Nghị định chống chuyển giá: Trượt mục tiêu, bắn trúng ngay “quân mình”

“Bỗng dưng” mất thêm hàng trăm tỷ tiền thuế

Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam (VASB) mới đây tiếp tục có công văn gửi tới Bộ trưởng Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết, Hiệp hội nhận được nhiều ý kiến phản ánh của công ty chứng khoán liên quan tới quy định về tổng chi phí lãi vay theo khoản 3, điều 8 của Nghị định 20/2017-NĐ-CP ngày 24/2/2017.

Theo VASB, quy định "tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không vượt quá 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế” đã khiến doanh nghiệp chứng khoán gặp nhiều khó khăn trong quá trình hoạt động.

“Nội dung này chưa đảm bảo công bằng đối với các công ty trong ngành chứng khoán, gây cản trở đối với doanh nghiệp trong việc huy động vốn để phát triển hoạt động kinh doanh, mở rộng quy mô nghiệp vụ cho vay giao dịch ký quỹ. Khó khăn trong việc hoạch định kinh doanh của doanh nghiệp dẫn tới cản trở sự năng động của doanh nghiệp trong việc mở rộng hoạt động kinh doanh”, VASB nêu.

Trước đó, nhiều ông lớn như Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem), Nhiệt điện Quảng Ninh... cũng đã gửi văn bản về Bộ Tài chính đề nghị tháo gỡ vướng mắc tại Nghị định 20. Trong đó có công ty phát sinh thêm hơn 400 tỷ đồng, thậm chí cao hơn nhiều lần. Do vậy, nếu tính tổng các doanh nghiệp niêm yết và chưa niêm yết, con số doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi 1 nội dung trong Nghị định 20 có thể lớn hơn, lên tới hàng nghìn doanh nghiệp.

VASB thẳng thắn cho rằng, Nghị định 20 chủ yếu nhằm mục tiêu chống chuyển giá và chống thất thu thuế đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, với doanh nghiệp trong nước, chi phí của doanh nghiệp này sẽ là thu nhập của doanh nghiệp khác và tất cả đều nộp thuế ở Việt Nam. Do đó, việc áp dụng các quy định khống chế chi phí lãi vay như vậy là "không cần thiết, không đúng với tinh thần và mục đích quy định của pháp luật”.

Chặn đường “lớn” của doanh nghiệp

Phát biểu tại Diễn đàn Bất động sản vừa diễn ra, ông Nguyễn Trần Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam bức xúc nói: “Nghị định 20 có rất nhiều quy định nhưng chúng tôi chỉ nói về khoản 3 điều 8. Quy định này đặc biệt ảnh hưởng tới các doanh nghiệp lớn trong nước, nếu áp theo thì mỗi năm họ phải nộp thêm mấy trăm tỷ tiền thuế cho ngân sách nhà nước. Dĩ nhiên, nộp đúng thì không sao nhưng khoản này không đúng”.

“Các tập đoàn lớn đứng ra vay tiền, cho vay chỉ là vay nội bộ tập đoàn thôi. Tổng cục Thuế và Bộ Tài chính giải thích là để chống chuyển giá nhưng lại bắn trượt mục tiêu, bắn trúng quân ta, toàn bắn vào doanh nghiệp mình. Nói nặng thì là vi phạm nhưng nói nhẹ thì là không phù hợp với Luật Doanh nghiệp và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp”, ông Nam nói.

Ông Nam cũng cho rằng, Nghị định 20 “góp phần” thủ tiêu động lực phát triển của doanh nghiệp, tạo ra chi phí vô lý, thêm gánh nặng cho doanh nghiệp. “Cần phải sửa Nghị định, trong khi chưa sửa thì đề nghị tạm dừng. Các hiệp hội, doanh nghiệp kiến nghị nhiều lần rồi qua báo chí, hội thảo… nhiều chuyên gia cũng phân tích là không hợp lý, Chính phủ giao Bộ Tài chính trả lời, Bộ Tài chính giao Tổng cục thuế nhưng đại ý vẫn từ từ xem xét. Không biết từ từ thế nào nhưng việc thu thuế không từ từ, doanh nghiệp nộp vào ngân sách rồi cũng khó rút ra được”, ông nói.

