Tạm biệt quyền lực mềm của Mỹ: McDonald's rời Nga sau 32 năm

Năm 1990, McDonald's mở cửa hàng đầu tiên tại Liên Xô, phục vụ kỷ lục 30.000 khách hàng chỉ trong một ngày khai trương.

4h sáng, vài giờ trước khi khai trương, một số người Nga đã bắt đầu lục đục đến xếp hàng bên ngoài cửa hàng trong cái giá lạnh của mùa đông nước Nga. Khi cánh cửa mở ra, hàng trăm người đã lao vào để thưởng thức hương vị đầu tiên của chiếc bánh kẹp Big Mac.

Đó là vào tháng 1/1990 khi McDonald's khai trương cửa hàng đầu tiên tại Liên Xô, trở thành một trong số ít công ty phương Tây phá vỡ bức tường sắt trong những ngày cuối cùng khi Nga dần mở cửa với thế giới.

Thời điểm đó, người Nga đang bị đói, theo nghĩa đen. Các cửa hàng thường xuyên hết thực phẩm và thiếu hầu hết sản phẩm từ thế giới phương Tây. Một bữa ăn tại McDonald's có thể trị giá bằng nửa ngày lương, nhưng "nó thật khác lạ và ngon", một người phụ nữ địa phương nói với CBC News tại ngày khai trương sau khi thưởng thức chiếc burger đầu tiên và cho rằng: "Chúng tôi cần những nơi như thế này nhiều hơn, không có gì trong các cửa hàng hay nhà hàng của chúng tôi cả".

McDonald's lúc đó đã phải kéo dài thời gian mở cửa thêm vài giờ trước khi chính thức đóng cửa do nhu cầu quá cao và đã phục vụ lượng khách hàng khổng lồ 30.000 người trong ngày đầu khai trương - một con số kỷ lục cho chuỗi cửa hàng ăn nhanh mang tính biểu tượng của Mỹ.

32 năm sau kể từ thời điểm đó, nước Nga đã trở thành thiên đường của chủ nghĩa tư bản, thu hút hàng nghìn thương hiệu phương Tây nổi tiếng và đầu tư nước ngoài. Nhưng trong những tuần qua, sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt ở nước láng giềng Ukraine, hầu hết thương hiệu này đã tuyên bố đóng cửa hay tạm thời đóng cửa hoặc rút khỏi nước này hoàn toàn.

Và khi McDonald's thông báo tạm thời đóng cửa hơn 800 cửa hàng ở Nga hồi đầu tháng 3 trước khi có quyết định rút khỏi nước này vĩnh viễn trong tuần này, người ta lại chứng kiến cảnh tượng như hồi năm 1990 lặp lại. Đó là rất đông người Nga đã xếp hàng dài bên ngoài các cửa hàng để thưởng thức khoai tây chiên và những chiếc bánh burger mang logo mái vòm vàng cuối cùng của McDonald's.

Đối với Bakhti Nishanov, một chuyên gia về Âu - Á lớn lên ở Liên Xô, sự ra đi này mang lại cho ông cảm xúc kỳ lạ. "Thật kỳ lạ khi điều này xảy ra với tôi. Nó gần giống như niềm hy vọng đang rời khỏi đất nước", ông nói với CNBC.

"Sự ra đi này mang tính biểu tượng rất lớn: McDonald's đến Nga, khi đó là một phần của Liên Xô, là tín hiệu ngầm của thế giới rằng Nga đang mở cửa kinh doanh. Và giờ công ty này rời khỏi Nga là một tín hiệu rõ ràng rằng đất nước này không còn là nơi để người ta muốn làm ăn nữa", ông Nishanov nói.

"Đối với một thế hệ người Nga, McDonald's - thường được gọi là MakDak - là một hiện tượng hấp dẫn", ông nói và lý giải thêm rằng với họ, "rõ ràng có kết nối với văn hóa Mỹ, nhưng vẫn là một phần trong cuộc sống hàng ngày và theo một cách nào đó, nó ít xa lạ hơn so với nhiều thương hiệu khác".

Về mặt kinh tế, sự ra đi của McDonald's đã để lại 62.000 nhân viên người Nga trên toàn đất nước này. Cùng với hàng trăm công ty nước ngoài khác rời Nga, số lượng người Nga bỗng dưng mất việc làm ước tính lên đến hàng trăm ngàn người.

Chuỗi cửa hàng bánh burger, bao gồm khoảng 847 cửa hàng, giờ đây đang tìm người mua địa phương để bán lại mảng kinh doanh này. Cho rằng đây là quyết định "cực kỳ khó khăn", CEO Chris Kempczinski cho biết, ông tự hào về tất cả nhân viên của công ty đang làm việc tại Nga. Ông hy vọng rằng các nhân viên này sẽ tiếp tục được trả lương cho đến khi bán cho chủ mới và có thể tiếp tục làm việc cho bất kỳ người mua tiềm năng nào.

McDonald's cho biết việc rút khỏi Nga sẽ khiến công ty lỗ từ 1,2-1,4 tỷ USD. Riêng trong những tuần đầu đóng cửa các cửa hàng tại Nga, thu nhập của công ty đã bị ảnh hưởng đáng kể, trong khi chi phí tăng lên 127 triệu USD trong quý vừa qua.

Cùng với 108 cửa hàng ở Ukraine, doanh thu từ hoạt động kinh doanh tại Nga và Ukraine chiếm khoảng 9% tổng doanh thu năm 2021 của McDonald's.