90% nạn nhân lừa đảo trực tuyến là nữ: Vì sao cần "vaccine số"?

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra nhanh và sâu rộng, phụ nữ và trẻ em gái đang đứng trước những cơ hội lớn để học tập, sáng tạo, phát triển bản thân, nhưng đồng thời cũng đối mặt với vô số rủi ro trên không gian mạng.

Hưởng ứng Tháng Hành động vì Bình đẳng giới năm 2025, Liên minh Niềm tin Số (DTA), Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển Bền vững (MSD United Way Việt Nam) và Học viện Phụ nữ Việt Nam đã tổ chức sự kiện "Vaccine số - Không một mình" nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng số an toàn, đồng thời lan tỏa thông điệp đoàn kết, bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái trong thế giới trực tuyến ngày càng phức tạp.

Sự kiện có sự đồng hành của Đại sứ quán Hà Lan, thu hút hơn 200 sinh viên, chuyên gia, cơ quan quản lý và người ảnh hưởng trong lĩnh vực an toàn số.

Công nghệ mở rộng cơ hội, nhưng cũng gia tăng rủi ro

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam, nhấn mạnh sự kiện diễn ra đúng thời điểm "16 ngày hành động chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới". Bà khẳng định công nghệ mở ra không gian lớn để phụ nữ phát huy năng lực, nhưng đồng thời kéo theo nhiều nguy cơ, đặc biệt với trẻ em gái.

"Thanh niên là lực lượng quan trọng nhất trong thúc đẩy bình đẳng giới và xây dựng môi trường an toàn", bà nói, cho rằng tiếng nói của sinh viên có thể tạo ra những thay đổi tích cực và họ "không bao giờ đơn độc trên không gian mạng lẫn trong cuộc sống thực".

Đại diện Đại sứ quán Hà Lan, ông Tomas Königs, nhấn mạnh ưu tiên thúc đẩy bình đẳng giới và an toàn số, đồng thời ghi nhận Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, ông lưu ý phụ nữ và trẻ em gái vẫn chiếm đa số trong các nạn nhân xâm hại trực tuyến, đòi hỏi nỗ lực hợp tác đa ngành và đổi mới giải pháp. Theo ông, thanh niên cần lan tỏa mạnh mẽ văn hóa an toàn, đặc biệt đối với trẻ em gái.

"Không một mình" - thông điệp hành động để bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái

Chia sẻ về chiến dịch "Không một mình", Đại úy Phạm Khánh Hoà (Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an) cho biết 70% trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng Internet hằng ngày, đối diện nhiều nguy cơ như dụ dỗ, lừa đảo, thao túng cảm xúc, thậm chí bắt cóc trực tuyến.

Năm 2025 ghi nhận hàng chục nghìn lượt phản ánh về lừa đảo, trong đó 90% nạn nhân bị thao túng tinh vi là nữ. Bà Hoà nhấn mạnh, điểm nổi bật của chiến dịch là khuyến khích thanh niên không chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng, báo cho người tin cậy khi gặp vấn đề và tăng cường kết nối để tránh bị lôi kéo, thao túng. Chiến dịch đã lan tỏa tới hơn 100 triệu người dùng mạng xã hội và triển khai tại 2.000 điểm trường.

"Các bạn thanh niên, sinh viên hãy luôn nhớ: các bạn không một mình", bà gửi gắm.

Nâng cao khả năng nhận diện rủi ro và làm chủ cảm xúc

Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD), nhấn mạnh các rủi ro trực tuyến ngày càng đa dạng và khó lường, trong khi định kiến giới khiến phụ nữ và trẻ em gái dễ bị tổn thương hơn.

Theo bà, "vaccine số" - tập hợp các kiến thức về nhận diện rủi ro, tư duy phản biện, kiểm soát cảm xúc và khả năng lên tiếng - là chìa khóa giúp thanh niên trở thành công dân số chuẩn.

Bà khẳng định an toàn số không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà là trách nhiệm của toàn xã hội. MSD sẽ tiếp tục đồng hành cùng Liên minh Niềm tin Số và các đối tác trong đào tạo, truyền thông và hỗ trợ nạn nhân.

Bên cạnh đó, MSD giới thiệu mô hình SNET với bốn nhóm năng lực: Safe (an toàn), Netizen Smart (sử dụng Internet thông minh), Empowered (tận dụng công nghệ để phát triển) và Thoughtful & Together (hành động tử tế, hợp tác). Nền tảng học trực tuyến miễn phí của MSD cũng được giới thiệu tới sinh viên.

Các chuyên gia khuyến nghị người trẻ cần nghiên cứu kiến thức số, giữ bình tĩnh, dừng lại trước khi hành động và nhớ rằng luôn có thầy cô, bạn bè, tổ chức xã hội và cơ quan chức năng đồng hành.