Xuất khẩu thua Trung Quốc, Ấn Độ: Ngành dệt may sẽ ra sao sau khi CPTPP có hiệu lực?

Trong bài tham luận về ngành dệt may tại một hội thảo diễn ra tuần qua, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệp May Việt Nam cho biết, dệt may Việt Nam hiện nay là ngành công nghiệp đứng đầu cả nước về sử dụng lao động với khoảng 2,7 triệu người.

Về xuất khẩu, dệt may đứng thứ 2 về kim ngạch xuất khẩu sau điện thoại và linh kiện - năm 2018 đạt 36,1 tỷ USD, chiếm 15% kim ngạch xuất khẩu cả nước. Ngành nằm trong top 3 trong số các nước xuất khẩu dệt may thế giới, sau Trung Quốc, Ấn độ. Kim ngạch nhập khẩu của ngành dệt may Việt Nam năm 2018 đạt 21,8 tỷ USD.

Phó Chủ tịch HH Dệt may Việt Nam đánh giá nước ta có những lợi thế nhất định như lực lượng lao động dồi dào, vẫn trong giai đoạn dân số vàng dù hiện tượng già hóa dân số đang xảy ra rất nhanh. Ngành dệt may Việt Nam tính đến nay đã thu hút khoảng 17,5 tỷ USD đầu tư.

"Cơ hội cho ngành dệt may trong CPTPP là mở rộng thị trường sang Mexico, Peru và Canada. Ngoài ra, những tác động khác nhau thúc đẩy cải cách thể chế, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch hơn...cũng có ảnh hưởng tích cực lên ngành dệt may", ông Cẩm nhận định.

Tuy vậy, ông Cẩm cũng cho rằng, dù CPTPP mang lại nhiều cơ hội nhưng doanh nghiệp dệt may vẫn còn gặp nhiều thách thức.

Chia sẻ về những khó khăn trong ngành dệt may, ông Cẩm cho biết từ năm 2015-2017, nhập khẩu nguyên vật liệu bông vải sợi từ thị trường Trung Quốc của doanh nghiệp Việt Nam đã phần nào giảm đi.

Tuy vậy, Việt Nam vẫn phải nhập gần 99% bông, 1,3 triệu tấn sơ xợi, 80% vải...Về may, Việt Nam có thế mạnh nhưng chủ yếu vẫn là hình thức gia công. Về trình độ lao động, 76% lao động trong ngành dệt may là lao động phổ thông.

Trong đó, quy định xuất xứ từ sợi của CPTTP đã đánh đúng vào điểm nghẽn của ngành. Với lợi thế ưu đãi thuế quên của CPTTP, các đối thủ cạnh tranh sẽ hỗ trợ công nghiệp dệt may của họ. Một số nước xuất khẩu dệt may mới nổi như Campuchia, Myanmar, Lào cũng được hưởng thuế 0% từ EU. Nhiều nước sẽ sử dụng cơ chế phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất nội địa.

Theo ông Cẩm: "Điểm nghẽn nhất của ngành dệt may Việt Nam sản xuất vải. Đây là lĩnh vực ngành đang rất yếu. Ngành cũng đã tìm mọi cách đưa ra giải pháp cho khâu vải nhưng mức độ thành công chưa được như mong muốn".

"Vậy doanh nghiệp dệt may phải làm gì để tận dụng lợi thế của CPTTP? Đầu tiên, các doanh nghiệp phải hiểu về CPTTP, nắm kỹ thông tin về ngành dệt may, từ đó, biết chúng ta là ai, có thế mạnh gì và thị trường trong CPTTP có đặc điểm gì để đánh đúng thị trường", ông nói.

Đồng quan điểm, bà Bùi Kim Thuỳ, nguyên thành viên Đoàn đàm phán, đại diện USABC tại Việt Nam cho biết, ngành dệt may dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn khi CPTPP có hiệu lực. 

Theo bà Thuỳ, nói từ góc độ kỹ thuật, CPTPP là Hiệp định duy nhất Việt Nam tham gia có chương dệt may đứng riêng mà không chung với bất cứ chương nào khác, chưa bao giờ ngành này được ưu ái như vậy. Đặc biệt, trong tổng số các chương, ngành dệt may từ chương 50 đến 63 là các nhóm hàng phổ biến nhất và được đứng riêng, không bị ghép chung với các chương khác.

Về giải pháp, đại diện Hiệp hội Dệt May Việt Nam cho rằng, muốn giải quyết được điểm nghẽn, các doanh nghiệp mạnh phải liên kết với nhau, cần xây dựng chuỗi liên kết doanh nghiệp, nhất là trong nước và đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách phát triển trong 10-15 năm tới để tận dụng hiệp định này.

"Hiện, một số địa phương quay lại với dệt may, đặc biệt là dệt nhuộm nhưng nhiều dự án của các nhà đầu tư danh tiếng, có đầy đủ yêu cầu thì lại không được cấp phép. Vì vậy, Chính phủ cần quy hoạch các khu công nghiệp, xử lý nước thải để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp", ông cho biết.

Phương Dung