cho rút BHXH một lần; người đã đóng BHXH 15 năm trở lên không được rút BHXH một lần... được chia sẻ tràn lan trên mạng xã hội mà không cần kiểm chứng.

Tình trạng này nghiêm trọng đến mức nhiều doanh nghiệp tại TPHCM, Đồng Nai... phản ánh thiếu lao động do công nhân nghỉ việc để chờ rút BHXH một lần, hoặc làm việc nhưng không đồng ý ký hợp đồng dài hạn để “né” đóng BHXH.

Để giải quyết hồ sơ tăng cao, BHXH TPHCM phải tăng cường nhân sự cho BHXH các quận, huyện bị quá tải; tổ chức nhận hồ sơ trong ngày thứ 7 theo tinh thần “hết việc chứ không hết giờ”; hướng dẫn người dân nộp hồ sơ trực tuyến; tổ chức nhận hồ sơ BHXH một lần tại các bưu điện, tăng số điểm tiếp nhận…

Tại nghị trường, nhiều đại biểu Quốc hội cũng phản ánh tình trạng này, đề nghị các đơn vị truyền thông, cơ quan liên quan tăng cường tuyên truyền, phân tích để người lao động thấy được những thiệt hại khi rút BHXH một lần so với việc chờ nhận lương hưu về sau, cân nhắc trước khi rút BHXH một lần.

Sau đó, hàng ngàn bài báo, phóng sự, bản tin phát thanh tuyên truyền về chính sách BHXH, những sửa đổi nhằm tăng cường quyền lợi, mở rộng mạng lưới an sinh của Luật BHXH (sửa đổi)... được đăng tải, phát sóng trên hầu hết các cơ quan truyền thông lớn.

Những thay đổi chính trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) được báo chí nhắc đi nhắc lại, phân tích rõ mục tiêu sửa đổi của cơ quan soạn thảo, bảo đảm lợi ích lâu dài của người tham gia BHXH.

Ngày 29/6/2024, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật BHXH (sửa đổi). Những sửa đổi trong luật mới hoàn toàn bác bỏ các thông tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội, củng cố niềm tin của người lao động, tình trạng rút BHXH một lần giảm rõ rệt.

Theo bà Lượng Thị Tới, Phó giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, Thành phố đánh giá truyền thông chính sách có vai trò rất quan trọng để tạo đồng thuận trong quần chúng nhân dân. Do đó, từ trước khi Luật BHXH (sửa đổi) được thông qua, TPHCM đã chỉ đạo tuyên truyền mạnh mẽ, lan rộng thông tin về những ưu việt của chính sách BHXH mới.

“Trên cơ sở chỉ đạo của Thành ủy, UBND Thành phố đã giao các Sở, ban, ngành, UBND 21 quận - huyện và thành phố Thủ Đức chủ động tham mưu, phối hợp với Sở Nội vụ, BHXH Thành phố triển khai đồng bộ công tác tuyên truyền, truyền thông Luật BHXH năm 2024. Qua đó, giúp người lao động và người sử dụng lao động trên địa bàn Thành phố đồng thuận với chủ trương chính sách BHXH mới, giúp người tham gia BHXH nắm rõ trách nhiệm và hiểu đầy đủ quyền lợi của mình”, bà Lượng Thị Tới cho biết.

Triển khai hành động cụ thể, Sở Nội vụ TPHCM cùng BHXH và Đài truyền hình Thành phố phối hợp xây dựng Chương trình chuyên đề về BHXH phát sóng định kỳ trên kênh truyền hình chính của đài.

Sở Nội vụ còn phối hợp cùng BHXH Thành phố tổ chức nhiều hội nghị tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH; tham gia các hội nghị, tọa đàm, đối thoại, tập huấn do cơ quan ban, ngành, quận, huyện tổ chức. Thậm chí, khi doanh nghiệp trên địa bàn thành phố có đề nghị thì Sở Nội vụ cũng cử cán bộ tham gia tuyên truyền tại các hội nghị, tập huấn do doanh nghiệp tổ chức.

Kết quả, số người rút BHXH một lần tại TPHCM trong năm 2024 giảm còn 99.922 người, tức là giảm 11,4% so với năm 2023 (112.760 người). Năm 2024 cũng là năm duy nhất mà số người rút BHXH một lần tại TPHCM thấp hơn con số 100.000 người trong giai đoạn 2020-2024.