Về phía cơ quan thuế, ông Nguyễn Văn Phụng – Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp lớn cho rằng, Nghị định 20 ra đời nhằm kiểm soát câu chuyện một doanh nghiệp đăng ký hoạt động tại Hà Nội nhưng phát triển bất động sản tại các địa phương khác có mức thuế ưu đãi, các nhà đầu tư theo đó có thể “chèo lái” lợi nhuận để hưởng lợi. Do đó, Nghị định 20/CP quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết là cần thiết để ngăn chặn và tránh chuyển giá, tránh thuế.

Ông Phụng cũng khẳng định, quy định chỉ tiêu lợi nhuận lãi vay khi vay vốn là một trong những giải pháp công bằng để đảm bảo người vốn ít cũng như vốn nhiều có công bằng khi vào cùng thị trường, làm một dự án.

Dù vậy, ông cũng đồng tình cần điều chỉnh một số nội dung như doanh nghiệp phản ánh, trong đó những vấn đề chưa phù hợp với một số đối tượng thì phải xem xét lại. “Hai tuần nữa chúng tôi sẽ có văn bản gửi lên Thủ tướng Chính phủ. Các doanh nghiệp cần khai bổ sung, khai điều chỉnh theo Nghị định 20 tránh bị phạt sai phạm, không có việc không thực hiện Nghị định của Chính phủ”, ông Phụng cho biết.

Phản hồi lại ngay sau ý kiến của đại diện cơ quan thuế, đồng quan điểm với ông Nam, TS Cấn Văn Lực thẳng thắn chỉ ra rằng, mục tiêu của Nghị định chưa trúng và cũng chưa phù hợp.

“Chúng ta chống chuyển giá nhưng tỷ lệ 25% không hợp với doanh nghiệp trong nước. Ngay cả EU quy định 30% mà nhà mình 20% trong khi doanh nghiệp đi vay rất nhiều. Con số này ít ra phải cao hơn 30%, chưa kể thị trường vốn của Việt Nam chưa phát triển, phát hành cổ phiếu, trái phiếu chưa được. Tại châu Âu, doanh nghiệp chỉ dựa 35% vốn ngân hàng nhưng Việt Nam ngược lại 60-65%. Chúng tôi phân tích kĩ, quy định này chưa đạt mục tiêu đề ra mà ảnh hưởng tới nhiều doanh nghiệp, ít nhất 20 doanh nghiệp lớn nhất niêm yết trên sàn đều “dính” Nghị định 20 này”, vị chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính cho hay.

Ông Lực cũng nhấn mạnh: “Nghị định đã kí tất nhiên không thể bỏ được, nhưng nó phải ở tỷ lệ phù hợp hơn với bối cảnh của Việt Nam. Chúng tôi đang đề xuất đâu đó ở mức 35-40% và phải có lộ trình để kéo về chứ không phải đùng một phát áp dụng luôn. Lại nói câu chuyện phát hành văn bản cũng có vấn đề, tháng 2 ra nghị định, ngày 27/4 có thông tư hướng dẫn, ngày 1/5 có hiệu lực lại đúng kì nghỉ đố doanh nghiệp nào xoay kịp".

"Doanh nghiệp phải có lộ trình, có thời gian để thở, thông tư hướng dẫn phải ban hành sớm hơn nhu cầu. Cuối cùng, Phó Thủ tướng đã chỉ đạo phải sửa sớm trên cơ sở kiến nghị của nhiều hiệp hội, giờ không phải chờ nữa mà phải làm thôi”, ông Lực nói thêm.

Phương Dung