Fica
DTiNews745.000 người chết mỗi năm vì làm việc hơn 55 giờ/tuần
(Dân trí) - Mỗi năm, khoảng 2 triệu người tử vong vì các nguyên nhân liên quan đến nghề nghiệp, trong đó hơn 745.000 ca do làm việc từ 55 giờ mỗi tuần trở lên, theo báo cáo của WHO và ILO.
Nguy cơ đột quỵ khi làm việc quá giờ
Theo báo cáo chung công bố năm 2021 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), làm việc quá giờ được tính là từ 55 giờ mỗi tuần trở lên. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất trong số 2 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm liên quan đến nghề nghiệp.
Cụ thể, làm việc quá giờ gây ra khoảng 745.000 ca tử vong trong năm 2016.
Đây là lần đầu tiên hai tổ chức này đưa ra ước tính toàn cầu về tác động sức khỏe của thời gian làm việc kéo dài.
Phân tích cụ thể cho thấy, 398.000 ca tử vong do đột quỵ và 347.000 ca do bệnh tim thiếu máu cục bộ. Tỷ lệ tử vong liên quan đến làm việc quá giờ đã tăng 29% so với năm 2000, nam giới chiếm 72%. Các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là Tây Thái Bình Dương (gồm Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Australia) và Đông Nam Á, nơi mô hình làm việc kéo dài phổ biến trong nhiều ngành nghề.
Mỗi năm có gần 2 triệu người tử vong do các nguyên nhân liên quan đến nghề nghiệp (Ảnh minh họa: AFP).
WHO và ILO cảnh báo rằng làm việc ≥ 55 giờ mỗi tuần làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ, so với nhóm làm việc trong khung 35-40 giờ. Khoảng 9% dân số toàn cầu hiện vẫn đang duy trì thời gian làm việc ở mức nguy hiểm này và tỷ lệ tiếp tục tăng theo xu hướng toàn cầu hóa và áp lực công việc ngày càng lớn. Ngoài nguy cơ tử vong, làm việc quá giờ còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần, làm gia tăng các vấn đề như rối loạn lo âu và trầm cảm.
Tiêu chuẩn phân loại làm việc quá sức
Tại Nhật Bản, hiện tượng tử vong vì làm việc quá sức được định danh bằng thuật ngữ “karoshi”, xuất hiện từ thập niên 1980. Karoshi không phải là một khái niệm y học chính thống, mà là một khái niệm y tế - xã hội, dùng để mô tả tình trạng tử vong đột ngột, thường do nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc tự tử, mà nguyên nhân được cho là bắt nguồn từ cường độ làm việc quá cao kéo dài.
Theo nghiên cứu của Uehata (1989) và các nhà khoa học Nhật Bản, một người có thể bị coi là làm việc quá sức nếu duy trì thời gian làm việc trên 60 giờ mỗi tuần, hoặc làm thêm trên 50 giờ mỗi tháng, hoặc thường xuyên phải làm việc trong phần lớn các ngày lẽ ra được nghỉ lễ, nghỉ phép hàng năm.
Trong một số trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như nhân viên y tế, cảnh sát, người trực đêm, thời gian làm việc liên tục vượt quá 24 giờ mà không có giấc ngủ đủ, nguy cơ tử vong karoshi càng cao.
Một số công việc đặc thù phải làm việc liên tục vượt quá 24 giờ mà không có giấc ngủ đủ, nguy cơ tử vong cao hơn (Ảnh minh họa: AFP).
Tình trạng tử vong vì làm việc quá sức ở Nhật Bản từng trở thành vấn đề xã hội nghiêm trọng, buộc chính phủ nước này phải ban hành luật phòng chống karoshi và khuyến khích các doanh nghiệp giảm thời gian làm việc cho người lao động.
Tuy nhiên, báo cáo của Bộ Y tế Nhật Bản cho thấy số trường hợp tử vong hoặc tự tử có liên quan đến công việc vẫn xuất hiện hàng năm, đặc biệt trong các ngành dịch vụ, tài chính, và chăm sóc sức khỏe.
Việt Nam có số ngày nghỉ phép, nghỉ lễ ở mức thấp
Báo cáo của WHO và ILO cũng chỉ ra rằng một trong những yếu tố then chốt để phòng ngừa hậu quả sức khỏe do làm việc quá mức là quản lý hợp lý số giờ làm việc và thời gian nghỉ ngơi. Các nước có hệ thống pháp luật quy định rõ ràng về thời gian làm việc tối đa, ngày nghỉ lễ, ngày phép năm và các chính sách hỗ trợ phục hồi sức khỏe sau lao động, thường có tỷ lệ tử vong do làm việc quá giờ thấp hơn.
Một nghiên cứu độc lập công bố trên tạp chí Environment International cho biết, trong số 194 quốc gia được phân tích, chỉ khoảng 34% có quy định giới hạn số giờ làm việc tối đa theo tuần. Nhiều quốc gia vẫn duy trì mức làm việc 6 ngày/tuần, với thời gian kéo dài từ 10-12 giờ/ngày.
Ở một số nước phát triển như Thụy Điển, người lao động được nghỉ 25 ngày phép năm và 9 ngày lễ, với chế độ làm việc trung bình 6 giờ mỗi ngày, và thường có các khoảng nghỉ như “fika” (giờ cà phê) được quy định thành văn hóa doanh nghiệp.
Trong khi đó, theo Bộ luật Lao động Việt Nam 2019, người lao động được nghỉ 11 ngày lễ, và có tối thiểu 12 ngày phép năm, tức tổng cộng 23 ngày nghỉ nếu không tính ngày nghỉ hàng tuần. Con số này thấp hơn nhiều so với các nước phát triển và một số quốc gia trong khu vực.
Theo báo cáo của World Population Review (2023), Campuchia hiện là nước có số ngày nghỉ lễ nhiều nhất thế giới với 27 ngày, trong khi Andorra có 31 ngày nghỉ phép năm, còn Iran có tổng cộng 53 ngày nghỉ/năm. Các chuyên gia cho rằng việc nghỉ ngơi hợp lý không chỉ giúp người lao động phục hồi thể chất mà còn giảm nguy cơ các bệnh nghề nghiệp, đặc biệt là bệnh tim mạch và tâm thần kinh.