Báo chí là “người dẫn đường dư luận”

Tại hội nghị thông tin tình hình hoạt động năm 2024 của BHXH TPHCM (nay là BHXH khu vực XXVII), ông Lò Quân Hiệp, Giám đốc BHXH khu vực XXVII, vui mừng thông báo thành tích nổi bật nhất của ngành BHXH TPHCM trong năm 2024 là giảm mạnh số người rút BHXH một lần.

Ông Lò Quân Hiệp chia sẻ: “Năm 2023, khi Luật BHXH sửa đổi chưa ban hành thì người lao động chưa hiểu việc rút BHXH sẽ điều chỉnh như thế nào nên có người lo lắng, rút trước. Nhưng khi luật ban hành, người lao động đã hiểu rõ chính sách, quyền lợi về lâu về dài của mình nên tỷ lệ rút BHXH một lần giảm mạnh”.

Ngoài nỗ lực tuyên truyền của hệ thống BHXH, ông Lò Quân Hiệp ghi nhận thành tích trên có sự góp sức không nhỏ của lực lượng báo chí, các cơ quan truyền thông. Theo ông, thông tin kịp thời, chính xác từ báo chí đã giúp người lao động hiểu rõ hơn về chính sách BHXH mới để có quyết định đúng đắn, không đổ xô đi rút BHXH một lần như trước.

Sau khi Luật BHXH (sửa đổi) được thông qua, ông Phạm Trường Giang, Cục trưởng Cục Tiền lương và BHXH (Bộ Nội vụ), đã đánh giá: “Mặc dù ngày 1/7/2025, Luật BHXH sửa đổi mới chính thức có hiệu lực, nhưng từ khi Luật BHXH được Quốc hội thông qua, qua các phương tiện thông tin truyền thông, người lao động đã nắm được những chính sách mới. Do đó, người lao động quyết định ở lại hệ thống để có cơ hội hưởng lương hưu, thay vì nhận BHXH một lần. Điều này cho thấy Luật BHXH 2024 đã cơ bản đi vào cuộc sống và tạo sự yên tâm, gắn bó với hệ thống an sinh của người lao động”.

Ngoài Luật BHXH, bà Lượng Thị Tới, Phó giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, còn nhấn mạnh đến vai trò truyền thông trong việc xây dựng dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đang được Quốc hội xem xét thông qua.

Theo bà Tới, TPHCM là địa phương có đặc điểm là quy mô lao động lớn, thị trường lao động sôi động nên việc tham gia góp ý xây dựng Dự án Luật Việc làm (sửa đổi) là trách nhiệm, cơ hội để đảm bảo hài hòa lợi ích của người lao động và người sử dụng lao động.

Thời gian qua, Sở Nội vụ TPHCM (trước đây là Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) đã phối hợp các cơ quan, ban, ngành tổ chức nhiều hội nghị tham vấn ý kiến của các bên có liên quan để trao đổi, ghi nhận các ý kiến đóng góp. Từ đó, Sở tổng hợp, tham mưu UBND Thành phố gửi đề xuất lên trung ương nhằm hoàn thiện dự thảo Luật theo hướng sát thực tế, phù hợp nguyện vọng của người dân.

Các hội nghị đã ghi nhận rất nhiều ý kiến góp ý của mọi tầng lớp nhân dân. Điều này cho thấy sự quan tâm sâu sắc của người dân đối với việc hoàn thiện Luật Việc làm, đồng thời thể hiện hiệu quả của công tác tuyên truyền khi người dân nắm rõ những thay đổi của chính sách, góp ý sát với thực tiễn nhằm đảm bảo quyền lợi cho mình.

Bà Lượng Thị Tới cho rằng: “Trong bối cảnh pháp luật về lao động và BHXH được sự quan tâm lớn của xã hội, từng bước hoàn thiện để sát thực tiễn, báo chí nói chung, trong đó có Báo Dân trí, có vai trò hết sức quan trọng. Báo chí không chỉ là “người đưa tin” mà trở thành “người dẫn đường dư luận”, truyền tải chính sách một cách chính xác, dễ hiểu; là kênh phản biện xã hội, là “người giám sát” quá trình thực thi pháp luật, góp phần truyền tải tiếng nói của người dân, người lao động đến với các cơ quan lập pháp, hành pháp trong việc hoàn thiện pháp luật”.

“Những bài báo mang tính điều tra xã hội, phân tích chính sách, hoặc phản ánh tâm tư người lao động góp phần phản ánh việc thực thi pháp luật trong đời sống - xã hội, những vấn đề bất cập cần quan tâm sửa đổi để áp dụng vào thực tế cuộc sống thuận lợi”, Phó giám đốc Sở Nội vụ TPHCM nhận xét.