Từ chiếc đồng hồ đắt giá, nghĩ về biểu tượng quốc gia

Điều gì làm nên một biểu tượng quốc gia?

Các quốc gia thông thường có xu hướng chọn lấy một loài tự nhiên, liên đới trong hệ sinh thái nước mình, làm biểu tượng. Nga là gấu, Lào là voi, Hoa Kỳ - đại bàng đầu trắng, v.v… Từ đó, nhân cách hóa các con vật, tạo liên hệ với tính cách quốc gia mình.

Nhưng hệ sinh thái gồm các sinh vật - vốn phụ thuộc vào địa lí tự nhiên và lịch sử vạn biến - không thể là đặc trưng nhất nhất cho một quốc gia. Điều làm cho quốc gia có tính cách riêng phải là truyền thống văn hóa, thể hiện qua các di sản nghệ thuật, trước tác kinh điển. Việt Nam có phải vì thế vẫn chưa có chính thức một biểu tượng?

Chắc chắn không. Chỉ là có cần thiết để công nhận bằng văn bản một biểu tượng mà thôi. Bởi như thế cũng là tự giới hạn mình. Và vì biểu tượng trở thành biểu tượng vốn ở khả năng gợi mở liên tưởng, xuyên không gian địa lí và thời gian vật lí của nó. Mải miết nhiều dự thảo bình bầu tốn kém như quốc hoa hay linh vật, chúng ta quên mất đang sẵn có những di sản chỉ chờ được đúng đắn tôn vinh.

Nền văn minh Đông Sơn với hiện vật tiêu biểu trống đồng là thí dụ.

Lời nhắc từ phương xa

Peter Speake-Marin được gọi thân mật là “bậc thầy” trong của lĩnh vực của mình: chế tác đồng hồ. Nhờ vốn sống phong phú, ông cũng rất giỏi trong việc nhìn ra các đặc trưng văn hóa, tập tục ở nơi từng thăm thú. Chính hai điều này khiến Speake-Marin trở thành nhà chế tác đồng hồ cho quốc vương Malaysia, tổng thống Nga, và các yếu nhân, chính khách quốc tế.

Không lạ khi đến Việt Nam, Speake-Marin bị lôi cuốn ngay bởi những họa tiết đồng tâm trên mặt trống Đông Sơn. Nguồn cảm hứng đã mang lại cho sự nghiệp bậc thầy người Anh hai masterpiece trong số nhiều các tác phẩm đồng hồ khác được tất thảy giới chuyên môn ca ngợi.

Nếu mẫu Speake-Marin Đông Sơn năm 2012 là một thông điệp mở thì Speake-Marin Đông Sơn Tourbillon, hiện tại, là lời nhắc nhớ chắc nịch về một biểu tượng quốc gia nghìn năm. Đó là khi Peter đưa vào đó “trái tim” của chính mình, một thứ biểu tượng đỉnh cao của nghề đồng hồ truyền thống: cuốn xoay - Tourbillon.

Chỉ nhỏ như cúc áo, hiệu chỉnh bằng tay từ gần 70 siêu chi tiết siêu nhẹ: vẻn vẹn 0,04 gram. Tourbillon của Speake-Marin là loại Tourbillon cổ điển, có giá trị cao nhất bởi được hoàn thiện với hàm lượng thủ công mà không một loại Tourbillon nào tính đến nay, so được.

Nói về đồng hồ của Speake-Marin, không thể không nói về mặt số. Mỗi mặt đồng hồ của bậc thầy này tựa một tấm toan mà ở đó, ông thi triển những ý tưởng nhiều khi điên rồ. Hãy xem cách mà ông triển khai ý tưởng: Speake-Marin coi mặt số là mặt trống. Trên vàng 18K độ mỏng 1mm, họa tiết Đông Sơn cách điệu được chạm xuống chính xác 0,3mm. Một con số không tưởng!

Số 8 tròn đầy là số phiên bản Peter Speake-Marin chế tác. Với mỗi mẫu là một độc bản, thiết nghĩ, những gì mà một vật phẩm cần có để trở thành biểu tượng đã hội tụ đủ đầy trên Đông Sơn Tourbillon. Bởi nhìn vào đó, ta không chỉ thấy biểu tượng (Đông Sơn) song hành biểu tượng (Tourbillon). Đó còn là đam mê, là lời nhắc về cội nguồn mà không người Việt nào được lãng quên.

Và phòng khi bạn quên có một tác phẩm về Việt Nam như thế của một người nước ngoài, Peter Speake-Marin sẽ có mặt tại Việt Nam dịp cuối tháng 11 để nói về cảm hứng đã dẫn dắt ông vượt dãy Alps hùng vĩ đến với nền văn hóa của chúng ta.

PV