VCCI, VTCA đề xuất giãn thời gian tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Kiến nghị lùi việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sang năm 2028

Chính phủ đang sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt theo hướng mở rộng cơ sở thuế với các mặt hàng thuốc lá, rượu, bia, nước ngọt, ô tô... Việc này nhằm điều tiết tiêu dùng để bảo vệ sức khỏe của người dân, môi trường. Dự kiến, một số mặt hàng được bổ sung vào đối tượng chịu thuế, trong khi số khác sẽ phải chịu thuế suất cao hơn từ năm 2026.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) đã có văn bản đến Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, trong đó có đề nghị cân nhắc lùi lộ trình tăng thuế, tính toán mức gia tăng hợp lý và giãn cách thời gian tăng.

Cụ thể, VCCI cho rằng việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) thuốc lá ở mức cao và theo lộ trình đột ngột trong cả 2 phương án của Dự thảo Luật có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực và cần được cân nhắc kỹ lưỡng hơn. Cơ quan này đề xuất lùi lộ trình tăng thuế TTĐB với mức tăng hợp lý 5% mỗi 2 năm, nhằm giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng, đảm bảo tính khả thi của chính sách và hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường.

Trước đây, thuế TTĐB đối với thuốc lá được điều chỉnh theo lộ trình ổn định: năm 2015 là 65%, năm 2016 là 70%, năm 2019 đến nay là 75%, với mỗi lần điều chỉnh tăng 5%. Theo VCCI, việc tăng lên 42% hoặc hơn 100% vào năm 2026 không chỉ khiến giá bán tăng mạnh mà còn tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu trốn thuế gia tăng.

Do đó, các doanh nghiệp đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn, cụ thể là mức thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/bao, sau đó tăng thêm 2.000 đồng/bao mỗi 2 năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/bao vào năm 2030.

VCCI cũng kiến nghị áp dụng mức thuế này theo lộ trình giãn ra, bắt đầu tăng thuế từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi, tránh những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, thị trường và nguồn thu ngân sách nhà nước.

Còn với mặt hàng rượu bia, VCCI đề xuất phương án tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu từ 20 độ trở lên theo lộ trình từ mức 65% hiện nay lên 80% vào năm 2032... Trước đó, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế với các mặt hàng này từ 2026 và sẽ tăng lên 100% vào 2030. Với nước giải khát có đường, VCCI cũng cho rằng cần được cân nhắc thận trọng để đảm bảo tính hợp lý và công bằng trong chính sách thuế. 

Cân nhắc phương án tăng thuế tuyệt đối và giãn cách thời gian

Trong khi đó, VTCA cho rằng việc thuế TTĐB tăng cao, đột biến, nhằm giảm số lượng người hút thuốc lá và tăng nguồn thu ngân sách Nhà nước nhưng mục tiêu này có thể không đạt được do người tiêu dùng chuyển sang hút thuốc lá lậu. Điều đó có thể khiến tình trạng buôn lậu thuốc lá diễn biến phức tạp hơn, nhà máy sản xuất trong nước gặp khó khăn, thu ngân sách Nhà nước giảm mạnh.

Các doanh nghiệp cũng khó có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đầu tư vào công nghệ sản xuất mới hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm. Do đó dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất, thua lỗ và thậm chí phá sản, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của hàng triệu lao động trong các ngành liên quan, từ sản xuất, chế biến đến phân phối và xuất khẩu.  

Theo văn bản góp ý của VTCA, việc tăng thuế sẽ ảnh hưởng đến ngành thuốc lá, riêng với sản phẩm thuốc lá nhãn hàng phân khúc giá thấp việc tính thêm mức thuế tuyệt đối trên mỗi bao thuốc lá sẽ gặp rất nhiều khó khăn để có thể duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh. 

Đơn vị này đề xuất thay vì tăng thuế hàng năm thì nên tăng 2 năm một lần để có thể đến năm 2030 mức thuế tuyệt đối của thuốc lá điếu tăng khoảng 5.000 đồng/bao.

Bên cạnh đó, thuế tăng mạnh có thể làm gia tăng tình trạng buôn lậu và thương mại bất hợp pháp. Khi giá sản phẩm hợp pháp tăng cao, người tiêu dùng có xu hướng tìm đến hàng nhập lậu hoặc hàng phi chính thức có giá rẻ hơn nhưng không được kiểm soát chất lượng.

VCCI và VTCA cho rằng thay vì tăng thuế đột ngột, cần có lộ trình hợp lý hơn để đảm bảo doanh nghiệp có đủ thời gian thích ứng, hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế, bảo vệ việc làm và kiểm soát tốt hơn thị trường tiêu dùng.