Tham nhũng lĩnh vực ngân hàng tăng cao, gây hậu quả nghiêm trọng

UB Tư pháp là cơ quan thẩm tra báo cáo thường niên này do Thanh tra Chính phủ chuẩn bị. Đánh giá chung, UB Tư pháp cho rằng, việc phát hiện tham nhũng và kiến nghị xử lý về hình sự thông qua công tác thanh tra tuy có tăng về số vụ nhưng lại giảm về số đối tượng. Công tác kiểm toán trong năm qua không chuyển vụ việc nào có dấu hiệu tội phạm về tham nhũng sang cơ quan điều tra xử lý hình sự.

“Có không ít trường hợp bỏ lọt tội phạm qua việc xử lý hành chính, kỷ luật” - Chủ nhiệm UB Nguyễn Văn Hiện dẫn ví dụ thanh tra tỉnh Vĩnh Phúc nhiều năm liền không chuyển vụ việc nào sang cơ quan điều tra, nhưng khi Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng của tỉnh kiểm tra, theo dõi các kết luận thanh tra đã kiến nghị chuyển 5 vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra để xử lý.

Ông Hiện nêu ý kiến đề nghị cần phải có cơ chế xử lý trách nhiệm đối với cơ quan thanh tra, kiểm toán trong quá trình thanh tra, kiểm toán không phát hiện hành vi tham nhũng nhưng sau đó các cơ quan khác lại phát hiện và xử lý được nhiều hành vi tham nhũng.

Cơ quan thẩm tra đã khảo sát, chỉ ra, mặc dù biên chế được bổ sung, tổ chức, trang thiết bị, cơ sở, vật chất được kiện toàn và tăng cường, nhưng nhìn chung hiệu quả hoạt động của các Ban chỉ đạo cấp tỉnh và các cơ quan chuyên trách về chống tham nhũng, các cơ quan có thẩm quyền trong phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng còn thấp, chưa phúc đáp được yêu cầu nhiệm vụ. Số vụ việc phát hiện và kiến nghị xử lý hình sự về tham nhũng qua hoạt động thanh tra, kiểm toán còn thấp. Đa số các vụ án tham nhũng điều tra còn kéo dài, trả hồ sơ điều tra bổ sung nhiều lần, phải đình chỉ vụ án hoặc chuyển thay đổi sang tội danh khác nhẹ hơn.

Báo cáo thẩm tra nêu ví dụ vụ Đoàn Tiến Dũng - Phó tổng giám đốc ngân hàng BIDV chuyển từ tội danh “nhận hối lộ” sang tội “lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi”.

Việc một số vụ án lớn, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng đối với tài sản của Nhà nước nhưng lại không phát hiện được hành vi tham nhũng như vụ cố ý làm trái tại Vinashin, Vinalines... theo cơ quan thẩm tra đã đã gây bất bình, bức xúc trong cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên và quần chúng nhân dân.

Nhiều vụ án tham nhũng được xét xử dưới khung hình phạt, cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, phạt tiền, phạt cảnh cáo chiếm tỉ lệ cao. Có nơi áp dụng điều 47 của Bộ luật Hình sự để xử dưới khung hình phạt chiếm tới trên 80% và cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm trên 50%.

Đánh giá về việc quy trách nhiệm phòng chống tham nhũng với lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, UB Tư pháp cho rằng, bệnh quan liêu, thành tích, hình thức vẫn còn nặng nề. Không ít người đứng đầu vẫn còn có biểu hiện bao che, dung túng cho hành vi tham nhũng của cán bộ, công chức, viên chức do mình quản lý.

Xử lý trách nhiệm của người đứng đầu nhưng vẫn thiếu cơ chế thực hiện. Một số cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương chưa nghiêm chỉnh thực hiện việc xem xét để kết luận rõ ràng, minh bạch, thay thế những cán bộ lãnh đạo, quản lý có biểu hiện vi phạm về đạo đức, lối sống, năng lực yếu kém hoặc có dự luận về tiêu cực, tham nhũng. Vẫn chưa hình thành “văn hóa” cũng như cơ chế pháp luật về từ chức; còn thiếu quy định cụ thể về miễn nhiệm, bãi nhiệm, cách chức đối với người đứng đầu thiếu trách nhiệm trong việc để xảy ra nhiều tham nhũng; một số nơi cấp ủy, chính quyền địa phương còn né tránh, nể nang trong việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra tham nhũng.

Một giải pháp phòng tham nhũng khác là cải cách thủ tục hành chính thì cơ quan thẩm tra cũng cho rằng nhiều nơi làm còn hình thức. Vẫn còn không ít yêu cầu bất hợp lý đối với người dân, doanh nghiệp dưới các hình thức khác nhau. Một số cán bộ, công chức vẫn lợi dụng thủ tục hành chính rườm rà để nhũng nhiễu đòi hối lộ, gây phiền hà, khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của người dân, doanh nghiệp. Vẫn còn tình trạng không công khai những nội dung cần phải công khai, minh bạch, nhất là trong quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, giải phóng mặt bằng, bồi thường, tái định cư trong thu hồi đất, đầu tư xây dựng cơ bản, công tác cán bộ; việc đánh giá, xử lý cán bộ tại một số nơi còn nể nang, thiếu cương quyết....

UB Tư pháp kiến nghị việc cần đặc biệt quan tâm khắc phục là phải có quy định cụ thể để xác định rõ hơn nữa trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, người có chức vụ, quyền hạn; thực hiện nghiêm chủ trương về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức kèm theo đó là chính sách về tiền lương thỏa đáng chứ không chỉ chú trọng, quan tâm thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng chung chung.

P.Thảo