Ông Đỗ Mười và dấu ấn cuộc chuyển đổi tem phiếu sang cơ chế thị trường

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh - người từng có thời gian làm việc dưới quyền của cố Tổng Bí thư Đỗ Mười chia sẻ, ông Đỗ Mười nhận chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng từ tháng 4/1988 và làm Tổng bí thư từ năm 1991 đến tháng 12/1997.

"Đấy là thời kỳ khắc nghiệt, khó khăn với nền kinh tế Việt Nam, lạm phát lên đến 700%/năm. Người dân mua bất cứ cái gì mà thị trường có, mỗi hộ gia đình trở thành một kho về hàng hóa vật tư, từ gạo, mì chính cho đến xà phòng, dầu hoả… đều được mua dự trữ", ông Doanh kể.

Theo ông Doanh, tại thời điểm đó, tình hình rất khó khăn khi các nước xã hội chủ nghĩa trước kia viện trợ cho Việt Nam dần dần tan rã và không viện trợ nữa.

"Tức là toàn bộ dầu lửa, xăng dầu, sắt thép, xi măng và nguyên vật liệu công nghiệp đều biến mất, không còn nữa. Đấy là thời gian khó khăn và chính đồng chí Đỗ Mười đã chèo lái con thuyền, đổi mới cải cách, lãnh đạo nền kinh tế vượt qua thời kỳ khó khăn đó", ông nói.

Ông Doanh nhớ lại, biện pháp được đưa ra trong giai đoạn lạm phát siêu mã đó là nâng lãi suất tiền gửi lên 12%/tháng, vượt mức lạm phát rất cao. Bằng cách đó người dân đổ xô gửi tiền ngân hàng và thị trường trở lên ổn định.

Đồng thời, thời điểm đó cũng quyết định cho người dân tự nhập hàng tiêu dùng, do đó, người Việt Nam ở nước ngoài đã gửi rất nhiều hàng tiêu dùng về trong nước. Bên cạnh đó, nhờ nghị quyết khoán 100 và khoán 10 của Ban Bí thư cho người nông dân tự do kinh doanh và tự thu hoạch, tự bán ra thị trường nên sản lượng hàng nông sản tăng vọt, cân đối được nhu cầu về lương thực.

"Trước kia chúng ta phải nhập mỗi năm đến 1 triệu tấn lương thực thì lúc đó không phải nhập nữa. Chúng ta chuyển sang kinh tế thị trường, tức là không còn phải bán theo tem phiếu mà mọi người có thể mua bán tự do trên thị trường. Cuộc chuyển đổi đó đã diễn ra rất thuận lợi và không có xáo trộn gì lớn trong kinh tế và xã hội. Phải nói đó là những thành tựu về mặt đổi mới, cải cách, vượt qua khó khăn hết sức đáng trân trọng và khâm phục", ông Doanh nhấn mạnh.

Gọi quyết định nâng lãi suất trong bối cảnh lúc bấy giờ là "bất thường" và rất khó khăn, ông Doanh kể thêm rằng: "Thời điểm đó, đồng chí Đỗ Mười đã phải triệu tập rất nhiều chuyên gia, cán bộ, kể cả anh Vũ Quang Việt là chuyên gia Liên Hiệp quốc ở Mỹ. Tất cả anh em có trao đổi, đồng chí Đỗ Mười nghe riêng từng người và đi đến quyết định cuối cùng. Và đó là quyết định rất táo bạo, sáng suốt có thể chặn đứng được đà lạm phát của nước ta".

Khi được hỏi về những kỉ niệm riêng trong thời gian làm việc dưới quyền cố Tổng Bí thư Đỗ Mười, vị chuyên gia cho biết, cố Tổng Bí thư là người làm việc với cường độ rất cao, toàn tâm toàn trí, ngủ rất ít. "Nhiều khi đồng chí làm việc với tôi tới 11h đêm, sau đó đồng chí giao cho tôi cặp tài liệu về làm. Tôi ngồi làm đến 1h sáng thì tới 5h sáng, đồng chí đã gọi lên nhận cặp tài liệu mới".

"Đồng chí cũng rất quan tâm chu đáo với anh em và gia đình anh em. Bố tôi ốm thì đồng chí cũng vào thăm, hỏi thăm sức khoẻ, thuốc men. rồi khi mất đến viếng, có vòng hoa rất chu đáo. Tôi rất cảm động về tình cảm của đồng chí Đỗ Mười với cán bộ, anh em như chúng tôi. Chúng tôi học được rất nhiều từ cường độ làm việc, từ tinh thần trách nhiệm, từ tỉ mỉ suy nghĩ về từng con số 1, con số đó có ý nghĩa gì và mình phải làm gì để đạt được những cái tốt hơn cho nền kinh tế”, ông nói.

Phương Dung